Centrum wotewrjeny
Berlin (dpa/SN). Po raznych rozestajenjach z widźomnym zapozdźenjom je zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) dźensa dokumentaciski centrum załožby „Ćěkanje, wuhnaće, wujednanje“ w Berlinje wotewrěła. Centrum ma so za dźěl noweje kultury wopominanja. Na městnje wuknjenja a dopominanja maja stawizny a přitomnosć nanuzowaneje migracije w srjedźišću stać. Prěnich wopytowarjow wočakuja wot jutřišeho.
W twarjenju, kotrež su za 63 milionow eurow ponowili, maja wjace hač 5 000 kwadratnych metrow płoniny za stajne a nachwilne wustajeńcy, čitansku žurlu a slědźenske wobłuki k dispoziciji. Hłownje dźe wo stawizny nanuzowaneje migracije hač do dźensnišeho časa a wo ćěkanje a wuhnaće něhdźe 14 milionow Němcow po Druhej swětowej wójnje. Přehladka je chronologisce zapołožena, zo bychu na teror nacionalsocialistow a na nadpad Němskeje na druhe kraje jako přičinu na to slědowaceho wuhnaća skedźbnili. Dóńt němskich ćěkancow bě lěta dołho přičina raznych debatow. Předewšěm we wukraju so bojachu, zo móhli so Němcy jako wopor prezentować.
Znowa přemało wody w Sprjewi
Choćebuz (dpa/SN). Z pobrachowacym dešćom a horcotu jewi so dypkownje spočatk lěća problem dotalnych lět: Rěce Sprjewja kaž tež Čorny Halštrow matej přemało wody. Na to skedźbnja kraje přesahowaca dźěłowa skupina „Ekstremne situacije“ w zdźělence. Wona bě hladajo na minjenej suchej lěće dźěłać započała. Prawidłownje so fachowcy schadźuja ze zaměrom, naprawy Sakskeje, Berlina a Braniborskeje zdźěłać, zo bychu staw wody w Sprjewi a Čornym Halštrowje stabilizowali.
Při temperaturach nad 30 stopnjemi je so w juniju dotal jasnje přemało dešćowało, kaž zwěsćeja. Wot spočatka měsaca je wjedrarnja w Choćebuzu 3,8 litrow dešća naměriła. Přerěznje by to w juniju něhdźe 50 litrow być dyrbjało. Hač móža připowědźene njewjedra deficit wurunać, njeje wěste. Pozitiwne přiwšěm je, zo je so w spjatych jězorach Sakskeje w zymskich měsacach 2020 a 2021 dosć wody nazběrało a zo móža ju Sprjewi dodawać. Tež Grodkowska rěčna zawěra Sprjewju stabilizuje. Tam pak přez to staw wody wšědnje wo dwaj centimetraj spaduje.
To a tamne (21.06.21)
70 metrow dołhe cholowy je krawc w šwicarskim Beromünsteru zhotowił. Tekstilny hober waži 700 kilogramow, jeno zasmyk je 16 metrow dołhi. Gigantiske cholowy, kiž bě Xwendekar Kelesh z normalnej šijawu zešił, su wčera zjawnosći předstajili. Po zapisku do Guinnessoweje knihi rekordow chce krawc z cholowow płatowe měški zhotowić. Z akciju chce wón na zanjerodźenje swěta z plastowymi wotpadkami skedźbnić.
Z kolesom na awtodróze 20 po puću do Pólskeje był je muž w Mecklenburgsko-Předpomorskej. Šofer busa bě muža wuhladał a policiju informował. Zastojnikam wón rozłoži, zo njeznaje hinašeho puća do domjaceho Szczecina. Po dokładnym powučenju přepodachu policisća kolesowarja busowemu šoferej, kiž přilubi, muža na přichodnej wotjězdce wotsadźić, zo móhł dale jěć.
Potomnikow woporow zapřijeć
Njebjelčicy (SN). W lisće zwjazkowej kanclerce Angeli Merkel (CDU) a wonkownemu ministrej Heikej Maasej (SPD) wita Serbski sejm, zo Němska hladajo na swoje stawizny zamołwitosć přewozmje a nětko zamołwjenje nastupajo ludowe mordarstwo němskeje kolonialneje mocy na Hererach a Namach w lětach 1904 do 1908 přihotuje.
„Złožujo so na swójske nazhonjenja njeje za nas akceptabelne, hdyž njejsu potrjechene ludy same na jednej runinje na rozsudach wobdźělene, ale hdyž jednaja nad jich hłowami wothorjeka. Namołwjamy zwjazkowe knježerstwo, ludaj Herero a Nama chutnje brać a jej direktnje do jednanjow wo wašnju a wobjimje wuznaća winy zapřijeć. Jenož tak hodźi so wot rasizma rysowany němski kolonializm wěryhódnje přewinyć, kotryž bě k genocidej Hererow a Namow wjedł“, pisa sejmar dr. Měrćin Krawc.
Zhorjelski krajny rada Bernd Lange je wčera zhromadnje ze sakskim ...
Woswjeća kónc njewólnistwa
Washington (dpa/SN). W USA budźe wopomnjenski dźeń „Juneteenth“, markěrowacy kónc njewólnistwa, přichodnje po wšěm kraju statny swjatk. Prezident Joe Biden je wotpowědny zakoń podpisał, po tym zo běštej jón wobě komorje parlamenta schwaliłoj. 19. junija wopominaja w USA kónc njewólnistwa. Tón dźeń lěta 1865 běchu proklamaciju emancipacije k wuswobodźenju njewólnikow w Texasu prěni króć wozjewili. Bidenej je njewólnistwo „herbski hrěch Ameriki“.
Warnuje před wariantu wirusa
Berlin (dpa/SN). Předsyda swětoweho zwjazka lěkarjow Frank Ulrich Montgomery warnuje před dalšim rozšěrjenjom wosebje natykliweje warianty koronawirusa „delta“ a namołwja knježerstwo, wotpowědnje jednać. „Wosebje zachribjetne tuteje warianty je, zo ma natyknjeny jara spěšnje chětro wjele wirow w hubje a móže druhich inficěrować, prjedy hač sam pytnje, zo je natyknjeny“, Montgomery rjekny. Tak dyrbjeli ludźo w busach, wobchodach a nutřkownych rumnosćach dale nahubnik wužiwać.
Fridays for future dale čini
Dobre poćahi najebać problemy mjez krajomaj
Waršawa (dpa/SN). Němska a Pólska chcetej swoje dobre poćahi najebać wobstejace problemy dale pohłubšić. Němsko-pólske susodstwo słuša „k najwjetšim europskim wudobyćam minjenych 30 lět“, rjekny zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier wčera po wuradźowanjach ze swojim pólskim kolegu w zastojnstwje Andrzejom Dudu we Waršawje, a to runje 30 lět po podpisanju němsko-pólskeho zrěčenju wo dobrym susodstwje. Duda potwjerdźi: „Smy dźensa jako wuslědk tychle 30 lět mjez sobu zwjazani – w najpozitiwnišim zmysle słowa.“ Steinmeier rjekny: „Njetrjebamy sej ničo rjane barbić w swojim susodstwje. Wězo mamy druhdy rozdźělne zajimy a wašnje zhladowanja.“ Hdyž pak zamołwići na so słuchaja a jedyn so wo tamneho prócuje, su problemy zwjetša rozrisajomne, Steinmeier doda.
Duda wuzběhny, zo stej Pólska a Němska kaž susodnej ratarskej statokaj, kotrejuž mějićelej so druhdy wadźitaj, zasadnje pak staj zwólniwaj, zo so jeju dźěći woženja. Zetkanje njeje žane mědlizanje, při kotrymž so njepřijomne temy wuzamkuja, pólski prezident podšmórny.
Dale horcota a strach wohenjow
Frankfurt n. M. (dpa/SN). Tež w Sakskej, Saksko-Anhaltskej a Durinskej su wčera prěnju lětušu žołmu horcoty dožiwili. W Saksko-Anhaltskej naměrichu hač do 34,7 stopnjow, kaž Němska wjedrowa słužba informuje. W sewjerosakskim Klitschenje pola Torgauwa stupaše žiwe slěbro na 32,7 stopnjow.
Meteorologojo wěšća, zo horcota přichodne dny hišće dale přiběra. A kónc tydźenja bliži so z přiběracym strachom njewjedrow. Wobšěrnu frontu njewjedrow, kotraž móhła horcotu skónčić, wočakuja najzašo spočatk noweho tydźenja, kotraž pak přinjese tež strach škodow.
Z horcotu přiběra tohorunja strach lěsnych wohenjow. Tak mjenowany indeks wohroženja lěsow přez wohenje Němskeje wjedrarnje pokazuje za kónc tydźenja alarmowace čerwjene a ćmowočerwjene blaki. To płaći za Braniborsku runje tak kaž za Saksku a Bayersku. Zamołwići lěsnistwa před tym warnuja, w lěsach kurić, grilować abo woheń zadźěłać.
Jutrownik, jutrownik!
To a tamne (18.06.21)
Jědojteho pawka dla su w Čěskej šulu zawrěli. Čłonkonohač bě šulerja na nuzniku kusnył, hólcej pak so na zbožo derje dźe. Toksikologiske přepytowanje je wunjesło, zo jedna so wo ptakopawka. Fachowcy su samsneho měnjenja. Kak bě so tón do twarjenja dóstał, njewědźa. Šulski dom w Mladej Boleslavje chcedźa nětko najprjedy raz dospołnje desinficěrować.
Wosrjedź jězby je šofer wosoboweho awta spytał zadnju lampu sporjedźeć. Dalša šoferka informowaše policiju, zo bě ju runje awto bjez zadnjeje swěcy přesćahnyło, z dźěry pak sahaše ruka. Zastojnicy wóz w Langerwehenje njedaloko Aachena zadźeržachu. Wobsedźer wobkrući, zo bě to jeho ruka była. Wón bě w kófrowym rumje ležo spytał kontaktny problem rozrisać. Awto je w tym času znaty wodźił. Muž měješe dowidźenje a wuńdźe z napominanjom.
