Budźić hordosć na korjenje
Lětuši Serbski ewangelski domizniski dźeń wotměje so njedźelu we Wojerecach a na Horach. Z fararjom Wojerowskeje Janskeje wosady a koordinatorom zarjadowanja Heinrichom Kochom je Andreas Kirschke porěčał.
Knježe fararjo, na čo je serbski domizniski dźeń wusměrjeny?
H. Koch: Wón měł wšěm tym přeprošenje być, kotrymž su serbske korjenje wažne, kotřiž chcedźa so na nje dopomnić. Zdobom dźe wo to, serbsku rěč pěstować a ju dale žiwu dźeržeć, ale sej tež stawizny spřitomnić.
Štó podawk zaměrnje přihotuje?
H. Koch: Wo to stara so dźěłowy kruh něhdźe 20 angažowanych křesćanow z Wojerec, Blunja, Łaza, Slepoho a z dalšich cyrkwinskich wosadow. Wot wšeho spočatka je bywši serbski superintendent Jan Malink pódla. Hakle 29. junija je dźěłowy kruh pandemije dla zawjazujcy postajił, zo so lětuši domizniski dźeń w połnym wobjimje wotměje.
Kotre wobsahi su planowane?
Štó budźe prěni mišter keklije?
Dołho je trało, nětko pak móže Budyske towarstwo Škit swoje „1. swětowe mišterstwa w ‚Pismikowej kekliji‘“ skónčnje wuhotować. Wubědźowanje wotměje so njedźelu, 11. julija, na byrgarskej zahrodźe Serbskeho ludoweho ansambla. Bosćan Nawka je so z městopředsydu Škita Robertom Maćijom wo championaće rozmołwjał.
Knježe Maćijo, hdy sće so pod kotrymi wuměnjenjemi na termin dojednali ?
R. Maćij: Poprawom wšak chcychmy turněr najprjedy loni nazymu a po tym lětsa nalěto přewjesć, štož pak wobstajnje měnjatych wobstejnosćow dla móžno njebě. Nětčiša situacija nam dowola tajke zarjadowanje organizować, a tuž smy krótkodobnje rozsudźili, wubědźowanje njedźelu wuhotować. Předołho čakać tak a tak njesmědźachmy, wšako mamy pjenjezy sakskeho fondsa „Čiń sobu!“, kotrež nam přilubichu, jenož hišće hač do kónca lěta k dispoziciji.
Čehodla sće sej runje zahrodu SLA za wubědźowanje wuzwolili?
„Filozof mjez wuměłcami“ pjećawosomdźesatnik
Wulki wukon wuměłca je, tworić po wašnju, kajkež stajnje a wšudźe spóznawaš – wšojedne, hdy je wudźěłk nastał a što wupraja. To njerěka, zo njeje swojorazny personalny stil wuslědk wuwiwanskeho procesa. To tohorunja njerěka, zo njehodźeli so rozdźělne a (raznje) rozeznawace so tworićelske fazy identifikować. Kumšt w tym zwisku je, wuraz wobstajneho wosobinskeho wuwića wotbłyšćować, wopřijimajo wjelorake wliwy, dožiwjenja, nazhonjenja a dopóznaća, a sej přiwšěm swójski rukopis wobchować. Eberhard Peters słuša k łužiskim tworjacym wuměłcam, kotrymž je so to bjezdwěla poradźiło.
Potrjechenych zboka njewostajić
„Strukturna změna w našej domiznje móže so jenož radźić, hdyž wšitcy za jedyn postronk ćahnu.“ Tule sadu njeje jeno předsydka přewodźaceho wuběrka za łužiski rewěr Birgit Weber njedawno wužiwała. Sada zdawa so tak spowšitkownjena być, zo maja ju někotři hižo za přetrjebanu a wulce njepohonjacu.
Hižo w tydźenjach do wozjewjenja wulkopředewzaćow Zwjazka a w Sakskej faworizowanych komunalnych projektow smy přeco zaso słyšeli, zo so potrjechene města a gmejny – zjednoćene we Łužiskim kruhu – kaž tež tamniše ciwilnotowaršnostne mocy po procesa dosć zapřijate nječuja. To je zawěsće jedne z prěnich dopóznaćow za strukturnu změnu zamołwitych w swobodnym staće. Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer a dalši krajni politikarjo tohodla stajnje potwjerdźeja, zo su wšitcy wuknjacy w procesu, kotryž nichtó dotal dožiwił njeje. Lětuše zmylki njeměli so wospjetować, hdyž přewodźacy wuběrk wo dalšich projektach rozsudźi.
Po wosom lětach zaso na jewišću
Serbski ludowy ansambl wuhotuje w rjedźe „Zynki a linki“ dalši hudźbno-literarny wječor, tónraz w Budyskim Kamjentnym domje. Na klawěrje hraje jutře w 19.30 hodź. pianistka Soyoung Kim. Teksty Mikławša Andrickeho čita Tomaš Kliman, z kotrymž je so Bosćan Nawka rozmołwjał.
Knježe Klimano, što je Was pohnuło so na serbske jewišćo wróćić – wšako na nim dosć dołho wjace skutkował njejsće?
T. Kliman: SLA je so mje prašał, hač nochcył zaso raz we Łužicy čitać. Ze začuća bych skoro nablaku připrajił – w domiznje něšto za nju zdokonjeć je mi stajnje naležnosć wutroby –, ale dyrbjach najprjedy trochu rozmyslować. Wšako je tomu dźesać lět, zo běch jako hrajer w inscenaciji Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Marathon“ sobu skutkował. Nimo toho sym so z powołanjom dźiwadźelnika před wosom lětami rozžohnował. A z Graza do Budyšina ... to je něhdźe 800 kilometrow. Naposledk pak je so wutroba přesadźiła.
Hdyž sće sej tajku dołhu dźiwadłowu přestawku popřał, da čitarjow zawěsće pozadki zajimuja ...
Lědma nadźije na polěpšenje
Poslednja knježerstwowa deklaracija, poslednje woprašowanje w zwjazkowym sejmje, poslednje wjerškowe zekanje Europskeje unije – lisćina terminow zwjazkoweje kanclerki Angele Merkel (CDU), kotrež wona posledni króć zmištruje, je dale a dlěša. Njetraje wjace dołho, a wona da posledni interview w zastojnstwje. Po septemberskich wólbach zwjazkoweho sejma budźe Angela Merkel jenož hišće „bywša zwjazkowa kanclerka“.
Wčerawša poslednja knježerstwowa deklaracija kanclerki w zwjazkowym sejmje měješe něšto spodźiwneho, wšako sedźechu tam tež třo kandidaća, kotřiž chcedźa so rady z naslědnikom Angele Merkel stać: Armin Laschet (CDU), Olaf Scholz (SPD) a Annalena Baerbock (Zeleni). Jim Merkel w swojej narěči do swědomja rěčeše, wo čo měli so starać, budu-li na kanclera/kanclerku wuzwoleni: Tak dyrbjeli wojować přećiwo klimowej změnje, pytać za wupućemi z migraciskeje krizy, wusko hromadźe dźěłać z nowym prezidentom USA Joewom Bidenom a starać so dale wo dialog z Ruskej.
Swětowy podawk w Smochćicach
Serbski ludowy ansambl předstaji we wobłuku „Smochčanskeho jewišća“ 2. a 3. julija swoju nowu inscenaciju „Napoléon a agentka“ w parku tamnišeho kubłanišća swj. Bena. Bosćan Nawka je so ze zastupowacym intendantom SLA a libretistom hry Tomašom Kreibichom-Nawku rozmołwjał.
Knježe Kreibicho-Nawka, čehodla sće sej lětsa runje temu „Napoléon“ wupytał?
T. Kreibich-Nawka: Smy sej temu pola nas w dramaturgiji zhromadnje wumyslili, a Smochćicy zdachu so prawe jewišćo za to być, Napoléonej składnostnje jeho 200. posmjertnin program wěnować. Mnozy najskerje njewědźa, zo bě bitwa pola Budyšina swětowy podawk a tajke něšto kaž wobrot wuspěcha francoskeho kejžora nastupajo jeho wojersku wuprawu po Europje. Nimo toho mamy cyle konkretny regionalny poćah. Wšako bě tehdyša wobsedźerka Smochčanskeho kubła, hrabina Charlotte von Kielmannsegge, wulka wobdźiwarka kaž tež agentka Napoléona a zdobom spěchowarka Maćicy Serbskeje.
Sće hru spisał a koncept inscenacije wuwił. Kelko dźěła za tym tči?
Zhromadnje za šulski zwjazk
„Předsyda Domowiny poda so we wothłosowanju ze serbskej radu do rozmołwy z kultusowym ministrom Sakskeje ze zaměrom, zo by so zwjazk serbskich šulow wutworił“, čitachmy w zańdźenych dźěłowych směrnicach Domowiny. Formulacija w aktualnych, wot hłowneje zhromadźizny minjenu sobotu w Slepom schwalenych ćežišćow skutkowanja je lědma hinaša. Namołwa bywšeho předsydy Domowiny Jana Nuka delegatkam a delegatam, so tematice zwjazka serbskich šulow nětko doraznišo přiwobroćić, je wjace hač proste dopominanje na hišće njespjelnjeny nadawk.
Politika, praksa a psychologija rěče
Hač – a hdyž, kak – so rěč na wašnje myslenja wuskutkuje, je wědomostnje znajmjeńša hižo połdra lětstotka raznje diskutowane prašenje. Tež na towaršnostnej runinje tuchwilu wulce debatuja, hač na přikład dźenderizowanje runostajenju splahow polěkuje abo jemu skerje škodźi. Změni da so woprawdźe něšto, wutworimy-li nowe, neutralne formulacije?
Swoje dźěći nabožnje, narodnje a hudźbnje derje kubłał
Blidarski mišter Jan Wjenk z Wotrowa swjeći dźensa 80. narodniny.
11. junija 1941 we Wotrowje rodźeny syn blidarja nawukny runja swojemu nanej powołanje blidarjSa. Po někotrych lětach jako tajki dźěłajo złoži wón mišterske pruwowanje a přewza 1. januara 1976 zawod nana. Stajnje kedźbowaše na to, zo w jeho zawodźe maćernu rěč – serbsku – pěstuja. Za wšelake fachowe wurazy zdźěła sej husto sam serbski wotpowědnik, zo by w čistej serbšćinje ze swojimi kupcami, přistajenymi a wučomnikami rěčeć móhł.
Jako připóznaty zawod je 18 serbskich wučomnikow wukubłał, mjez nimi dweju, kotrajž běštaj w šuli na B-serbšćinu chodźiłoj.
Wot lěta 1983 je jubilar bjez přestawki w pruwowanskej komisiji w Połčnicy hač k jeje rozpušćenju sobu skutkował. Tež tam so stajnje jako Serb wuznawaše, motiwujo serbskich wučomnikow za serbskosć.
Po wutworjenju Załožby za serbski lud bě wón čestnohamtski čłon jeje rady hač do lěta 1996. Tež jako gmejnski zastupjer je dwě wólbnej periodźe skutkował. Jara aktiwnje dźěłaše w tehdyšej Wotrowskej Domowinskej skupinje.
