Šwejkjada łužiskeho dundaka
Impresije z přebytka w Gdańsku
Njedźela, 15. awgusta 2021
Běše hižo popołdnju po štyrjoch, jako docpěch z awtom Starogard Gdański. W zwisku z kašubskej wustajeńcu Serbskeho muzeja so na njón dopomnich. Wonkownje wupadaše kaž kóžde druhe pólske město: rondele, žołte markěrowanje, pisane wabjenja a trochu hinak rjadowany wobchad. Běch mjeztym hižo dlěje hač wosom hodźin po puću był.
Jubilejny tydźeń
Katolski serbski dźěćacy dom „Alojs Andricki“ w Radworju je jubilejny tydźeń přewjedł. Před 110 lětami bu dom załoženy. Poprawom dyrbješe so jubilej we wobłuku wosadneho swjedźenja w septembrje wotměć, tón pak bu wotprajeny. Přiwšěm chcychu jón kubłarjo a dźěći zhromadnje swjećić, a činjachu to nětko cyły tydźeń. Póndźelu zahajichu jón z nyšporom. Tež tortu mějachu spřihotowanu. To bě wulka překwapjenka! Marko Njek w mjenje kolegow a nawodnicy dźěćaceho domu
Šulerjo strowu snědań přihotowali
Pućowanski dźeń
Njedawno pućowachmy my kubłarki z dźěćimi Sulšečanskeje serbskeje pěstowarnje „Dom palčikow“ z wulkimi wočakowanjemi do Salowa. Sćěhowachmy přeprošenje šefiny Silwije Šenkeroweje na ležownosć zawoda „EVSE-Čorny Halštrow“, zo bychmy zastaraćela płuna našeje pěstowarnje dokładnišo zeznali. Jako w Salowje dóńdźechmy, čakaše na nas hižo rjenje kryte blido z lutymi chłóšćenkami, kotrež nam wězo słodźachu. Cyle wosebity wokomik bě, zo dósta naša pěstowarnja wulki šek přepodaty. To bě dźak za wobdźělenje na molowanskim wubědźowanju, štož bu hižo z wulkotnymi mytami hódnoćene. W mjenje wšitkich dźěći so cyle lubje dźakujemy. Po tym móžachu wšitcy na skakanskim hrodźe cychnować, sej rumnosće „EVSE“ zarjadnistwa wobhladać a sej samo dźěle „stareje cyhelnicy“ spřistupnić. Wosebje napjate bě dźěćom tajne městno za durjemi – tam chowachu so stare kachle bywšeje cyhelnicy. Skónčnje dósta kóždy jedne pjerjo pawa darjene. Podźakowawši so z małym spěwčkom podachmy so zaso na wróćopuć do pěstowarnje. Michaela Dömmelowa
Wobchadne prawidła sej zbližili
We wěcnej wučbje 4. lětnika wobjednawamy tuchwilu wobchad z kolesom. Započatk oktobra přewjedźechmy praktiske wukubłanje we Wojerecach. Tam móžachu šulerjo swoje znajomosće nałožować. Na kónčnej jězbje dyrbješe kóždy pokazać, zo prawidła znaje. Nadźijamy so, zo wšitcy tež dale kedźbliwje we wobchadźe jězdźa a zo so žane njezboža njestanu. Lubina Dučmanowa Krabatowa zakładna šula Kulow
Ženje so jej žana njeruna
W tutej kolumnje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Prof. Wink je wotrostła w swójbje, w kotrejž dźěći wšitko jědźachu, štož bě mać zwariła. A zjěchu wšo hač do kónca, bjez toho zo bychu so hóršili. Ženje sej swoju jědź njewuzwolichu. Jeničke wuwzaće běchu narodniny (prof. Wink sej přeco praženeho honačika, homołu kukuricy a tołčene běrny z jušku přeješe a wišnjowy tykanc jako dessert). To jej přez lěta jara tyješe. Njeboješe so, hdyž jej něchtó něšto k jědźi poskićeše. Jědźeše samo jědźe, kotrež nochcyše jěsć – nastajenja dla (ćelećina!), dwělomneje čistoty dla abo dokelž so prosće grawaše. Přiwšěm je poskićene jědźe jědła.
Venedig, Salzburg, Budyšin
Simultana cyrkej w sprjewinym měsće skići přećelam pišćelow cyle wosebite wuměnjenja
Nominalnje najstarše pišćele Božeho domu su Kohlowe w katolskim dźělu. W 1860tych lětach nastaty instrument złožuje so na sakski barok, kajkiž předewšěm Gottfried Silbermann reprezentowaše.Budyska tachantska cyrkej swj. Pětra słuša bjezdwěla k najznaćišim Božim domam regiona a přiwabja lěto wob lěto turistow z cyłeho swěta. Jako swjatnica dweju wosadow je konkatedrala Drježdźansko-Mišnjanskeho biskopstwa a zdobom dom ewangelskich wěriwych jedna z rědkich simultanych cyrkwjow Němskeje. Hladajo na dosć razne rozestajenja mjez woběmaj křesćanskimaj konfesijomaj w minjenych lětstotkach njezadźiwa, zo wuhotowaštej wobě wosadźe „swój“ dźěl prjedy abo pozdźišo ze swójskimi pišćelemi. Stare nabožne konflikty dźensa dźakowano duchej ekumeny nimale žanu rólu wjace njehraja, běchu pak přiwšěm přičina, zo je tachantska cyrkej jedne z mało hrajnišćow, zmóžnjace předstajenje twórbow za dwě „kralownje instrumentow“.
Po značce čorneho rapaka
Po Hornjej Łužicy nimo žiwjenskich stacijow najznaćišeje serbskeje bajoweje postawy kolesować
Wětrnik w Němcach njeleži na poprawnej čarje, ale na paralelnej.Čorny rapak je kolesowarjam orientaciska pomoc po Krabatowym pućiku.Krabatowa kolesowarska šćežka je jedna z najrjeńšich w sakskej Hornjej Łužicy. Wona zwjazuje po 92 kilometrach mnohe městnosće a žiwjenske stacije najznaćišeje serbskeje mytiskeje postawy. A štó wě, snadź magiske mocy młynskeho a kuzłarskeho přeco hišće mjez Kamjencom, Němskim Pazlicami, Njebjelčicami, Ralbicami, Kulowom a Čornym Chołmcom skutkuja.
Tule přewažnje runu čaru srjedźneje ćežkosće móžeš tež jako swójba zmištrować a wuhladaš tam kulturne pokłady, pomniki přirody a drohoćinki, na kotrychž so dopomnjenki na Krabata zbudźeja. Kóžda kolesowarka/kóždy kolesowar we wólnym času móže tam na chwilku abo dlěje pozastać a so z nałožkami a stawiznami Serbow zeznajomić.
Žiwjenski plan so w běhu hodźin změnił
Dlěje hač dwě lěće Beno Mróz zhromadnje z jednaćelom Tobiasom Kockertom Krabatowy mlokowy swět nawjeduje
Z ratarjom so stać njeje poprawom na žiwjenskim planje Bena Mróza z Kulowca stało. Wuchodźiwši 10. lětnik šule „Korla Awgust Kocor“ w Kulowje zahaji wón mjenujcy najprjedy wukubłanje na mechatronikarja. Po tym započa w Drježdźanach elektrotechniku studować. Hižo w prěnich štyrjoch tydźenjach pak sej wuwědomi, zo njeje to za njeho prawy směr, a je so za hinašimi móžnosćemi rozhladował. Wopyt we wšelakich zawodach za čas studija, hdźež so mjez druhim z awtomatizaciju zaběrachu, jemu skónčnje pomhaše swój puć namakać. A tak zahaji w Drježdźanach/Pillnitzu studij ratarstwa. Wězo su w tym času praktikumy w ratarskich předewzaćach njeparujomne, a te wukonješe Beno Mróz w Koćinskim zawodźe Krabatowy mlokowy swět (MKH), štož wjedźeše k wuskemu zhromadnemu dźěłu z jednaćelom a přistajenymi. Njezadźiwa tuž, zo wosta jemu ratarski zawod tež po wuspěšnym zakónčenju studija kruty partner.
Daloki wid na Starolubolńsku wyšinu ma so w přichodnych lětach ...
Z noweho wuhladnišća při Rychwałdskej brunicowej jamje hladaš na nasypnišćo a na runje telko zelenje prěnich rekultiwowanych płonin.
Zawěra na Starolubolńskej wyšinje (Altliebeler Höhe) je padnyła. Wosrjedź Rychwałdskeje brunicoweje jamy su zajimawe wuhladnišćo natwarili. Domoródni a turisća móža sej pak pěši pak z kolesom 1,6 kilometrow dołhu kołošćežku wotkrywać. Ze 146 metrami nad mórskej hładźinu je wyšina Stareho Lubolnja spóznajomne powyšenje wjac hač dźesać metrow w znowa wutworjenej krajinje na kromje Rychwałdskeje jamy. Z kopca maš wuhlad na cyłkownje 20 hektarow wulku rekultiwowanu płoninu mjez Nowym Lubolnjom (Neuliebel) a něhdyšim Starym Lubolnjom (Altliebel). W pućowanskej chaće informuja zajimcow na wjacorych taflach wo nastaću brunicy, štož bě so we wobłuku Rychwałda před něhdźe 14 milionami lět w bahnach a tonidłach za čas miocena stało.
