Zestajała Marka Cyžowa

JANUAR

Wot spočatka lěta: Nowa serbska app „Kostrjanc“ z jónkrótnej funkciju je online. App poskića serbsku rěčnu awto-korekturu kaž tež přełožowansku funkciju z němčiny. Je to digitalny poskitk, kotryž chce wabić młodostnych do serbsko­rěčneje komunikacije. Wuwiłoj staj app Korla Baier, šuler Budyskeho Serbskeho gymnazija a Cyril Mark, student wučerstwa za matematiku a informatiku w Lipsku.

Serbski dźěćacy časopis Płomjo ­prezentuje so po 15 lětach w nowym layouće.

Tři motiwatorki a dwaj motiwatoraj staraja so w srjedźnej a Hornjej Łužicy wo rumy, w kotrychž domoródni serbsku rěč nałožuja: Marija Šołćic w kónčinje Kulow, Wojerecy a Halštrowska Hola; ­Lucian Kaulfürst za kónčiny Malešecy, Kubšicy a Bukecy, Raphaela Wićazowa w kónčinach Radwor, Wulka Dubrawa, Rakecy, Njeswačidło, Bóšicy a Hodźij; Frank Knobloch w kónčinach Łaz, Sprjewiny Doł a Delni Wujězd a Juliana Kaulfürstowa skutkuje w kónčinje wokoło Slepoho a Wochoz.

Karp k hodam je w srjedźnej Europje patoržicu wječor tradicionalna jědź. Tradicija wuchadźa z křesćanstwa, po kotrejž je adwent póstny čas. Wjeršk adwenta je předwječor prěnjeho hodowneho dnja, štož měješe so wězo woswjećić, ale tež póstnemu časej wotpowědować­. Za to hodźi so karp, kotrehož poskića wikowar rybow Christian Wels w Jaseńcy. Foto: SN/Bojan Benić

Monika Škodźina z Wotrowa ma přispomnjenja resp. korektury k swojemu přinoškej z 12. decembra w SN:

Wutrobny dźak za wozjewjenje mojeho přinoška. Kaž sym hižo telefonisce naspomniła su so w mojim nastawku zmylki wozjewili.

1. Sym z lubosću a česću hotwańča. Hotwańča rěka, zo holcy katolsku drastu woblěkam. Tutón 1. nastawk je so w SWR wozjewił. Tohodla tele rozjasnjenje.

2. Lubi młodostni! Nochcu swarjeć abo kritizować. Chcu wam młodostnym tute bohatstwo; našu katolsku narodnu drastu ze swojimi myslemi rozjasnić. W dźakownosći a z česću sej drastu wažimy a ju tež na wšelakich swjedźenjach nosymy. Tutón wotrězk je za mnje jara wažny a w cyłkownym wozjewjenju nastawku njeparujomny. Namjetuju: Tutón nastawk w cyłku hišće raz wozjewić resp. wo korekturu.

Regina Šołćina z Konjec:

Budyšin (SN/BŠe). Cyle wosebite dožiwjenje měješe wčera a dźensa 19 šulerjow 4. lětnika Pančičanskeje zakładnje šule. W Budyskim studiju mdr woni spěwaj nahrawachu. „Spěchujemy dorost a dźěćace produkcije“, rozłoži Handrij Špitank z hudźbneje redakcije Serbskeho rozhłosa. Iniciator noweho projekta je hudźbnik Měrćin Weclich. Wón wobroći so zaměrnje na Pančičansku zakładnu šulu pytajo za nowymi talentami. Wu­zwolił je dwaj spěwaj ze cyklusa „Mjezwočo“ spisowaćelki Lubiny Hajduk-Veljkovićoweje. Cyłkownje wobjima cyklus sydom spěwow na temu mjezwočo.

Město kołu přistupi

Choćebuz. Město Choćebuz je wot noweho lěta sobustaw Łužiskeho koła. Zastupjerjo měšćanskeje rady hłosowachu zawčerawšim za přistup města do zhromadneho zwjazka komunow. Kaž Choćebuski wyši měšćanosta Tobias Schick zwurazni, je město lokomotiwa změny strukturow a tuž běše přistup logiska konsekwenca. Łužiskemu kołu budźe wot 1. januara 57 komunow přisłušeć.

Płaćizny znowa stupali

Kamjenc. Twarić je w Sakskej dźeń a dróše. Hladajo na loni je indeks twarskich płaćiznow za bydlenske domy wo 3,3 proc. stupał, zdźěli wčera krajny statistiski zarjad Kamjenc. Hižo loni zwěsćichu statistikarjo rozrost wo 10,5 proc. Předewšěm je wutwar domu droha naležnosć.

Serbske powěsće z pomocu KI

Wobšudnikam pjenjezy přepokazał

Połčnica. Krótko do hód su njeznaći w Budyskim wokrjesu wobydlerjow za­zwonili a z dubioznymi stawizničkami spytali, jim pjenjezy wulišćić. We wjacorych padach w Budyšinje a Großröhrsdorfje předstajichu so skućićeljo jako policisća abo statni rěčnicy. Potom ludźom napowědachu, zo je jich syn abo dźowka wobchadne njezbožo zawinił/a, při kotrymž je něchtó žiwjenje přisadźił. Na zbožo potrjecheni słuchatko połožichu a tuž žanu pjenježnu škodu njepoćerpjechu. Hinak zeńdźe so mužej w Połčnicy. Pola njeho předstaji so njeznaty jako sobudźěłaćer domjaceje banki. Pječa bě so něchtó po elektroniskim puću do konta muža zadobył. Zo by swoje nalutowanki zawěsćił, dyrbješe wjetšu sumu pjenjez přepokazać. Bohužel to muž čini a tak krótko do hód 5 000 eurow zhubi.

Čłonojo serbskeje lajskeje dźiwadłoweje skupiny Chrósćicy podachu so před tydźenjom pjatk zhromadnje z Chróšćanskimi muzikantami na adwentny wulět. Předsyda dujerskeje kapały Roman Wjesela nas wobdźělnikow w busu powita a nam dnjowy wotběh předstaji. Prěnja stacija bě hród w Rogeńcu blisko Choćebuza. Z wupožčenym awdijo-guidom je sej kóždy samostatnje wustajeńcu we wulkotnje ponowjenym hrodźe wobhladał. Dalši puć wjedźeše nas do hrodźišća Słowjanow w Radušu. Tu wotměchu so na tutym kóncu tydźenja „Prěnje słowjanske hody“. Nowy wobhospodar běše sej wjacore hudźbne, spěwne a rejowanske skupiny z wšelakich słowjanskich ­krajow přeprosył, ale tež naši Chróšćanscy muzikanća stejachu na programowej lisćinje. Jako do Raduša dojědźechmy, předstajichu tam runje rejowarjo čěskeje skupiny JARO z Prahi swój program. Chróšćanscy hercy dyrbjachu so do spěcha měć a spěšnje swoje instrumenty ­wupakować, ­wšako mějachu hnydom po nimi swój wustup. Woni poskićichu hosćom čěske, serbske a morawske dujerske pěsnje a njejsu jenož nas Chróšćanow k sobuspěwanju pohnuli.

„Posłuchaj lěkarja, prjed hač jeho ­trjebaš!“, serbske přisłowo namołwja.

Tuž wěnuje so student mediciny ­Pětr Dźisławk znatym a mjenje znatym chorosćam, zo by je ­čitarjam trochu ­bliže rozłožował (60).

W zašłym wudaću Mediciny raz serbsce smy hłowywjerćenje definowali a zwěsćili, zo je za tajke mnoho přičinow. Nimo klasikarjow, kaž infekty a pjanosć, mjenowachmy benigne paroksysmalne wot połoženja wotwisne hłowywjerćenje jako daloko rozšěrjene schorjenje, při kotrymž tworja so w nutřkownym wuchu kamuški, kotrež runowahu poćežuja.

Hórki. Hórčanske wjesne towarstwo „Při skale“ přeprošuje na adwentne wiki njedźelu, 22. hodownika, wot 16 hodź. při gratowni wohnjoweje wobory w Hórkach. Dźěći móža tam paslić a tež rumpodich je wopyt připowědźił. Nowosć wočakuje wopytowarjow něhdźe w 17.30 hodź., hdyž wustupi prěni raz Hórčanski adwentny chór. Poskićuja tam horce wino wot winicarja, langoš, pražene kołbaski a dalše překwapjenki.

Hodowny nyšpor z Lipu

Róžant. Chór Lipa wuhotuje sobotu, 28. hodownika, w 17 hodź. tradicionelny nyšpor w swětle swěčkow w Róžeń­čanskej swjatnicy. Zastup je darmotny. Zběrka po koncerće je lětsa za dźěćacu hospicnu słužbu, kotruž Zhorjelska ­Křesćanska hospicna słužba organizuje.

Zwukowa instalacija přistupna

Rakecy. Spirituelnu zwukowu instalaciju wo psalmje 23 móža wopytowarjo w Rakečanskej ewangelskej cyrkwi dožiwić. Wona je hač do njedźele, 2. februara, přistupna. Psalm wo dobrym pastyrju předstajeja w modernym wobdźěłanju a ze efektami swěcy. Wopytowarjo smědźa so, na hudźbu słuchajo, po cyrkwi pohibować. Boži dom je wšědnje wot 9 do 20 hodź. přistupny.

Parada jandźelow po měsće

Swójbne mjena su přeco zaso zajimawe swědčenja rěče našich prjedownikow. W serbšćinje maja wone wosebitu hódnotu, dokelž pochadźeja z časa, z kotrehož hišće žane pisomne pomniki njewobsedźimy. Kak su naši prjedownicy před wjele lětstotkami myslili a so rěčnje zwuraznili, wo tym nam wone mjena znajmjeńša něšto přeradźeja.

Chcemy so zaso wěnować někotrym serbskim prócowarjam zańdźenosće, kotřiž maja lětsa kulojtu abo połkulojtu róčnicu narodnin abo posmjertnin, a so zamyslić do jich mjenow. Swójbne mjena nastachu často z mjenow powołanjow, kotrež běchu prěni nošerjo mjenow wukonjeli. Tak je to na přikład pola Šewčika, takrjec „małeho šewca“. Jakub Šewčik, rodźeny w Baćonju a farar mjez druhim w Chrósćicach, wěsty čas předsyda Domowiny, předewšěm pak awtor basnjow patriotiskeho charaktera, změje 6. septembra 150. róčnicu narodnin.

Korla Awgust­ Fiedler, znaty hudźbnik a sobuwuhotowar spěwanskich swjedźenjow, zemrě 16. meje 1917. Swójbne mjeno Fiedler pochadźa tohorunja z mjena powołanja; w tym padźe wšak je wone němskeho pochada, měnjeny je wězo­ „husler“.