Kinajchćan wudawa łužiske stawiznički

póndźela, 16. awgusta 2021 spisane wot:

Wojerecy (KD/SN). Wučer matematiki a fyziki na wuměnku Erhard Spank, pochadźacy z Kinajchta, wudawa wot lěta 2019 epizodiske romany w němskej rěči wo swojim dźěćatstwje. W swojej prě­ničce „Čorna připołdnica“ powěda wón wo žiwjenju we fiktiwnej łužiskej burskej wsy Běrkecy w 1950tych lětach. W nětko wušłym druhim dźělu „Suchi wódny muž“ wěnuje so 1960tym lětam. Tele dny je Spank wobě knize we wobłuku čita­nja, zarjadowaneho wot Wo­jerowske­ho wuměłstwoweho towarstwa na tamnišim hrodźe, předstajił.

13. awgusta hranica zawrjena

pjatk, 13. awgusta 2021 spisane wot:

Z historiskim wuznamnym dnjom sta so 13. awgust 1961. Wot toho dnja bu hranica mjez wuchodnym a Zapadnym Berlinom zawrjena a wojersce škitana. Krótko do połnocy na njedźelu, mjenowaneho datuma, před 60 lětami alarmowachu přisłušnikow bojowych skupin w stolicy NDR a we wokolnych městach a sydlišćach kołowokoło Berlina we wobwodomaj Podstupim a Frankfurt nad Wódru a skazachu jich na zepěranišća. Wojersku drastu woblečeni a wobrónjeni pochodowachu abo jědźechu woni z nakładnymi awtami k mjezy ze Zapadnym Berlinom. W połnocy podachu so tam tohorunja z třělbami a mašinskimi pistolemi wobrónjeni ludowi policisća, přisłušnicy armeje a namjezni wojacy. Tež tanki Narodneje ludoweje armeje a sowjetskeho wójska su blisko hranicy stacionowali.

Wěru sylnić a stawizny přeslědźić

pjatk, 13. awgusta 2021 spisane wot:

Kulow (AK/SN). Po cyłej Europje aktiwne, ekumeniske towarstwo Penuel – Kruh přećelow wěrneho wobliča Jězu Chrysta – wuhotuje swoje lětuše zetkanje čłonkow a čłonow w Kulowje. Wot dźensnišeho hač do njedźele čakaja na cyłkownje ­ně­hdźe 180 wobdźělnikow, předewšěm z Němskeje, Awstriskeje, Šwicarskeje, Italskeje, Belgiskeje a z USA, mjez druhim hłowna zhromadźizna towarstwa, wjacore fachowe přednoški kaž tež podijowa diskusija wo rownych rubach Jezusa/Jězusa. Wuraznje zjawne zrjadowanja w tym wobłuku su hižo wot kónca julija w Kulowskej křižnej cyrkwi přistupna wustajeńca „Wo smjertnych rubach Chrystusowych“ (Serbske Nowiny rozprawjachu), referataj předsydki towarstwa Cornelije Schrader dźensa a jutře Paula Baddy a Markusa van ten Hövela jutře. Ćežišći přednoškow, kotrejž stej wobaj w 19 hodź. w křižnej cyrkwi, stej powšitkowny přehlad wo rownych rubach, wobhladowanych jako křesćanske relikwije, resp. „Židźany rub z Manopella“.

„Njewšědna bliskosć“

pjatk, 13. awgusta 2021 spisane wot:
We wobłuku wosebiteje přehladki Choćebuskeho Serbskeho muzeja „Wjesne wobrazy – Hinak žiwi być“ stej minjenu srjedu zastupowaca direktorka Braniborskeho krajneho muzeja za moderne wuměłstwo Carmen Schliebe a kuratorka wustajenišća Christina Kliemowa (wotlěwa) pokazane fotografije Thomasa Kläbera (srjedźa) kaž tež jeho žiwjenjoběh a tworjenje rozjimowałoj. Mjez druhim je něhdźe dwaceći hosći zhoniło, zo wobhladujetej fachowči „njewšědnu bliskosć k wotbłyšćowanym jako wusahowacu kajkosć jeho wobrazow“. Fotograf sam rjekny, zo je „dźensa wjele ćešo scyła dowolnosć fotografowanja dóstać“. Foto: Jill-Francis Ketlicojc

Sociolinguistiku zapřijeć

pjatk, 13. awgusta 2021 spisane wot:
Hižo zahe je so Serbski institut wo spěchowanske pjenjezy we wobłuku změny strukturow prócował, zo by z projektami serbsku rěč a kulturu bóle do Łužicy zapřijał. Domowina a Załožba za serbski lud stej institut podpěrowałoj. Prěni wuspěch bě předewzaće „Hódnoćenje imaterielneho kulturneho namrěwstwa Delnjeje Łužicy w němsko-serbskim konteksće“, z kotrymž su zakładny kamjeń za digitalny atlas a nowy wotrjad połožili. Wosebje na polu regionalneho wuwića – muzeje, turizm – su tak syće a struktury z akterami na městnje natwarili a jim – cyle připódla – serbskosć znowa zbližili. Nětko slěduje přichodna kročel, mjenujcy prócowanja z nowym wotrjadom institucionalizować. W projektowej skicy skedźbnjeja tež na straty rěčneho ­kubłanja, kotrymž chcedźa přichodnje hromadźe z akterami a z monitoringom zadźěwać. Zmysłapołne by było, tu sociolinguistiku zapřijeć. Mjez wšěmi móžnymi wědomostnymi wopřijećemi w skicy mi wona pobrachuje. Cordula Ratajczakowa

Marjana Domaškojc

pjatk, 13. awgusta 2021 spisane wot:
Delnjoserbska basnjerka a dźěłaćerska spisowaćelka Marjana Domaškojc zemrě 11. žnjenca 1946 w ródnym Cazowje. 28. małeho róžka 1872 bě so wona swójbje wjesneho krawca narodźiła. Wuchodźiwši wjes­- nu šulu dźěłaše 45 lět w Choćebuskej tekstilnej fabrice. Domaškojc bě cyłe žiwjenje w delnjoserbskej narodnej drasće chodźiła. Delnjoserbowka wobdźěleše so na serbskich zarjadowanjach a zjězdach, tež we wukraju. Domaškojc basnješe a pisaše do Serbskeho Casnika, časopisa Maćicy Serbskeje a do časopisa Łužica. Wona bě čłonka Maśicy Serbskeje. 1929 spisa prěnju serbsku socialnokritisku hru „Z chudych žywjenja“, kotraž bu tež do čěšćiny přełožena, a 1932 w Praze a Mladej Boleslavje předstajena. Nacije spytachu ju za to zdobyć, pozitiwnje předstajenu figuru Žida Arona na negatiwnu přepisać, štož wona doraznje wotpokaza. Na to ju přesćěhowachu. Domaškojc spisa dale hru „Šwickojc pytaju źowku“, kiž je NSLDź 1977 delnjoserbsce w Delnjej ­Łužicy předstajiło. Jeje „Wubrane spisy“ wuńdźechu 1956 w serbskim lektoraće ­nakładnistwa Volk und Wissen.

W maćeršćinje k 25 stacijam

štwórtk, 12. awgusta 2021 spisane wot:

Po němskim, pólskim a čěskim maja nětko tež serbski awdijowy přewodnik za Wochožanski park błudźenkow

Wulkotna nalada knježeše minjenu njedźelu na serbskim kulturnym popołdnju we Łužiskim parku błudźenkow Wo­chozy. Něhdźe 400 přihladowarjemi zawjeselištej tam dujerska kapała Horjany a Smjerdźečanska rejwanska skupina. Swój wjeršk dožiwi tele zarjadowanje hnydom na spočatku, jako předsyda spěchowanskeho towarstwa parka Ulrich Klinkert nowy serbski awdijowy přewodnik předstaji. Za njón běchu pjenjezy ze sakskeho fondsa „Čiń sobu!“ dóstali a móžachu tak po němskej, pólskej a čěskej wersiji tež serbsku zhotowić.

Technisce funguje přewodnik tak, zo sej wotpowědnu app na swój smartfon sćehnješ. Tak móžeš hižo doma raz poskać, kotre informacije wo parku błudźenkow podawaja. „Móžno pak tež je sej při kasy Wochožanskeho parka techniski nastroj darmotnje wupožčić a so na te wašnje w serbskej rěči po parku wodźić dać“, rozłoži njedźelu sobudźěłaćerka parka Anita Schwitalla. Wona je zwoprawdźenje awdijoweho přewodnika we wjacorych rěčach hłownje na starosći měła.

Na slědach hobra Sprjewnika

štwórtk, 12. awgusta 2021 spisane wot:
Na Mjasowych wikach přihotowachu tele dny wustejńcu pod hesłom hober Sprjewnik. K tomu prezentowachu projektowa iniciatorka Bettina Renner, Jan Schleze a Katarzyna Kudzewicz (wotprawa) přihotowane wudźěłki. Za dalšu přehladku w Strowotnej studni su dźěći, přebywace w grjekskim lěhwje ćěkańcow Malakasa, baju wo Sprjewniku znowa ilustrowali. Z pomocu QR-coda móžeš wšitke teksty tež w serbskej rěči čitać. Město Budyšin a fonds za małe projekty kulturneje załožby Sakskeje stej projekt zmóžniłoj w zhromadnym dźěle z kulturnym běrowom sprjewineho města a iniciatiwy „Wave of Hope“. Wustajeńcu jutře oficialnje wotewru. Foto: Maćij Bulank

Róži Domašcynej k sydomdźesaćinam

srjeda, 11. awgusta 2021 spisane wot:

Rowjenkojo gratuluja wuznamnej serbskej basnicy k jubilejej

Wěno

w nocy to ćěsni mje w nocy

k nanej a k maćeri du

wostańtaj prošu waj‘ při mni

spěwajtaj pěsnje mi dźěsća

sama sym samotna tu

maćer mje wita hdyž dóńdu

skřiwjene porsty mje přimnu

z ramjenja ćopłotu bjeru

wobjeća huškanja su

wobspěwa nalěća kwět

sydom nan dźesatkow lět

na hubu bije jom mróz

dźěćacy zadrišći hłós

w nocy to ćěsni mje w nocy

wróćo ja doprědka du

z: Róža Domašcyna, Wróćo ja doprědka du, LND 1990, str. 17


Wosnje

z łoža piwčatoh pod žarom słónca

so snowach: pikikowar cuza kreatura

sam pišćelak mi točić poča kožu

zo mustry drjebjachu so sajo z mozow

do pěska mižolachu blěde šćežki

hač bě to rěz? hač bě to humus? juška

so wužórli a zes hrjebički łuža

w njej pluskaše a zatepi so wokač

to wokeńcy so sćahnychu před wóčko

te brune brune sutaše bjez rady

na hroch kiž z bajki sypnyła bě ruka:

nět wuběraj hdyž ze sona chceš

ćeknyć –

stej přilećałoj hołbikaj mi běłej

sej dobre do horleška wzmitej kazach

„Dźěći a knihi“

srjeda, 11. awgusta 2021 spisane wot:

Lipsk (SN/bn). Kniha Lubiny Hajduk-Veljkovićoweje a jeje syna Branka „Dolina při rěce – Mali přećeljo“, wušła w swójskim nakładnistwje Veles Publishing, je wotnětka na platformje amazon.com na předań. Zajimcy móža sej ju jako kapsnu knihu, ebook abo słuchoknihu skazać. Tuchwilu hodźa so wudaća w jendźelšćinje, pólšćinje a španišćinje kupić, bórze tež w serbšćinje. Dalše přełožki mjez druhim w čěšćinje a finšćinje, slěduja.

Na znatych portalach, kaž na přikład Youtube a Spotify, wudawataj awtoraj prawidłownje podcasty, w kotrychž so pod hesłom „Dźěći a knihi“ nastaću a produkciji publikacijow kaž tež dalšim pedagogiskim ćežišćam wěnujetaj.

nowostki LND