Šulerjow zmužić serbsku rěč wužiwać
Na Kulowskej wyšej šuli so tuchwilu šesćina šulerjow a šulerkow na wučbje serbšćiny wobdźěla.
Kulow (AK/SN). We Wyšej šuli „Korla Awgust Kocor“ Kulow na wšelakore wašnje serbšćinu wuwučuja. To podšmórny direktorka Ines Lešowa na sobotnym dnju wotewrjenych duri. „Nam dźe předewšěm wo rěč. Šulerki a šulerjo pak zeznajomjeja so tohorunja ze serbskimi stawiznami, wosobinami, historiskimi městnosćemi kaž tež ze serbskej kulturu“, wona rjekny. „Smy jenička wyša šula w starym Wojerowskim wokrjesu, kotraž wučbu serbšćiny wot 5. hač do 10. lětnika podawa, a to hižo wjele lět.“
Wo serbskorěčnych poskitkach na šuli informowali
Na nimale wšěch šulach wotměwaja w zymje dźeń wotewrjenych duri, zo bychu za nje wabili. Na Radworskej wyšej šuli maja z temu sensibelnje wobchadźeć, wšako wulki dźěl šulerjow hakle tam serbšćinu wuknje.
Radwor (SN/BŠe). Wokolina, zwotkelž dźěći do Serbskeje wyšeje šule „Dr. Marja Grólmusec“ Radwor přichadźeja, je chětro wulka a saha wot Haslowa, Njeswačidła, Wulkeje Dubrawy hač do Małeho Wjelkowa. Často su to tež šulerjo, kotřiž njejsu dotal žanu serbšćinu wuknyli, a tuž je wosebje wažne jich na rěčny poskitk skedźbnić a za njón sensibilizować.
Filmowa prezentacija wulke připóznaće žnjała
Wojerecy (SiR/SN). Projekt „Za slědami pytać – Spurensuche“, kotryž je sakska młodźinska załožba iniciěrowała, zmóžnja młodym wobdźělnikam, so intensiwnje ze swobodnje wuzwolenej temu bliže zaběrać a swoje dopóznaća zjawnosći předstajić. Wojerowska Kulturna fabrika je so třeći króć na projekće wobdźěliła.
Po stawiznach NDR a wuwiću Wojerowskich šulow wuzwoli sej projektna skupina tónraz hesło „Bjezrěčni – Serbja za čas nacionalsocializma“. Spočatnje zdźěłachu sej časowu pruhu, zo móhli so historisce lěpje do časa w lětach 1933 do 1945 zamyslić. „Cil bě slědźić, ze swědkami časa rěčeć a interviewy wjesć a z materiala zajimawy film stworić, kotryž naše wuslědki kaž tež začuća předstaja. Młodostnym bě tema wažna, dokelž k našemu regionej słuša a je w našich stawiznach sylnje zakorjenjena“, rozłoži wčera nawodnica projekta Ina Züchner.
Za Ralbičansku wyšu šulu je dale wulki zajim
Ralbicy (JK/SN). Po znatym wašnju a po dobrych nazhonjenjach zašłych lět su tež wčera zaso na Serbskej wyšej šuli Ralbicy dźeń wotewrjenych duri přewjedli. Wosebje chcyše tamniši kolegij wokoło nawodnicy Milenki Koberoweje přichodnym šulerjam 5. lětnika a jich staršim šulu z jeje wobšěrnymi wuknjenskimi a kubłanskimi móžnosćemi předstajić.
Hižo dopołdnja měješe něhdźe 50 šulerjow tuchwilneho 4. lětnika z wokolnych zakładnych šulow składnosć, wučerjow a rjadownje zeznać kaž tež wotběh wučby na móžnym přichodnym kubłanišću dožiwić. Wot 17 hodź. přichadźachu přewažnje starši, zo bychu so wo wobstejnosćach móžneho dalšeho kubłanišća swojich dźěći informowali. K tomu da jim Milenka Koberowa z pomocu šulerkow 10. lětnika přehlad wo kubłanskim wotběhu, předewšěm pod aspektom wuknjenja serbšćiny. Kaž wona wuzběhny, je zajim za Ralbičansku šulu dosć dobry a wjele staršich ma wotpohlad, swoje dźěćo tam do 5. lětnika pósłać. Jeli pak ličba přizjewjenjow móžnosće šule překroči, budu dyrbjeć zajimcow wotpokazać abo losować.
Poskitk móhli bóle wužiwać
Wojerecy (AK/SN). W mnohotnym poskitku nawuknjenja rěčow na Wojerowskim křesćanskim gymnaziju Johanneum wostanje serbšćina dale kruty wobstatk. To podšmórny direktor kubłanišća Günter Kiefer na sobotnym 28. dnju wotewrjenych duri. Tuchwilu wuknje tam cyłkownje wosom chowancow serbšćinu po koncepće 2plus. Andreja Ryćerjowa, kotraž je wot časa załoženja gymnazija 1992 pódla, wuwučuje jich w skupinje stajnje wutoru wot 6. do 8. hodźiny. Pjeć šulerjow je w 5. lětniku, dwaj chodźitaj do šesteho a jedyn do 8. lětnika.
„Wučba wužaduje. Mamy maćernorěčnych šulerjow a tajkich, kotřiž mějachu serbšćinu hač do 4. lětnika“, Andreja Ryćerjowa rozłoži. „Chcu jich na wysokim niwowje wuwučować. Tak měli woni mjez druhim serbski prawopis a gramatiku nawuknyć kaž tež ze serbskej literaturu a awtorami so zeznajomić.“ Serbšćinu na Wojerowskim Lessingowym gymnaziju wona za konkurencu nima. Dorěčenjow mjez šulomaj žanych njeje.
Dalekubłanske kursy dale wažne
Hornjo- a delnjoserbšćinu nawuknyć a ju nałožować je přeće, kotrež maja mnohe kubłarki a mnozy kubłarjo w serbskich a serbšćinu posrědkowacych kubłanišćach.
Budyšin (SN/MiR). Rěčny centrum WITAJ chce ze swojimi poskitkami k tomu přinošować, zo bychu w Hornjej a Delnjej Łužicy rěč pěstowali resp. wozrodźili a ju dźěćom, kotrež serbske abo serbšćinu posrědkowace kubłanišćo wopytuja, w dobrej kwaliće dale dali. „Wotpowědnje dźensnišemu časej su digitalne projekty wobstatk našeje dźěławosće. To wotpowěduje wuwiću towaršnosće“, rozłožuje nawodnica RCW dr. Beata Brězanowa. „Wšojedne, hač to chcemy, digitalny swět nas wobdawa. Přiwšěm je jasne, zo nimamy wšědne dźěło zanjechać. W tym zwisku ma direktna komunikacija dale swój wuznam, wosebje při nawuknjenju rěče.“
Wšitke přeća sej spjelnić njemóhli
Na Serbskej zakładnej šuli Budyšin maja tójšto młodych wučerjow
Budyska Serbska zakładna šula je kruty wobstatk Serbskeho šulskeho a zetkawanskeho centruma. Mjez třomi kubłanišćemi, zakładnej a wyšej šulu kaž tež gymnazijom, wobsteja dobre zwiski. Tak znajmjeńša posudźuje to nawodnica zakładneje šule Annette Natušowa.
Praktikuja inkluziju
Towarstwo sej dalše nadawki předewzało
Lěto 2019 je w Drježdźanskim towarstwje Stup dale tójšto změniło. Mjez druhim ma wone nowe předsydstwo. Předsydka je Jadwiga Pjacec. Dołholětny předsyda, sobuiniciator a sobuzałožer towarstwa dr. Andreas Kluge ju zastupuje.
Drježdźany (SN/MiR). „Smy loni tójšto nowych čłonow nawabili a našu syć rozšěrili“, Jadwiga Pjacec rozprawja. „Mamy nětko dwuměsačne Serbske blido, wo kotrež stara so Benedikt Dyrlich.“ Prěni króć w narodnej drasće su serbske dźěći ze sakskeje stolicy ptači kwas přewjedli a w pjekarni słódkosće dóstali. W měrcu su so šulerjo dźěłoweje skupiny serbšćina wobdźělili na swójbnym popołdnju Dźiwadła młodeje generacije (TJG) ze swójskej klankohru „Módry banćik“. Dale běchu z luboznym programom na folklornym festiwalu w Chrósćicach wobdźěleni. „Proby za tajke zarjadowanja dźěćom zmóžnjeja serbski swět sej zbližić a skrućeja mjezsobne přećelstwo. Dale sej wone wuwědomjeja, zo bydli w Drježdźanach tójšto ludźi, kotřiž maja serbskorěčne korjenje.“
Kóždy jednotliwc móže přinošować
Digitalne systemy spóznawaja rěčanu rěč
Budyšin (SN/MiR). 7 000 sadow w serbskej rěči na platformje Mozilla Common Voice čaka na to, zo je serbšćinu nałožowacy do systema rěča. Prěnja hodźina narěčanych sadow je mjeztym nahrawana. „Dale a wjac techniskich systemow rěčanu rěč spóznawa. Tónle trend ma so dale zesylnić“, wuswětla direktor Załožby za serbski lud Jan Budar. Koncerny pak podpěruja dotal jeničce wulke rěče. „Šansa, mało nałožowanu rěč do komercielnych systemow dóstać, je wjetša, hdyž předleža daty. Naš zaměr je wutworić datowy system, kotryž rěčanu serbšćinu rozumi. To pak je projekt na znajmjeńša tři lěta“, Jan Budar rozprawja. Snano pak hodźi so potom na prašenje wotmołwić, hač přichodne nawigaciske systemy w awće serbšćinu rěčaceho rozumja a hač tež Alexa w serbskej rěči zwuraznjene přeća spjelnja.
Wědu wo zelach rady dale dawa
Kerstin Baer posrědkuje na Wojerowskej ludowej uniwersiće zajimcam rady swoju wědu wo zelach a přirodnych wudźěłkach. A jeje kursy su jara woblubowane.
Wojerecy (SiR/SN). Samopaslene blidowe kartki z receptami su hižo mała pokazka na wosebity wječor we Wojerowskim Domje zetkawanja. Tam ma tónraz wo wjerjebinu (Eberesche), jědźne kastanije a dalše přirodne produkty hić. Přeprosyła je Kerstin Baer, kotruž luboznje tež „zelowu wjeru“ mjenuja. Jako ekspertka poskića wona na Wojerowskej ludowej uniwersiće kursy zelowědy a warjenja ze zelemi. Wšako so w metjeju hižo tak derje wuznawa, zo organizuje wodźenja po přirodźe, wě, kak přirodne surowizny wužiwać a přihotować, a ma nad swojim hobbyjom njesměrnje wjele wjesela.
