„Wusud je rana, kiž sćežka zažije“
Bratislava (SŽ/K/SN). Jako předsydka specialneho sudnistwa w naležnosći zamordowanja nowinarja Jána Kuciaka a jeho njewjesty Martiny Kušniroveje lětsa 31. julija wozjewi, zo wozjewjenje wusuda z 5. awgusta na 3. september přesunu, su ludźo nastupajo pochłostanje zbywacych třoch wobskorženych wšo móžne wočakowali. Wosebje razniše pokuty, běchu dźě pječa nowe dopokazy jich winy nadešli. Bjez dźiwa tuž, zo nětko wozjewjeny rozsud z wuwinowanjom dweju sobu najbóle poćeženeju akterow – předewzaćela Mariana Kočnera a jeho pomocnicy Aleny Zsuzsoveje – zawostaja njezrozumjenje a wjele prašenjow. Najbóle zludani su starši woporow njeskutka. Nan zatřěleneho nowinarja Jozef Kuciak rjekny, zo je wuwinowanje Kočnera jeho zmotało. Mać njewjesty nowinarja Zlatica Kušnirová zludana jěrje přispomni: „Našej dźěsći stej w rowje, a Kočner so směje.“
Zrudźaca powěsć a šmjatańcy
Marek Krawc rozprawja z čěskeje stolicy za Serbske Nowiny
Zrudźaca powěsć wo smjerći swětoznateho režisera a dźiwadźelnika Jiříja Menzela rozšěrja so po cyłej Čěskej. 82lětny přewšo woblubowany Praski wuměłc je 5. požnjenca po ćežkej chorosći w kruhu swójbnych zemrěł. Menzel słušeše k hłownym wosobinam noweje žołmy čěskosłowakskeho filma. Za komediju „Ostře sledované vlaky“ (Lubosć po jězbnym planje) spožčichu jemu 1966 Oscara za najlěpši wukrajny přinošk. Nawjerćał je hišće dalše komedije, na př. „Obsluhoval jsem anglického krále“ (Posłužował sym jendźelskeho krala) z Juliju Jentsch a Oldřichom Kaiserom, kotraž žněješe po cyłym swěće wulki wuspěch.
Wirus postupuje
Praha (ČŽ/K/SN). Wot wudyrjenja koronapandemije w Čěskej republice spočatk měrca je so hač do 2. septembra w susodnym kraju 26 269 ludźi z wirusom natyknyło. To wuchadźa z aktualneje analyzy Praskeho ministerstwa za strowotnistwo. Něhdźe 19 000 z nich je so zaso wustrowiło a přibližnje 500 schorjenych zemrěło.
Přemóžaca wjetšina z wirusom natyknjenych sej ze swojim imunowym systemom sama radu da, ministerstwo strowotnistwa konstatuje, přispomnja wšak, zo je minjeny čas přiběrała ličba tych, kotřiž dyrbja schorjenja dla do chorownje. W poměrnje krótkim času bě jich 166, štož je wot 22. meje najwjetša ličba. Najwjetši přirost natyknjenja z wirusom ma tuchwilu Hodonínski region – na 100 000 wobydlerjow maja tam 66 koronapadow, slěduje Praha ze 46 padami na 100 000 wobydlerjow. Wotsrjedź zańdźeneho tydźenja je ličba natyknjenych w Čěskej rekordnje přibyła – minjenu srjedu wo 649, štwórtk wo 680 a pjatk samo wo nimale 700 padow.
Hladajo na přerěznu ličbu wobydlerjow přetrjechja Čěska wšitke susodne kraje, potajkim Słowaksku, Němsku a Pólsku.
Nowej přirodnej rezerwataj
Bratislava (SŽ/K/SN). Na wuchodnej Słowakskej nastanjetej z 2 600 hektarow wulkeho Vyhorlatskeho pralěsa a něhdźe 80 hektarow wulkeje podkarpatskeje lěsneje płoniny Rydošová wotsrjedź septembra dwaj nowej přirodnej rezerwataj. To je nětčiše słowakske koaliciske knježerstwo wobzamknyło. Zaměr naprawy je, swojoraznymaj objektomaj přichodnje dospołnje přirodnje so wuwiwać dać a zwěrinu kaž tež rostliny w nimaj škitać.
W mjenowanym pralěsu z wobstatkami prastarych bukow – UNESCO je jón jako přirodne namrěwstwo postajiło – hnězdźitej mjez druhim žadny čorny baćon a dołhowłosata sowa. Zwěrina je z mjedwjedźom, wjelkom, rysom a dalšimi rědkimi žiwochami zastupjena. W Rydošovskim lěsu maja nimo rostlinskich žadnostkow tři biotopy europskeho wuznama. We woběmaj rezerwatomaj njesmědźa přichodnje hižo žane štomy pušćeć. Tež hońtwjerstwo je tam zakazane. Dźěle Vyhorlatskeho pralěsa wobhrodźa přidatnje z groćanym płotom. Minister za wobswět Ján Budaj rjekny, zo je 13 lět trało, doniž njezamó Słowakska swój zawjazk napřećo EU spjelnić.
Wusud Słowakow šokuje
Bratislava (dpa/SN). Brutalne morjenje žurnalista Jána Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušniroveje w februaru 2018 bě k masowym protestam wjedło, štož skónčnje knježerstwo powali. Wčera je sudnistwo skućićelow zasudźiło, nic pak nadawkadawarja, předewzaćela Mariána Kočnera a tołmačerku Alenu Zs. Njezadźiwa tuž, zo su Słowacy šokowani a wobkedźbowarjo procesa zludani.
Kuciak bě wo ilegalnych wobchodnistwach předewzaćela Kočnera rozprawjał. Hakle po Kuciakowej smjerći wozjewjena reportaža je korupciju wotkryła, štož měješe směrodajne wuskutki.
Prawiznik swójby Kuciak Daniel Lipšic měnješe hižo do wusuda, zo Kočnera najskerje wuwinuja, a připowědźi, zo tomu spřećiwi. Tež hdyž njeje žanych direktnych dopokazow za złóstnistwo, bu w běhu procesa dosć indirektnych předpołoženych. „Sym wo jeho winje přeswědčeny“, wuzběhny jara znaty prawiznik, kiž swójbu Kuciak darmo zastupuje.
Słowjanska kultura na Morawje
Marek Krawc rozprawja z Prahi za Serbske Nowiny
W susodnej Čěskej móžachu wučerjo póndźelu po šěsć měsacach přestawki pandemije dla skónčnje zaso swojich šulerjow witać, wězo z nahubnikom. Wotnětka płaća tež zaso krućiše škitne naprawy za wšitkich wopytowarjow zjawnych twarjenjow a zarjadow. Na lětanišćach a dwórnišćach, w Praskej metro a we wšěch wobchadnych srědkach je pasažěram znowa zakazane, bjez zakryća za hubu a nós po puću być.
Prezident Zeman operowany
Praha (ČŽ/K/SN). Čěski prezident Miloš Zeman, kiž bě tydźenja njenadźicy znjezbožił a na to so dyrbjał operować dać, je medicinski zasah jara derje přetrał a móžeše so tohodla zaso na swoje lěćne sydło w Lánach wróćić. To zdźěli jeho rěčnik Jiří Ovčáček na Twitteru.
K znjezboženju hłowy stata je po wudawanju přisłušnych sobudźěłaćerjow hrodu na te wašnje dóšło, zo bě prezident po wječornych telewizijnych powěsćach na druhe městno w rumnosći bjez kija šoł a padnywši sej prawu ruku złamał. W Centralnej wojerskej chorowni su jeho hnydom operowali, při čimž zestabilizowachu lěkarjo łamk paže z titanowym šrubom. Bórze po operaciji je Zeman z pomocu nazhoniteho fyzioterapeuta prěnje hojenske zwučowanja přewjesć móhł. W Lánach dóstawa nětko ambulantnu terapiju, kotraž móhła šěsć do wosom tydźenjow trać.
Znjezboženja dla dyrbješe čěski statny prezident swój předwidźany nazymski program změnić. Tak měješe wón na přikład planowane, wčera z mandźelskej Ivanku Južnomorawski wobwod wopytać.
Na wjele blakach protestowali
Wudobywanje brunicy ludźi w Němskej, Čěskej a Pólskej jara zaběra
Liberec/Waršawa (dpa/SN). Sta ludźi z Němskeje, Čěskeje a Pólskeje su wčera přećiwo tomu protestowali, brunicowu jamu w pólskim Turowje powjetšić. Ludźo so boja, zo móhła jama bliske němske a čěske reservoiry wohrozyć. Runje tak starosća so wjace hary a procha dla, zdźěli čěska powěsćowa agentura ČTK. Na pólskej stronje su porno tomu dalši ludźo za rozšěrjenje jamy protestowali.
Pólski energijowy koncern PGE zwurazni, zo brunicowa jama wšitke wobswětowe standardy spjelnja a tysacy dźěłowych městnow w regionje zaruča. Nimo toho je w Čěskej a Němskej hišće wjetšich jamow, PGE argumentuje. Hakle njedawno dósta předewzaće dowolnosć, zo smě ze swojimi aktiwitami hač do lěta 2026 pokročować. PGE chce swoje plany rady hač do lěta 2044 podlěšić a brunicu w jamje dospołnje wudobywać. Přećiwnicy so porno tomu za to zasadźeja, zo jamu w běhu dźesać lět zawru.
Pólska rěči z jednym hłosom
Waršawa reaguje na podawki w susodnej Běłoruskej z jasnym stejišćom
Waršawa. Masowe protesty běłoruskeje opozicije přećiwo prezidentej Aleksanderej Lukašenkej nuzuja pólske knježerstwo, zabrać jasnu poziciju k podawkam w kraju swojeho wuchodneho susoda, z kotrymž zwjazuje Pólsku 418 kilometrow dołha mjeza. Ta je zdobom wuchodna mjeza Europskeje unije. Dotalny poměr mjez Waršawu a Minskom bě bjez wjetšich problemow na „normalnym“ niwowje.
Prezidentske wólby 9. awgusta, masowe protesty přećiwo wuslědkej a pozdatnemu falšowanju a wosebje brutalna reakcija běłoruskeje policije přećiwo měrniwym demonstrantam su połoženje zasadnje změnili.
Z teje přičiny je ministerski prezident Mateusz Morawiecki předwčerawšim, srjedu, wulku konferencu zwołał. Přeprošeni běchu zastupnicy knježerstwa runje tak kaž zapósłancy wšitkich opoziciskich stron pólskeho parlamenta.
Tójšto wupadnyło
Praha (ČŽ/K/SN). Narodne dźiwadło (NDź) Čěskeje stolicy je wšědny dźeń wobmjezowacych naprawow koronowirusoweje pandemije dla dyrbjało 400 předstajenjow wotprajić. Z předatych 80 910 zastupjenkow je wone dotal 73 630 wróćo dóstało. Pjenježnje by wone kupcam zastupjenkow měło 53,3 miliony krónow (ca. 2,02 mio. €) wróćić – mjeztym je jim 51 milionow krónow wupłaćiło. Kaž medije publikuja, je direktor NDź Jan Burian sobudźěłaćerjow składnostnje zahajenja 138. hrajneje sezony wo wobstejnosći informował. Burian zdobom zdźěli, zo dźiwadło wot měrca do kónca junija paruje dochody we wysokosći 121,3 miliony krónow (ca. 4,6 mio. €) a zo móhł so deficit do kónca lěta na 251,8 milionow krónow (ca. 9,6 mio. €) zwyšić. Direktor móžeše pak zdobom wuwjesć: „W juliju je nam ministerstwo kultury ze 117,6 milionami krónow wupomhało, a dokelž je tež planowane spěchowanske dotacije płaćiło, smy gaže a mzdy stajnje płaćić móhli“.
Budget NDź tworja hłownje ze statnych dotacijow. Te běchu loni 880 milionow krónow (ca. 33,5 mio. €) wučinjeli. K tomu bě NDź něhdźe 600 mio. krónow (ca. 23 mio. €) za inwesticije dóstało.
