To a tamne (29.10.21)

pjatk, 29. oktobera 2021 spisane wot:

Samlutki z měšćanskej železnicu po puću był je dakl w Mnichowje. Pos steješe w Grafingu pola Mnichowa sam na nastupišću a zalěze do ćaha, kiž jědźeše do směra na nutřkowne město. Pasažěram dakl napadny. Woni zawołachu policiju. Zastojnicy psa z picu zastarachu. Kaž so wukopa, bě sej 49lětny wobsedźer w ćahu wusnył. Tuž bě psyk sam z ćaha wustupił a z druhim dale jěł. Po dlěšim pytanju muž psa pola policije namaka.

Z pomocu interneta dźěćo porodźiła je 17lětna młodostna w Indiskej, po tym zo bě sej pola Youtube informaciski widejo wobhladała. Samodruhosć bě před staršimaj zatajić móhła. Wonaj zhoništaj wo wnučku hakle, jako słyšachu ze stwy dźowki žałosćenje ćěšenka. Policija je mjeztym 21lětneho nana dźěsća zajała, dokelž měješe seks z njepołnolětnej, štož je w Indiskej zakazane.

Debatuja wo zakazu LGBT

štwórtk, 28. oktobera 2021 spisane wot:

Waršawa (dpa/SN). Pólski sejm zaběra so dźensa wječor prěni króć z naćiskom zakonja, kiž demonstracije za runosta­jenje homoseksualnych zakazuje. Naćisk za změnu zakonja wo zhromadźowanju zapodałoj stej aktiwistka organizacije pro-life­ Kaja Godek a Załožba za žiwjenje a swójbu. Změna předwidźi, zo njesmědźa zjawne zarjadowanja zaměr měć, „mandźelstwo jako zwjazk muža a žony do prašenja stajeć“. Zakazać chcedźa demonstracije hibanja LGBT – lesbow, homoseksualnych, biseksualnych a dźenderow.

Wadźa so rybarjenja dla

London/Paris (dpa/SN). Zwada mjez Francoskej a Wulkej Britaniskej wo ry­barjenju w Doverskim přeliwje so dale přiwótřa. Francoska mórska straža je briti­sku rybarsku łódź pobrachowaceje licency dla sćazała a do přistawa přewodźała. Wobsadce hrozy pjenježna pokuta a sćazanje nałójenych rybow. Po brexiće bě Francoska připowědźiła, zo trjebaja britiscy rybarjo wosebitu licencu za rybarjenje w potrjechenej kónčinje.

Meier přećiwo namjeznej muri

Při protestach přećiwo wysokim płaćiznam bencina a diesela je w Ekuadorje k namócnosćam mjez demonstrantami a policiju dóšło. Kaž tule w stolicy Quito natwarichu demonstranća barikady a mjetachu kamjenje na policistow. Tući reagowachu ze sylzopłunom a retlemi. Dźěłarnicy běchu do generalneho stawka namołwjeli a wjacore dróhi blokowali. Foto: pa/Carlos Noriega

Ruska sćele wjace płuna

štwórtk, 28. oktobera 2021 spisane wot:
Moskwa (dpa/SN). Ruski prezident Wladimir Putin je k wotputanju energijoweje krizy w Europje wukazał, wjace zemskeho płuna do Němskeje a Awstriskeje słać, ručež su podzemske płunowe składy w Ruskej napjelnjene. Šef płunoweho koncerna Gazprom Aleksej Miller rjekny, zo móhło předewzaće z tym po 8. nowembru započinać. Putin je hladajo na rekordne płaćizny płuna stajnje zaso na to pokazał, zo Ruska wjace płuna do Europy transportuje hač w zrěčenjach dojednane. Kritikarjo Putinej wumjetuja, zo njeje dotal na zwyšenu potrjebu w Europje reagował, zo by sej wotewrjenje noweho płunowoda Nord Stream II wunuzował. Ruska strona tute wumjetowa­nja wotpokazuje. Wona kritizuje, zo je Europska unija po krutej zymje 2020/21 zapasła, składy zemskeho płuna w prawym času zaso napjelnić.

Biden po puću

štwórtk, 28. oktobera 2021 spisane wot:
Washington (dpa/SN). Prezident USA Joe Biden chcyše so dźensa na wjacore dny trajacy wopyt do Europy na puć po­dać. Katolika Bidena wočakuja jutře na awdiencu pola bamža Franciskusa kaž tež k bilateralnym rozmołwam z italskim knježerstwom. Wot soboty chce so Biden na dwaj dnjej trajacym wjerškowym zetkanju 20 wodźacych industrijnych krajow w Romje wobdźělić. Póndźelu planuje Biden wopyt swětoweho klimoweho wjerška w šotiskim Glasgowje. Je to druha wukrajna jězba Bidena po nastupje prezidentskeho zastojnstwa w januaru. Ze swojim wosobinskim wobdźělenjom w Glasgowje chce prezident wuznam boja přećiwo změnje klimy podšmórnyć.

Bamž planuje jězbu do Kanady

štwórtk, 28. oktobera 2021 spisane wot:

Rom (dpa/SN). Bamž Franciskus wo tym rozmysluje, přichodne lěta Kanadu wopytać. Kanadiska biskopska konferenca jeho přeprošuje, zo by proces wujednanja z indigenymi wobydlerjemi sewjeroameriskeho kraja pohonjował. Bamž je na to swoju zwólniwosć signalizował do Kanady přijěć, „na terminje, kiž ma pak so hakle namakać“, wčera we Vatikanje zdźělichu.

W Kanadźe běchu minjene měsacy wospjet powostanki dźěćacych ćěłow a njewoznamjenjene pohrjebnišća w susodstwje bywšich internatow za dźěći indi­genych ludow namakali. Tójšto z tutych institucijow bě swój čas w nošer­stwje katolskeje cyrkwje. Namakanki běchu­ zludanje a rozhorjenosć zbudźili. Fachowcy UNO za čłowjeske prawa běchu­ sej na to wot Kanady a Vatikana wobšěrne wujasnjenje žadali. Ministerski prezident Justin Trudeau bě bamža namoł­wjał, do Kanady přińć a so za­mołwić. Kanadiscy katolscy biskopja su hladajo na wočiwidne njeskutki hakle njedawno zjawnje wo wodaće prosyli.

„Pandemija njeje hišće nimo“

štwórtk, 28. oktobera 2021 spisane wot:

Sakski ministerski prezident přećiwo zběhnjenju nuzoweho stawa

Drježdźany (dpa/SN). Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) je sej wěsty, zo njeje pandemiske połoženje narodneho rozměra hišće nimo. „Nawopak, wone so runje zaso sylnišo a straš­nišo wuwiwa“, rjekny knježerstwowy šef powěsćerni dpa, spřećiwjejo so tak zwjazkowemu ministrej za strowotnistwo Jensej Spahnej (CDU). Tón bě so minje­ne dny za to wuprajił, po 25. nowembru wšoněmske nuzowe połoženje dale njepodlěšić.

„Hižo w nalěću je so tutón zmylk stał. Politika bě přećiwo radźe wědomosće škitne naprawy najebać přiběraceje ličby infekcijow zběhnyła. Sćěh toho běštej zwjazkowe nuzowe borzdźidło a lock­down w nalěću. Štóž chcył sej normalitu wunu­zować, jej snano samo zadźěwa“, Kretsch­mer argumentowaše. Tele dny móhli snano hišće wo tym rozmyslować, na­prawy na rizikowu skupinu nješćěpjenych wobmjezować. Za něšto tydźenjow tež tuta móžnosć wjace njewobsteji.

180 pašowarjow wobskoržili

štwórtk, 28. oktobera 2021 spisane wot:

Waršawa (dpa/SN). Statne rěčnistwo na wu­chodźe Pólskeje je wjace hač 180 přepytowanjow přećiwo pozdatnym pašowarjam migrantow, kotřiž z Běłoruskeje ilegalnje do EU přińdu, zahajiło. Wot jednanjow we wobłuku statneho rěčnistwa w Białystoku je wjace hač 700 ludźi po­trjechene, rěčnik zarjada powěsćerni PAP zdźěli. Při tym jedna so wo šoferow transporterow, kotřiž běchu z ćěkancami w awće po puću do směra na němsko-pólsku mjezu. Zwjetša běchu při pašowanju ludźi tež podpěraćeljo wobdźěleni, kotřiž šoferam pomhaja, nadróžne kontrole policije wobeńć.

Knježerstwo we Waršawje a EU wumjetujetej běłoruskemu mócnarjej Aleksanderej Lukašenkej, zo ćěkancow w organizowanej formje z krizowych kónčin k wonkownej mjezy EU sćele, zo by so za sank­cije EU přećiwo njemu wjećił. Pólski­ namjezny škit je wot spočatka lěta nimale 26 000 pospytow ilegalneho překročenja mjezy registrował, jenož w oktobru 14 200. Mjeztym płaći rjadowanje, po kotrymž móže komander jednotli­weho namjezneho wotrězka migrantow direktnje zaso wróćo pósłać.

To a tamne (28.10.21)

štwórtk, 28. oktobera 2021 spisane wot:

Mjerzanje z policiju ma šofer woso­bo­weho awta, kiž je ze skóncowanej wobruču prosće dale jěł. Policija jeho w porynsko-pfalcowskim Frankensteinje zadźerža, dokelž jědźeše jenož hišće na zwjenje, a to k tomu dosć spěšnje. Zastojnikam muž rozłoži, zo nima narunanske koleso a tež žane pjenjezy za wotwlečenje. Policisća sćazachu na to klučiki awta. Te smě sej 72lětny wotewzać, po tym zo je skóncowane koleso wuměnił.

Před měsacomaj narodźena amurska leopardka w Lipšćanskim zwěrjencu rěka wotnětka Manju. Hladarjo zwěrjenca bě­chu­ so jednohłósnje za mjeno rozsudźili, kotrež woznamjenja „słódka“. Młoda kóčka je po wšej Europje prěnja narodźena amurska leopardka tutoho lěta, zwěrjenc zdźěla. Manju je stajnje zaso z maćerju po puću. Bórze móža ju wopytowarjo tež pod hołym njebjom wobdźiwać.

Rozrost snadniši hač myslene

srjeda, 27. oktobera 2021 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowe knježerstwo liči za lěto 2021 jenož hišće z hospo­darskim rozrostom 2,6 procentow. „Wuwiće budźe lětsa wo tójšto snadniše, hač smy sej to wšitcy předstajili“, rjekny hospodarski minister Peter Altmaier (CDU) w rańšim magacinje sćelaka ARD. Hłowne přičiny su sćěhi pandemije, zastatki při dodawanju dźělow a pobrachowace su­rowizny. W aprylu běchu hišće z hospodarskim rozrostom 3,5 procentow ličili.

Nord Stream II z dalšej kročelu

Berlin (dpa/SN). Po puću k doskónčnemu zahajenju wjele diskutowaneho płunowoda Nord Stream II su wažny zadźěwk přewinyli: Zwjazkowe hospodarske ministerstwo je ruskemu płunowemu koncernej Gazprom wobkrućiło, zo certifikowanje płunowoda wěstotu zastaranja Němskeje a EU z płunom njewohrožuje. Zwjazkowa syćowa agentura ma nětko dalše pruwowanja přewjesć a prawniske a organizatoriske prašenja rjadować.

Kralowna wopyt wotprajiła

nowostki LND