Stare rany Polakow dale bola
Ukrainski prezident z prašenjemi žurnalistow so rozestajeć dyrbjał
Waršawa. Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj je předwčerawšim, srjedu, do Waršawy přijěł. Jeho mjeztym třeći wopyt po zahajenju wójny njeběchu wěstotnych přičin dla připowědźili. Na lisćinje oficialnych rozmołwnych partnerow stejachu prezident Andrzej Duda, ministerski prezident Donald Tusk kaž tež Waršawski wyši měšćanosta a kandidat za zastojnstwo prezidenta Rafał Trzaskowski. Na nowinarskej konferency chwaleše hósć z Kijewa skutkownu pomoc Pólskeje na dobro Ukrainy w boju přećiwo ruskim nadpadnikam. Wot Europskeje unije pak sej žadaše, zo trójce telko bróni produkuje kaž dotal, zo njeby jenož Ukrainje pomhała, ale so zdobom sama hrožacemu ruskemu nadpadej wobarała. Konferenca wotběža w diplomatiskej atmosferje.
Přepytuja přičiny wohenja
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Praske wyše sudnistwo je bywšeho čěskeho wojaka wurubjenja bydlenjow w Ukrainje dla, na wosom lět jastwa zasudźiło. Muž bě so 2022 w Ukrainje dobrowólnikam přizamknył a hromadźe z nimi přećiwo ruskim agresoram wojował. Při tym pak bě wšelake bydlenja w nadběhowanych kónčinach wurubował. Sudnicy maja jeho njeskutki za socialnje škódliwe. W swojim rozsudźe zdźělichu, zo je zasudźeny wojowanja znjewužiwał a so na njedobro potrjechenych wobohaćował. Rubjene předmjety bě za wójnsku dobytwu wudał.
Brónjenje Ukrainy zesylnić
Zakitowanscy ministrojo pjeć europskich krajow wuradźowali
Waršawa (dpa/SN). Němska chce zhromadnje ze štyrjomi dalšimi europskimi partnerami ukrainsku brónjowu industriju w boju přećiwo Ruskej zesylnić. „Hdyž pjenjezy tu su, hdyž su kapacity zawěsćene, potom je Ukraina sama najbóle kmana, swoje wojerske jednotki z brónjemi a materialom zastarać“, rjekny zakitowanski minister Boris Pistorius (SPD) na kóncu zetkanja ze swojimi kolegami z Pólskeje, Francoskeje, Wulkeje Britaniskeje a Italskeje w nakromnej štwórći pólskeje stolicy Waršawy. Dźensa je Pistorius do Kijewa dojěł.
Móžnosće zhromadneho dźěła z Ukrainu na polu wobrónjenja njejsu dotal wučerpane, rjekny pólski zakitowanski minister Władysław Kosiniak-Kamysz. Wo tym su tež z ukrainskim zakitowanskim ministrom Rustemow Umjerowom rěčeli, kiž bě z widejom přizamknjeny. „2025 ma so z lětom wutwara brónjenskeje industrije w Europje stać“, Kosiniak-Kamysz rjekny. Europa měła pokazać, zo njemóže jenož zhromadne předstawy citować, ale zo je tež přesadźi.
Prezident radšo sněhakował
Swjatočnosć pólskeho knježerstwa dwójce zasćinjena była
Waršawa. Pólska je z nowym lětom prezidentstwo Rady EU – zastupnistwa wšitkich čłonskich krajow Europskeje unije – na přichodne poł lěta wot Madźarskeje přewzała. Składnostnje toho je knježerstwo minjeny kónc tydźenja na wulku swjatočnosć do Waršawskeho Narodneho dźiwadła přeprosyło. Zarjadowanje z wjace hač 1 800 hosćimi pak bě zasćinjene.
Poprawom je prezidentstwo Rady EU knježerstwu ministerskeho prezidenta Donalda Tuska składnosć, po lěće 2011 znowa wuspěšne čłonstwo w EU woswjećić a tole wotpowědnje pokazać. Tuž su wulkopósłancow wšitkich europskich krajow přeprosyli. Dwě sydle w dźiwadle pak stej prózdnej wostałoj.
Zaso čěski běrow w Syriskej
Marek Krawc rozprawja wo aktualnych temach w susodnym kraju
Praha. Čěska ma zaso swoje wulkopósłanstwo w Syriskej, zdźěli minjeny štwórtk wječor wonkowny minister Jan Lipavský. Vítězslav Pivoňka je w Damaskusu jako nowy diplomatiski zastupnik za čěske naležnosće zamołwity. Spočatk decembra, jako wuswobodźichu zběžkarjo kraj wot knjejstwa Bashara al-Assada, ćeknychu čěscy diplomaća njepřehladneho politiskeho połoženja dla do Prahi. Mjeztym su so zaso do swojich běrowow nawróćili, informuje Jan Lipavský. Politikar podšmórny minjeny kónc tydźenja po telefonaće ze swojim kolegu w zastojnstwje Antonyjom Blinkenom, zo budźe Čěska w Syriskej tež zajimy USA zastupować a wobydlerjam humanitarnu pomoc poskićeć. Nimo toho wobkedźbuje jara dokładnje so wuwiwacu situaciju w krizowym kraju a je w zwisku z tamnišim nowym knježerstwom.
Trjebaja Samojo zhromadnu rěč?
Wot 80ych lět 20. lětstotka su Samojo (prjedy Lapojo mjenowani), bydlacy wosebje na sewjeru Norwegskeje, Šwedskeje a Finskeje, njewočakowane wuspěchi na polu zachowanja swójskeje identity a rěče žnjeli. W třoch mjenowanych krajach je so Samam samo poradźiło mjeńšinowe parlamenty załožić; samiska rěč so do šulow a medijow zadobywa. To pak njerěka, zo su wšitke problemy na etniskorěčnym polu hižo rozrisane. Wokomiknje su w budgetach wšitkich třoch połnócnych krajow planowane wurazne přikrótšenja nastupace zhromadnu rěčnu instituciju Sámi Giellagáldu, kotraž škita, podpěra a posylnjuje nałožowanje wšitkich dźewjeć wariantow samišćiny. Ole Henrik Magga, politiski nawoda a načolny předstejićel samiskeho wozrodźenja, rěči w tym zwisku samo wo „direktnej katastrofje“. Zastupjerjo Sámi Giellagáldu zdobom sudźa, zo móhli mjenowane naprawy samo k „dospołnemu wotemrěću někotrych po ličbje mało wužiwanych wariantow rěče, kaž na přikład ume abo pite, wjesć“.
Serbsko-čěske adwentne dźiwy
Hdys a hdys dyrbimy w Serbskim seminaru něšto wobnowić. Dokelž słuša dom čěskemu statej a wobhospodarja jón kultusowe ministerstwo, njesměmy w někotrych padach sami wěcy wobnowjeć. Ně, dyrbimy na ministerstwo zazwonić a potom čakać, doniž njepřińdźe rjemjeslnik, kotryž je ze statnym zarjadom dźěłowe zrěčenje podpisał. Elektrikarjo na přikład dojězdźuja do Prahi nimale ze sakskeje mjezy. Su to mužojo starši hač šěsćdźesat, kotřiž su wšědnje połdra hodźiny ze swojeje sudetskeje domizny hač do hłowneho města po puću. Husto přemysluju, kajki swět smy w Čěskej natwarili, zo jenož mało młodźiny rjemjesło wukonja. Štó pak so stara wo wobnowjenje našeje wokoliny, hdyž stari mužojo wjac njejsu?
Alianca mjez Čěskej a Bayerskej
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Skawća su minjenu sobotu swěcu měra z Betlehema do Čěskeje donjesli. Po mjezynarodnej swjatočnosći we Wienskej katedrali swj. Šćěpana dowjezechu ju z ćahom do Brna. Tam powitachu swětleško minjenu njedźelu w katedrali swj. Pětra a Pawoła, kotrež chcedźa 21. decembra po cyłym kraju rozšěrjeć, zo by w hodownym času swěćiła.
Luxemburgšćina: Zajim za nawuknjenje rěče přiběra
Hakle wot lěta 1984 sta so tež luxemburgšćina z třećej oficialnej rěču wulkowójwodstwa Luxemburgska (nimo němčiny a francošćiny). Tuta awtochtona lokalna rěč, kotraž wobhladowachu hač do časa připóznaća jenož jako dialekt němčiny, je bjezdwěla wurazny a wažny symbol identity kraja. Aktualnje ju nimale 300 000 ludźi wobknježi. Tež hdyž je wobjim medialneje produkcije w luxemburgšćinje limitowany, je so wona w minjenych lětdźesatkach tola w mnohich sferach žiwjenja přećiwo sylnej konkurency swětoweju rěčow přesadźiła.
Ćerpjenje rybow ludźi zaběra
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Dnja 21. decembra budźe tomu lěto, zo je student filozofiskeje fakulty w Praze štyrnaće sobustudentow kaž tež sebje samoho zatřělił a 25 dalšich zranił. Tohodla chce wjednistwo kubłanišća přichodny tydźeń wopory na naměsće Jana Palacha ze swěčkami, wěncami a ćichej mjeńšinu wopomnić. Po słowach Ondřeja Dufeka, koordinatora za komunikaciju, njejsu narěče planowane. Za to ma so pak beneficny koncert z mjenom „Rok poté“ (lěto po tym) wotměć.
