Zo ma Serbski institut wot 1. septembra nazhonitu referentku za zjawnostne dźěło, bě hižo něšto dnjow pozdźišo pytnyć, jako přińdźe jeje prěnja medijowa zdźělenka z wuslědkami a citatami wo zarjadowanju, kiž njeje so ani hišće započało – tak so to dźensa profesionalnje čini.
Swoju profesionalnosć je sej Madlen Domašcyna po maturje na Serbskim gymnaziju Budyšin a studiju slawistiki a medijowych wědomosćow w Drježdźanach, Praze, Lipsku a Halle nad Solawu na mnohich powołanskich stacijach přiswojiła – mjez druhim w Praskim Goethowym instituće, jako zastupowaca rěčnica durinskeho ministerstwa za ratarstwo, lěsnistwo, wobswět a přirodoškit, jako referentka w zjawnostnym dźěle w sakskej statnej kencliji, jako wědomostna sobudźěłaćerka we wobłuku industrijneho slědźerskeho projekta Kamjeničanskeje Techniskeje uniwersity pola Volkswagen AG we Wolfsburgu, jako rěčnica TU Hórniskeje akademije Freiberg a naposledk hač do awgusta 2020 jako rěčnica za Drježdźansku Wysoku rejwansku šulu Palucca.
Budyšin (CS/SN). We wobłuku Interkulturneho tydźenja wotmě so minjenu wutoru w Budyskim Kamjentnym domje dialog w rjedźe „Žro pudla“. Na podiju diskutowachu nimo moderatorki Ireny Janiw wokrjesna społnomócnjena za wukrajnikow Anna Piętak-Malinowska, Hamida Taamiri ze Syriskeje a Vietnamjanka Dang Thi Ngoc Yen. Zaměr bě wuslědźić, kak so ludźo z migraciskim pozadkom w Budyšinje čuja a kajke problemy kaž tež přeća woni maja.
Anna Piętak-Malinowska bydli hižo 30 lět w Němskej, 15 z toho w sprjewinym měsće. Wona so wjeseli, zo móže mjeztym jako kruće přistajena społnomócnjena wokrjesa za nowopřichadźacych skutkować. Přiwšěm přeje sej wjace inwesticijow do witanskeje kultury. Wobdarjenosće kóždeho jednotliwca su potencial, kotryž so hišće přemało wužiwa. Idealne by było, indiwiduelne integraciske plany nastajić. To by so dołhodobnje wudaniło. „Njemóžemy sej dowolić witansku kulturu ignorować“, wona rjekny.
Na załoženje dźěłarnistwa Solidarność před 40 lětami w Pólskej dopominaše wčera Budyski ekumeniski tachantski wobchod z filmowym wječorom – zazběh to hibanja za swobodu w komunistiskich krajach.
Budyšin (SN/CoR). „Poprawom chcychmy so z lawreatom Měroweho Nobeloweho myta Lechom Wałęsu zetkać, podawši so składnostnje 25. róčnicy załoženja dźěłarnistwa Solidarność na jězbu do Gdańska. Tón pak bě wotprajił, a tak sym spontanje na Annu Walentynowicz wołał. Wona je naju z Benom Budarjom wutrobnje witała, namaj swoju stawiznu wo tehdyšich podawkach powědała a samo listy bamža Jana Pawoła II. pokazała“, rozprawješe wčera dr. Peter-Paul Straube nimale 20 zajimcam w Budyskim „Wjelbiku“. Wotmołwu na prašenje „Štó je Anna Walentynowicz?“ dóstachu woni na to w filmje ze samsnym titulom režiserki Sylki Rene Meyer z lěta 2002. Dokumentacija rysuje hinaši wobraz wo tehdyšich historiskich podawkach, w kotrychž centrumje steji mała žona z wulkej žedźbu za sprawnosću.
Mišterka serbskeho surealizma mjenuje so Maja Nagelowa. Jeje twórba „zwischendrin“ ze serije „kante – na kromje“ z lěta 2018 debi titul aktualneho wudaća Rozhlada. Składnostnje wustajeńcy z jeje twórbami w Oblastní galerie Liberec, kotruž 8. oktobra 2020 wotewru, sym so z njej wo planowanej wustajeńcy, jeje tworjenju docyła a wo aktualnych twórbach rozmołwjała. Trudla Malinkowa rozestaja so w swojim přinošku z prócowanjemi Jana Bjedricha Tešnarja (1829–1898) wo zjawnu prezencu delnjoserbšćiny, kotrež wuskutkowachu w lěće 1860 serbske hrono na šuli w Chmjelowje. Nimo toho wěnuje so kulturny časopis tutón měsac dalšemu delnjoserbskemu prócowarjej. Werner Měškank rozłožuje, na kotre wašnje dźensa na redaktora a wučerja Kita Šwjelu (1836–1922) spominamy.
Dalše mjeńše ćežišćo twori mjenowědna tema. Pawoł Rota, kiž je so čas žiwjenja ze stawiznami ródneje wsy zaběrał, wuswětla, čehodla mjeno Sernjany ničo zhromadneho ze „sornu“ nima. A Ruth Mroskec je na přeće Trjebinskeje Domowinskeje skupiny ležownostne mjena Trjebina znosyła, zo njebychu so zhubili.
Wien (SN/bn). We wobłuku koncertneho rjadu „Nowa hudźba + literatura a improwizacija Waltera Bacowa“ awstriskeho zjednoćenstwa interpretow OESTIG je wčera pod hesłom „Čerwjene nawoči“ we Wienskim „Čerwjenym salonje“ kompozicija Jura Mětška „... mit groteskem Reisenbogen ... (trüb ein Pizzicato“) ...“ swoju awstrisku prapremjeru dožiwiła. Solistka na wioli bě z Moldawskeje pochadźaca Jacqueline Kopacinski. Dalše programowe dypki wječora, kotrehož kurator a moderator bě madźarsko-awstriski komponist Akos Banlaky, tworjachu twórby mjez druhim Albina Friesa, Julije Purgineje a Gernota Schedlbergera. Jako solisća kaž tež w komornym cyłku skutkowachu renoměrowani mjezynarodni hudźbnicy, kaž na přikład pianist Kaori Nishii, bračistka Marta Potulska a cellist Rudolf Leopold. Recitaciju kaž tež literarnu improwizaciju wukonješe wuznamny awstriski komponist, spisowaćel a choreograf Walter Baco, kiž je nimo toho tež na klawěrje přeswědčił.
Samsny program wuhotuja lětsa hišće raz, a to 21. nowembra we Wienskim Leopoldowym muzeju.
Budyšin (SN/bn). We wobłuku rjadu Serbskeho ludoweho ansambla „Zynki a linki“ su dźiwadźelnica Hanka Rjelcyna kaž tež smyčkarjej Marzena Wysocka (husle) a Artur Malinowski (brača) wčera hudźbno-literarny wječor wuhotowali. Poprawom bě předstajenje za Röhrscheidtowu baštu koncipowane, hdźež pak „by najskerje jeno za pjeć přihladowarjow městno było“, kaž za zjawnostne dźěło SLA zamołwity Stefan Cuška žortnje přispomni. Tak je něhdźe dwaceći wopytowarjow za z wulkim wotstawkom po rumnosći rozdźělenymi blidkami program na žurli SLA dožiwiło.
Zazběh kaž tež zakónčenje tworješe cunjo a tola dynamisce interpretowane „Duwo čo. 1 za wiolinu a wiolu“ Detlefa Kobjele. Do recitacije prěnjeho teksta „Pola ćety na prózdninach“ poda Hanka Rjelcyna na to krótki biografiski zarys awtorki Marje Młynkoweje, kotrejež krótkopowědančka su literarny dźěl wječora postajeli. Slědowaca kompozicija Jana Cyža „Dźewjaty dźeń“ zaklinča jako předpředstajenje – prapremjera dueta budźe potom 4. oktobra w Budyskim Serbskim muzeju.