Nadych zymy tola dožiwić směli

Montag, 30. März 2020 geschrieben von:
Njeje ženje přepozdźe za prěni sněh lěta – tónraz pak smy hač do kónca měrca čakać dyrbjeli, zo by knjeni zyma hišće na chwilku do Łužicy zaćahnyła a krajinu, třěchi, štomy a zahrody z něžnym nadychom sněha pokryła. Kontrast kónca tydźenja pak njemóhł wjetši być – mjeztym zo su sobotu někotři rjane słónčne wjedro za prěnju turu na motorskim wužili, sy 24 hodźin pozdźišo sněženki wuhladał a so wo snano trochu přezahe sadźene kwětki starosćił. Přichodne dny ma hišće zyma wostać, kónc tydźenja pak móžemy so potom zaso na temperatury nad dźesać stopnjemi wjeselić. Foto: SN/Hanka Šěnec

Časniki na lětni čas přestajić

Freitag, 27. März 2020 geschrieben von:
W nocy wot soboty na njedźelu budźe zaso tak daloko: Lětni čas so započnje. To rěka, časniki w 2 hodź. na 3 hodź. přestajić. Po wobzamknjenju Europskeho parlamenta drje budźe to předposledni raz, zo nam – haj, štó poprawom? – nalěto hodźinu „pokradnje“ a hakle nazymu zaso wróći. Doskónčne rjadowanje wšak hišće našli njejsu, někotři čłonojo EU wo tym rozmysluja, změnu dale nałožować. Tak mje­nowany srjedźoeuropski lětni čas ma swětło dnja efektiwnišo wužić a naposledk energiju lutować. Najrjeńši efekt pak su nětko přiběrajcy dlěše wječory, hdyž bórze znowa rěka: „Spać w meji měli zakazać.“ Fotomontaža: SN/Hanka Šěnec

Do čeho so podać?

Freitag, 27. März 2020 geschrieben von:
Pětr Thiemann

Byrnjež naša kanclerka jón hišće njewozjewiła – de facto tež my jón nětko mamy: narodny nuzowy staw. My Serbja móhli sej rjec: Haj a?! Ničo nowe za nas, smy dźě hižo lětstotki w narodnej nuzy žiwi. Tola tónle nuzowy staw je hinašeho razu, a tuž smy a budźemy jako staćanki a staćenjo Němskeje přichodne měsacy, snadź tež lěta nuzowani so ze zjawami němskeho statneho nuzoweho stawa rozestajeć – na přikład z minjenu njedźelu postajenej „Ausgangsbeschränkung“.

Zo móhli so z wopřijećom serbsce rozestajeć, bjeztoho zo bychmy je z nuzu jenož po słowje „zeserbšćili“ (kaž to z němskimi hustodosć činimy), trjebamy nuznje serbski wotpowědnik. Za hrožacu „Ausgangssperre“ namjetuje nam Němsko-hornjoserbski słownik „zakaz wuchoda“. To pak je skerje njekmany namjet, wšako je wuchod pak někajka dźěra, z kotrejž móžeš so won podać, na př. nuzowy wuchod, pak wobzorosměr, kotremuž tež ranje rěkamy, abo někajka kónčina na ranju, na př. Daloki wuchod.

Žiwy być w karantenje

Dienstag, 24. März 2020 geschrieben von:

Wjac hač wosomdźesać wobydlerjow je mjeztym w Budyskim wokrjesu z coronawirusom natyknjenych, mjez druhim tež we Wojerecach. Wjacore sta ludźi dyrbja w karantenje přebywać, štož scyła žadyn lochki čas za potrjechenych njeje. Wšako dyrbja w dospołnej izolaciji žiwi być a tak strach, zo druhich ­natyknu, pomjeńšić. Silke Richter je sej z młodej Wojerowčanku, kotraž je w karantenje, mejlki pisała. Dokelž chce ­wona anonymna wostać, mjenujemy ju Paula Weber. Prawje mjeno a adresa stej redakciji znatej.

Čehodla sće w karantenje?

Paula W: Wobdźělich so na seminarje, na kotrymž bě po wšěm zdaću tež z wirusom natyknjena wosoba. Seminar su na to přetorhnyli a nas wo tym informowali. Dale nas zamołwići prošachu, so w strowotniskim zarjedźe přizjewić a z wěstoty do karanteny hić. Po tym zo sym so w strowotniskim zarjedźe předstajiła a dosmyk (Abstrich) dała, dóstach tež hnydom postajenje krajnoradneho zarjada do rukow, zo mam oficialnje 14 dnjow doma wostać.

Kotre mysle Was w tym wokomiku přewodźachu?

Dobry zwisk ke křižerjam wažny

Dienstag, 24. März 2020 geschrieben von:

Za knihu „Jutry doma – Osterreiten“ je LND wobrazy fotografa Maćija Bulanka zwjazało z nalětnymi a jutrownymi literar­nymi tekstami, kotrež bě Rejza Šěnowa zestajiła. Z wjelelětnym fotografom SN Maćijom Bulankom je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.

Kelko lět sće křižerjow přewodźał?

M. Bulank: Poprawom wot toho časa, jako sym do redakcije SN přišoł – to rěka wot lěta 1974. Slěborny wěnčk bych tuž dawno hižo měł. Kelko wobrazow sym činił, njemóžu rjec. Nakładnistwo pak přeješe sej za knihu fota z minjeneju dweju lět. Wobłuk je nětko přiwšěm tróšku wjetši, dokelž njeje mi so radźiło, w lětomaj 2017/2018 wšitke procesiony fotografisce zapopadnyć, wšitke dźewjeć jutrownych procesionow pak dyrbješe pódla być. W jednym lěće wšitke procesiony fotografować prosće móžno njeje. Tuž je tež Rafael Ledźbor někotre wobrazy dodał, a to wo Ralbičanskim procesionje.

Pod kotrymi kriterijemi sće fota wuzwolił?

Ćerń njewěstosće je stajnje pódla

Montag, 23. März 2020 geschrieben von:
Diana Šołćina

Z rozumom a wutrobu – tak mamy jednać. To poruča nam kanclerka Zwjazkoweje republiki Němskeje Angela Merkel. Njeje lochko so na rozum spušćeć, hdyž sej wuwědomješ, što bu wčera wobzamknjene: wobmjezować wosobinske kontakty, wopušćić bydlenje jenož wažnych přičin dla, wopyty w chorownjach a starownjach tak wobmjezować, zo su lědma móžne. Jednotne wobmjezowanja to za cyłu republiku, nic jeno za jednotliwe zwjazkowe kraje. Njewěstosće, kotrež su ze samopostajenja wšelakich wokrjesow a krajow nastali, tak wobeńdu.

Tež Kaeubler nas namołwja

Freitag, 20. März 2020 geschrieben von:
W krizy sej humor wobchować a so wo to starać, zo ma tež sobučłowjek něšto k smjeću, to njeporučeja jenož psychologojo. W Budyšinje su nětko postawu prěnjeho wyšeho měšćanosty dr. Johannesa Kaeublera před Domom na Žitnych wikach tak wuhotowali, zo nas tež wón namołwja, so w rizikowym času natyknjenja z coronawirusom na kedźbu brać a radšo doma wostać. Kaeubler bě so wot lěta 1890 do 1918 na čole sprjewineho města jara za jeho wuwiće zasadźał. W nowembrje 2014 staji jemu město pomnik, stworjeny wot socharja Matthiasa Jackischa z rudnohórskeho městačka Harthy. Foto: SN/Hanka Šěnec

Hromadźe dźeržeć!

Freitag, 20. März 2020 geschrieben von:
Marian Wjeńka

Dokelž tele dny posledni stary dowol ze zašłeho lěta wotbywam, chcychmoj so z mandźelskej nad Baltiskim morjom wočerstwić. Rjany hotel w Travemündźe pola Lübecka bjezposrědnje při wodźe, čerstwa ryba, wuchodźowanja po­na přibrjohu a připowědźene słónčne wjedro wěšćachu namaj něšto rjanych dnjow. Zo dožiwimoj město toho najwjetšu krizu, kotruž je tónle kraj po Druhej swětowej wójnje hdy zmištrować dyrbjał, njejsmoj w tym wobjimje wočakowałoj. Ale doma na zahrodźe maš so tež rjenje ...

Škitać so,ale so njebojeć

Donnerstag, 19. März 2020 geschrieben von:

Coronawirus njeje dotal wšitkim ludźom wědome wohroženje. Milenka Rječcyna je so z Cyrilom Hančikom, šef­lěkarjom, fachowym lěkarjom za anesteziju, intensiwnu terapiju, nuzowu a paliatiwnu medicinu w Běłowodźanskej wokrjesnej chorowni, rozmołwjała.

Mnohe chorownje su na to přihotowane, zo změja pacientow zastarać, kotřiž su na coronawirus schorjeli. Kak posudźujeće přihoty chorownje w Běłej Wodźe, hdźež jako šeflěkar skutkujeće?

C. Hančik: Smy derje přihotowani. To wšak předewšěm rěka, zo dyrbimy pacientow izolować, samych na jednej staciji zastarać. Za ćežke pady trjebamy wotpowědnu techniku, na přikład tajku, zo móžemy potrjechenych z mašinu wobdychać (beatmen). Tajku techniku pola nas mamy. Wokomiknje mamy ju za pjeć pacientow, kotřiž su jara ćežko na wirus schorjeli. W nuzowym padźe móžemy hač do wosom schorjenych na intensiwnej staciji zastarać.

Maće móžnosć přepruwować, hač je so něchtó z coronawirusom inficěrował ?

Komunikuja digitalnje

Dienstag, 17. März 2020 geschrieben von:

Na Budyskim Serbskim gymnaziju hotu­ja so šulerjo 12. lětnika na maturu. Tuchwilu pak steji kubłanišćo pod karantenu. Milenka Rječcyna je so ze šulskim nawodu Renéjom Wjacławkom rozmołwjała.

Šulerjo su doma a wučerjo mjeztym po wjetšinje tež. Kak nětko postupujeće, dwanatkarjow dale na maturu přihotować?

R. Wjacławk: Chcemy našich maturantow wo konkretnym wotběhu di­rekt­nje informować. To rěka, zo kóždeho šule­rja abo kóždu šulerku zazwonimy resp. jim mejlku sćelemy.

Budu pruwowanja přestorčene, abo je wotmyslene wužiwać za to regularne nachwatanske pruwowanske terminy?

R. Wjacławk: Sakske kultusowe ministerstwo wokomiknje oficialnje z toho wuchadźa, zo budu pruwowanja na re­gularnych terminach přewjedźene. Žana druha informacija nam dotal njepřed­leži.

Kak daloko su maturanća na pruwowanja přihotowani?

R. Wjacławk: Dyrbimy jasnje rjec, zo mějachmy pola nas hač do zašłeho tydźenja regularnu wučbu. A wšo to, štož je so do toho dnja wuwučowało, je tež za pru­wowanje relewantne. Tak móža šulerjo tute wobsahi wuknyć abo su je hižo wuknyli.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND