Naročne a rědke twórby zaklinča
Druhi raz přeprosy chór Serbskeho ludoweho ansambla zajutřišim, pjatk, na koncert rjadu „Mišterske twórby chóroweje hudźby“ w Budyskim Serbskim muzeju. Bosćan Nawka je so składnostnje z nawodu ćělesa Andreasom Pabstom rozmołwjał.
Knježe Pabsto, z kotrymi twórbami chceće nas lětsa we wobłuku „Mišterskich twórbow chóroweje hudźby“ zawjeselić? Kak sće program zestajał?
A. Pabst: Wuběr kompozicijow je wuslědk namjetow dramaturgije, ale tež nastorkow z chóra samoho. Mój nadawk nimo pozdźišeho nazwučowanja bě, wotměnjawy, komplementarny a naročny program zestajeć, w kotrymž mjezynarodne twórby hornjo- a delnjoserbske spěwy wobrubja. Lětsa zaklinča mjez druhim wobdźěłanja ludowych pěsnjow Bjarnata Krawca, Helmuta Fryče a Alfonsa Jancy. Hladajo na klětuše 170. narodniny Jurja Pilka sym takrjec jubilej přihotujo skerje rědka słyšanu sadźbu „Husacy pastyr“ sobu zapřijał. Z našeho repertoira zanjesemy nimo toho wurězki „Missy sorabica“ kaž tež wuměłskej spěwaj Jana Bulanka.
Program pleće so přez wjacore doby hudźbnych stawiznow. Čehodla?
Koho měli Serbja wolić?
Z wólbami zwjazkoweho sejma zwjazane je prašenje, kotra politiska strona serbskim zajimam najlěpje wotpowěduje. Tohodla smy jako Domowina kandidatam politiskich stron, kotřiž požadaja so we wólbnych wokrjesach serbskeho sydlenskeho teritorija, wo wotmołwy na rjad prašenjow, tak mjenowane wólbne kopolaki, prosyli. Chcychmy zwěsćić, kotru poziciju woni nastupajo serbske temy zastupuja. Podobne běchu prašenja mjeńšinoweje rady sydom k wólbam nastupjenym stronam w Němskej.
„Rozrisanje přeco namakamy“
Jutře zahaja we Wojerecach lětušej Mjezykulturnej tydźenjej Budyskeho wokrjesa. Wo poćahu Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła k tomu je so Bosćan Nawka z intendantom Lutzom Hillmannom rozmołwjał.
Hdźe leži ze stron Wašeho domu zajim na mjezykulturnych tydźenjach?
L. Hillmann: Wobdźělamy so hižo někotre lěta ze wšelakimi inscenacijemi a akcijemi na nich. Jako dźiwadło stejimy eksemplarisce za lětuše hesło „Mnohotnosć zwjazuje“. NSLDź je jenička institucija, w kotrejž ludźo ze serbskim a němskim kulturnym pozadkom hromadźe dźěłaja, so wupruwuja a so mjezsobnje wudospołnjeja, bjez toho zo so něčeho wzdadźa. Smy takrjec labor za zhromadne žiwjenje. Tohodla njeje žana druha institucija tak kmana, na mjezykulturnych tydźenjach so wobdźěleć.
Kak móže dźiwadło najlěpje mjezsobnemu zeznaću wotpowědować, zo by so integracija spěchowała?
Předstajenja so wotměja
We wobłuku Mjezykulturnych tydźenjow w Budyskim wokrjesu su dalše tři předstajenja hry „Romeo und Julia auf Platte“ planowane, kotruž stej Němsko-Serbske ludowe dźiwadło a Kamjentny dom z. t. zhromadnje zwoprawdźiłoj. Aktualnych přičin dla je so Bosćan Nawka z předsydu towarstwa Torstenom Wiegelom rozmołwjał.
Knježe Wiegelo, z medijoweho wozjewjenja iniciatiwy „Budyšin wostanje pisany“ wuchadźa, zo jedyn z hłownych hrajerjow inscenacije „Romeo und Julia auf Platte“ sobu skutkować njesmě. Su předstajenja pjatk a sobotu wohrožene?
T. Wiegel: Sprěnja: Wšelakich přičin dla dyrbjachmy přewobsadźić, to trjechi. Předstajenja so potajkim kaž planowane wotměja. Snano budźe inscenacija trochu hinaša hač hišće na festiwalu „Witajće druhdźe III“. Sym pak sej wěsty, zo esencu krucha přiwšěm wobchowamy.
Što su přičiny přewobsadźenjow?
Wyša płaćizna je zastupujomna
Wo wunoškach žnjow kaž tež wo mlokowej a butrowej płaćiznje je Andreas Kirschke ze Stefanom Triebsom rěčał. Triebs je jednaćel Zarěčanskeje agrarneje tzwr a předsyda regionalneho ratarskeho zwjazka Budyšin-Kamjenc.
Z kajkimi žnjemi lětsa zasadnje ličiće?
S. Triebs: Za Budyski wokrjes wočakujemy přerězne do tróšku podpřerězne žně. To rěka, zo njemóža plahowarnje skotu žane rezerwy wutworić. To pak měli wone nuznje činić, wšako wot lěta 2014 jenož hišće 80 procentow dotal zwučenych spěchowanskich srědkow dóstawaja. Runje minjenej dwě lěće su tele zawody wulke straty w dochodach za mloko a mjaso poćerpjeli.
Kak so mlokowa płaćizna wuwiwa?
S. Triebs: Loni w lěću docpěchmy najniši dypk z jenož hišće 20 centami na liter mloka. To bě zawodam žałostne wuwiće. Tuchwilna płaćizna wučinja 35 centow na liter mloka. Wot lońšeho je wona wobstajnje stupała. Wo wotputanym połoženju pak njemóže přiwšěm hišće žana rěč być.
Kusk butry płaći na přikład w našich łužiskich kupnicach aktualnje 1,99 eurow. Kak je k tajkemu podróšenju dóšło?
Rozmysluja zhromadnje
Gastronomija je dźensniši dźeń ćežki chlěb, w měsće runje tak kaž na wsy, tam pak je wón hišće wjele ćeši. Ćim bóle so we Worklecach před lětami wjeselachu, zo so tam něchtó zmuži a nimale dodźeržany hosćenc ponowi a zaso wožiwi. Bjez dźiwa, zo bě po wotewrjenju euforija wulka. Runje tak wulke pak bě přesłapjenje, jako po poměrnje krótkim času wšitko zwrěšći, jenož dokelž mějićelka měnješe, zo jako tak mjenowany „reichsbürger“ žane dawki płaćić njetrjeba.
Z nanuzowanym přesadźowanjom wšak so lětsa w měrcu zaso swětleško na horiconće jewješe. To staj Szczepaniakec bratraj z Chrósćic hosćenc kupiłoj a runočasnje připowědźiłoj, zo ma to hosćenc wostać. Ale tak jednorje to potom tola njebě. Nimale kruće připrajena hosćencarka posledni wokomik tola wotskoči, a wot toho časa mějićelej za nowym gastronomiskim rozrisanjom pytataj. Njejstaj pak samaj. Kaž móžachu Serbske Nowiny spočatk tydźenja rozprawjeć, je Worklečanske towarstwo Kupowy hat swoju pomoc poskićiło a chce sobu za spomóžnym rozrisanjom a za dobrym přichodom hosćenca pytać.
Ludowe pěsnje nahrawali
Jutře, 7. septembra, zaklinči komorny koncert „Mi róžička je zakćěła“ w Budyskej Röhrscheidtowej bašće Serbskeho ludoweho ansambla. Zdobom předstaji tam Šćěpan Nowak swoju nowu CD ze samsnym titulom. Bosćan Nawka je so ze znatym a wuspěšnym countertenorom rozmołwjał.
Knježe Nowako, kak je k nowej cejdejce dóšło a što na njej słyšimy?
Inkluzija haj! Ale kak?
Inkluzija woznamjenja zapřijeć, k tomu słušeć. Zo by so to docpěło, smy sej nadawk stajili, strowym a zbrašenym šulerjam zmóžnić zhromadnje wuknyć. To je hesło sakskeje kubłanskeje politiki. Dale w nowym šulskim zakonju rěka: Sakski šulski system předwidźi, zo móža so šulerjo z wosebitej potrjebu pedagogiskeho spěchowanja na integratiwnej wučbje regularnych kubłanišćow, to rěka zakładnych šulow, wyšich šulow a gymnazijow abo powšitkownje kubłacych spěchowanskich šulow wobdźělić. Zwoprawdźić konwenciju Zjednoćenych narodow za prawa zbrašenych a wuznać so k spěchowanskim šulam njeje w tym padźe žadyn přećiwk, skerje nawopak: Je naš sprawny zaměr, zo kóždy šuler – hač z abo bjez potrjeby wosebiteho pedagogiskeho spěchowanja – najwjetšu móžnu podpěru nazhoni a jemu móžne najlěpše šulske wukubłanje docpěje.
„Ličba tekstow je mje překwapiła“
Njedawno wuńdźe w Ludowym nakładnistwje Domowina kniha Pawoła Roty „Z kameru a pisakom po Delanach“. Cordula Ratajczakowa je so z lektorku nowostki Katrin Čornakec rozmołwjała.
Po 2011 wušłej knize „Delany – Erinnerung in Bildern“ wěnuje LND nětko dalšu publikaciju Pawołej Roće – čehodla?
K. Čornakec: Pawoł Rota je čas žiwjenja prawidłownje přinoški wo Delanach za Serbske Nowiny a časopisy pisał a k tomu fota podawał. Dokelž bě jeho wobrazowy zwjazk wjele čitarjow docpěł, měnjachmy, zo sej jeho nazorne a zajimawe teksty runje tajku kedźbnosć zasłužeja. Skutkowanje Roty jako fotograf a awtor mamy jako cyłk widźeć. Zběrka je tuž logiska konsekwenca.
Kotra ideja wobsahowje za knihu tči?
Lochki puć njebudźe
Tradicionalne ćišćernje nimaja so dźensniši čas lochko. Konkurenca je wulka a nadawkarjo njejsu dźakowano internetej hižo na to pokazani, na kóždy pad na městnje swójskeje firmy ćišćeć. Da druhdy hižo snadnuška njespokojnosć nastupajo kwalitu dosaha, zo by sej hinašeho posłužbarja pytała. Serbskim Nowinam njebě to ženje opcija. Bliskosć najprjedy k Serbskej, pozdźišo Łužiskej ćišćerni bě redaktoram a skónčnje tež čitarjam njesměrna lěpšina. Dobru hodźinu mjez kóncom redakciskeho dźěła a doćišćanym aktualnym wudaćom su nam mnohe mjeńšinowe nowiny w Europje stajnje zaso zawidźeli.
