Wuwiće na nas nječaka

Dienstag, 20. Oktober 2020 geschrieben von:
Digitalizowanje serbšćiny – a měnju tu wuraznje hornjo- a delnjoserbšćiny – je w minjenych měsacach derje postupowało. Na tym ma tež koronawirus swój podźěl. Hač do kónca lěta ma nětko naša serbska „Aleksa“ předležeć. Zakłady za to su dobrowólni a entuziasća połožili. Jim tuž wulki dźak. Bjez nich njeby tak daloko było. Za dobre mam, zo su zamołwići projekta w załožbje znajmjeńša w tejele naležnosći dowidźeli, zo njemóžemy wšo a wšitko jenož z dobrowólnym a čestnohamtskim dźěłom zwoprawdźić, ale dyrbimy so wudospołnjeć. Wězo, wjele je tak hižo móžne, ale prosće nic wšitko. Tuž je derje, zo su sej fachowcow za partnerow zdobyli, zo bychu kompjuteram našu maćeršćinu nawučili. To mam tež za trěbne, chcemy-li jako lud přichodnje wobstać. Wšako tuchwilne chětro spěšne dalewuwiwanje předewšěm na digitalnym polu na nikoho, tež na nas Serbow nječaka. Dyrbimy z wuwićom hić, ale prošu zhromadnje. Janek Wowčer

Sokoł Chwaćicy

Dienstag, 20. Oktober 2020 geschrieben von:

16. oktobra 1930 załožichu w Chwa­ćicach jednotu Serbskeho Sokoła. Za ­čas skutkowanja prjedawšeho Sokoła (1920–1933) wutworichu tele sportowe towarstwo jako 21. a poslednje. Štyrnaće młodych muži so zapisa. Za starostu wuzwolichu Awgusta Hórbana (Urbana), načolnik-nazwučowar bu Kurt Vetter, pokładnik Pawoł Husty a zapisowar ­Michał Žur. We wsy mějachu hižo wot ­lěta 1893 serbske towarstwo Palma z hospodarskim (ratarskim), spěwarskim, dźiwadłowym a wot 1897 sportowym (kolesowarskim) wotrjadom a tež z kni­hownju. Nastork k załoženju jednoty ­Sokoła drje bě tež Domowinski zjězd 1924 dał. W Chwaćicach mějachu serbscy Sokoljo prěni zjawny wustup w Serbach, a to ze zwučowanjom z tyčkami. Prěni raz pokazachu so někotři z nich w paradnej uniformje, wjacore bě čěski Sokoł darił. Pozdźišo měješe tež serbski kašpork před dźěćimi premjerny program. Skutkowanje Sokoła podpěraše předsyda Domowiny Pawoł Nedo, wot lěta 1932 wučer wjesneje šule. Po na­stupje nacijow tež Chwačanska jednota po 9. aprylu 1933 hižo njewobsteješe.

Mikławš Krawc

„Ha, lisćička, łopjenka padaja ...“

Montag, 19. Oktober 2020 geschrieben von:

Budyšin (CRM/SN). Serbski ludowy ansambl móžeše wčera nawječor 70 hosći na swój při wšěch ćežach jara poradźeny nazymski koncert powitać. Ansamblowcy přesadźichu hygieniski koncept z tym, zo spěwaše redukowany chór w cyrkwi Marje a Marty wot byrgloweje łubje. Nawod měješe chórowy direktor Andreas Pabst. Někak hodźinski program wopřiješe porědko słyšany wuběr składbow serbskich, čěskich a němskich komponistow. K temje nazyma njesmědźeše tradicionalna pěseń „Ha, widźu-li ptačata ćahnyć“ falować. Z oratorija „Nazyma“ Korle Awgusta Kocora na tekst Handrija Zejlerja zaklinča tež powabnje zynki molowaca składba „Ha lisćička, łopjenka padaja“, a to w stilu romantiki. Běše to rjany wotpowědnik k němskej romantice z twórbomaj Johannesa Brahmsa a bohužel přemało znateje sotry Felixa Mendelssohna Bartholdyja Fanny Hensel. Druhi dźěl koncerta měješe duchowny charakter. Tu wusahowaše jako překwapjenka mały cyklus „Čtyři pisně o Marii“ čěskeho komponista Bohuslava Martinů.

Nowe widy na Ante Trstenjaka zmóžniłoj

Montag, 19. Oktober 2020 geschrieben von:

Budyšin (AP/SN). „Moja zaběra z Ante Trstenjakom“ bě hesło přednoška Jurja Łušćanskeho minjenu srjedu w Budyskim Serbskim muzeju. Tójšto Serbow je składnosć wužiło sej do toho nowu wustajeńcu „Barby daliny“ wobhladać a wuwjedźenja direktorki muzeja Christiny Boguszoweje sćěhować.

Josef Maštálko

Montag, 19. Oktober 2020 geschrieben von:
14. oktobra 1950 zemrě w Českej Lípje 74lětny přećel našeho ludu Josef Maštálko. Direktor měšćanskeho muzeja města Ladislav Smejkal je w lěće 2000 (přir. Sokołske Listy 4/2000) tole pisał: „Łužica bě Maštálkowa dawna lubosć. W Českej Lípje měješe wulke zasłužby wo nastaće Serbskeho statneho realneho reformowaneho gymnazija, kiž su 1. decembra 1945 wotewrěli ... Hižo 1920 bě zarjadował za serbske dźěći prózdninsku koloniju w Bělé pod Bezdězom. W lěće 1924 wuda 32stronsku brošurku ‚Lužičtí Srbové‘ wo stawiznach a přitomnosći małeho słowjanskeho ludu.“ W knižce čitamy wo Serbskim Sokole tole: „Serbja załožeja sej sokołske jednoty, zo bychu so ... prudej germanizacije wobarali, a zhromadźuja serbsku młodźinu pod narodnej chorhoju.“ Josef Maštálko bě městostarosta sewjeročěskeje župy ­Čěskeho Sokoła. Wosobinsce wudźeržowaše zwiski wosebje z Michałom Nawku a Jurjom Słodeńkom. Wjacore razy wo­pyta Łužicu. Wo tym pisaše wjele do ča­sopisa Bezděz, kiž bě wot lěta 1929 wuchadźał. Nacije časopis 1938 zakazachu. Woni podrězachu tež „lipu swobody“, kotruž bě sej Maštálko před swojim domom sadźił. Mikławš Krawc

Christoph Hein z nowostki wo Lessingu čitał

Freitag, 16. Oktober 2020 geschrieben von:

Kamjenc (BG/SN). Něhdźe 150 ludźi je srjedu wječor na čitanje Christopha ­Heina do Kamjenskeho měšćanskeho dźiwadła přichwatało. „Ein Wort allein für Amalia“ je titul jeho nowele, wušłeje w měrcu w nakładnistwje Suhrkamp/Insel. Dźe wo poslednje dny najwuznamnišeho basnika rozswětlenja a rodźeneho Kamjenčana Gottholda Ephraima Lessinga. Christoph Hein powěda z perspektiwy zestarjeneje Amalije. Lessing bě jeje přirodny nan a ju jara lubowaše.

W lisće dźowce spřećeleneje swójby so Amalia nětko na zemrěće Lessinga dopomina. Po zdaću njebě rozswětler krótko do smjerće spokojom ze swojim žiwjenjom. Wón je so z „dwórskim radźićelom“ a bibliotekarom stał, za to pak spisowaćela woprował. W lěće 1781 poda so hižo chory Lessing k přirodnej dźowce Amaliji von Wolfenbüttel do Braunschweiga. Na jězbje bě so ćežko nazymnił a přijěwši so zwjezł. Amalia je jemu poboku być spytała, štož njebě lochko. Zymicy dla wón chětro ćerpješe. Druhdy zaměni Amaliju z jeje maćerju, jeho ze­mrětej mandźelskej Evu.

Gustaw Janak

Freitag, 16. Oktober 2020 geschrieben von:
16. oktobra 1895 narodźi so w Čelnom pozdźiši horliwy narodowc a Sokoł Gustaw Janak. Wot lěta 1920 nawjedowaše w Budyšinje Smolerjec knihićišćernju ­a knihownju, je prěnju jednotu Serbskeho Sokoła sobu załožił a sta so z jeje pokładnikom. Samsnu funkciju wukonješe tež w Budyskej Nadźiji, w Maćicy Serbskej a w Narodnej radźe. Swojeho wobšěrneho skutkowanja za Serbow dla bu wot nacijow na šěsć njedźel zajaty. Na to bě bjezdźěłny, jemu pak so poradźi přewzać kofejownju w Serbskim domje. Zdobom bu zarjadowar Maćičneho domu hač do jeho zničenja 1945. Po wójnje wutwori w Małym Wjelkowje wikowanske towarstwo. 1963 poda so na wuměnk. Dlěši čas hišće wodźeše wopytowarjow po Muzeju serbskeho pismowstwa a wabješe wutrajnje abonentow za Koło přećelow serbskeje knihi. Wuzběhnyć maja so jeho zasłužby za Serbski Sokoł. Jako jednaćel wot 1926 měješe organizować sokołskej zlětaj 1927 we Wulkim Ćisku a 1931 w Radworju, wuprawy do Čěskeje 1926 a 1932, Pólskeje 1929 a Juhosłowjanskeje 1928 a 1930 a dyrbješe wobstarać pjenjezy za wudawanje Sokołskich Listow. Gustaw Janak zemrě 30. meje 1980. Mikławš Krawc

Meja k rólnej reformje spěwała

Donnerstag, 15. Oktober 2020 geschrieben von:

14. oktobra 1945 bě so w Njeswačanskim parku před Starym hrodom wjac hač tysac Serbow a Němcow k prěnjemu swjatočnemu přepodaću wopismow ratarjam k rólnej reformje zešło. Nad tribunu wisaše transparent z napisom „Kraj junkerow do rukow ratarjow“. Prěni serbski krajny rada dr. Jan Cyž (SPD), kotremuž bě sowjetska wokrjesna komandantura 25. meje 1945 tele wažne zastojnstwo přewostajiła, přitomnych serbsce a němsce powita. Na tribunje stejachu tež komunisća Korla Janak z Chelna, sekretar KPD za Hornju Łužicu Walter Heitz jako předsyda KPD Budyskeho wokrjesa a Njeswačanski wjesnjanosta Richard Schuster kaž tež předsyda Domowiny ­Pawoł Nedo.

Rysowanki Nageloweje w Liberecu

Donnerstag, 15. Oktober 2020 geschrieben von:
Pod hesłom „Maja Nagelowa na kromje“ wustaja Krajna galerija Liberec we wo­błu­ku Serbskeho lěta tuchwilu w swojich rumnosćach rysowanki serbskeje wuměłče. Přehladku organizowałoj staj direktor galerije Jan Randáček a direktorka Budy­skeho Serbskeho muzeja Christi­na Boguszowa. Bohužel dyrbjachu koronawirusa dla plano­wane ­swjatočne wotewrjenje wotprajić, galerija wostanje tež hišće hač do 3. nowembra zawrjena. Po planje budźe wustajeńca potom hač do 29. nowembra přistupna. Paralel­nje pokazuja mólby Ludvíka Kuby, kotrež so dźělnje tohorunja serbskej tematice­ wěnuja. Foto: Milan Turek

Film „Bjezrěčni“ wuznamjenjeny

Donnerstag, 15. Oktober 2020 geschrieben von:

Wojerecy (SiR/SN). Młodźi filmowcy Wojerow­skeje Kulturneje fabriki móža so wjeselić. Kaž sociokulturny centrum zdźěli, spožči sakske kultusowe ministerstwo jeho projektej „Na slědach“ za film „Bjezrěčni – Wojerowscy Serbja za čas nacio­nalsocializma“ (SN rozprawjachu) Šulerske myto za domizniske slědźenje. Kulturna fabrika dźakuje so swobodnje skutkowacej filmowči Angeli Šusterowej za wobšěrne a nadrobne dźěło kaž tež za pod­pěru młodostnych a gratuluje młodym filmowcam a teamej wokoło pro­jektoweje nawodnicy Iny Züchner. Myto je z 500 eurami dotěrowane.

Projekt „Na slědach“, iniciatiwu Sakskeje załožby za młodźinu, přewjeduja mjeztym štwórty króć. Woni wobdźěl­nikam zmóžnja, so ze samowuzwolenymi towaršnostnymi temami rozestajeć a wuslědki zjawnosći předstajić. Po tym zo měješe Kulturna fabrika w minjenych pro­jektach NDRsku zašłosć, wuwiće šulow we Wojerecach a Serbow w nacistiskim času za hłowne ćežišćo, zaběraja so tam­ nětko w nowym projekće pod hesłom­ „Springbrunnenbader“ z temu dźěćatstwo we Wojerecach za čas NDR.

Neuheiten LND