Lětsa jubilejej na Njepilic statoku
Na zajimawe a dožiwjenjowpołne lěto 2015 móža čłonojo spěchowanskeho towarstwa Njepilic dwór zhladować. Jost Schmidtchen je so z předsydu towarstwa Manfredom Nikelom wo lońšich zarjadowanjach a lětušich předewzaćach rozmołwjał.
Kak posudźujeće wuprudźenje Njepilic statoka na region?
M. Nikel: Myslu sej, zo smy swój zaměr, Njepilic statok ze žiwjenjom napjelnić, tež loni zmištrowali. Prěnjorjadnje dźe nam wo to, ludźom předewšěm serbske stawizny zbližić a spřitomnić a do nałožkow, spěwow, rejow a drasty tež dźěći zapřijeć. Wažne při tym je serbsku rěč zachować respektiwnje ju wožiwić. Z Rownjanskej Witaj-pěstowarnju kaž tež ze Slepjanskej zakładnej a wyšej šulu wudźeržujemy dobre styki.
Kajke to su?
„Mjeńšina njemóže rozsudna być“
Napjatosć w konwenće kulturneho ruma Hornja Łužica-Delnja Šleska, po tym zo bě Budyski wokrjes próstwu wo hłosakmanosć města Zhorjelca wotpokazał, zaso přiběra. Zhorjelski krajny rada a předsyda konwenta Bernd Lange (CDU) bě připowědźił, rozsud přepruwować dać. Cordula Ratajczakowa je so z Berndom Langu rozmołwjała.
Čehodla chceće přepruwować dać, hač smě Załožba za serbski lud w konwenće wothłosować?
B. Lange: To njedamy přepruwować. Damy prawosć wobzamknjenja pruwować. Dokelž jewi so we wobzamknjenju wopodstatnjenje, kotrež nimamy za přiměrjene. Budyski wokrjes we wopodstatnjenju argumentuje, zo by so wliw Załožby za serbski lud pomjeńšił, zdobom by so lěpšina jasnosće nětčišeho poměra hłosow zhubiła a nastała by patowa situacija, by-li so Zhorjelc štwórty wothłosowanjakmany čłon konwenta stał. Jeno z ličbu hłosow a z toho so wuwiwacymi njelěpšinami přećiwo wěcownym argumentam postupować mam za naprašowanja hódne. To nima ničo ze Serbami činić.
Wostać stajnje kedźbliwi
Dirk Nasdala je předsyda Serbskeje přirady města Wojerec. Wo skutkowanju gremija w starym lěće je so z nim Axel Arlt rozmołwjał.
Što ma Serbska přirada města Wojerec w lěće 2015 za najporadźeniše?
D. Nasdala: Nam je so zešlachćiło, zhromadne dźěło z měšćanskim zarjadnistwom dale polěpšić. We wšědnym dźěle jewi so tam přeco zaso tak mjenowana zawodna sleposć, tomu mamy znapřećiwić. Zwěsćamy tuž, hdźe móhli hišće lěpje zapřimnyć. Poručenja podawamy měšćanskej radźe. Myslu sej, zo docpěwamy tak tež lěpši dźěłowy zakład społnomócnjeneje za serbske naležnosće města Gabriele Linakoweje.
Što žada sej tež lětsa kedźbnosć přirady?
D. Nasdala: Je dźiwne, zo jewja so na najwšelakorišich městnach nowe problemy, zo zarjadnistwo na serbske naležnosće zabywa. Njesměmy to z wočow zhubić. Za lěto 2016 widźu to hižo nastupajo stejnišćo zakładneje šule „Handrij Zejler“. Město chce, wyšošulski centrum w nowym měsće tam zaměstnić, hdźež bě stary Zusowy gymnazij. Dokelž by potom na kromje města twarjenje wyšeje šule swobodne było, su mysle, zo móhła Zejlerjowa šula tam zaćahnyć.
Konsekwentny, drje časej podležacy čłowjek
Štó znaje Serba-politikarja, kiž je telko lět a tak hłuboko kaž Jurij Grós swoje slědy w serbskim narodnym žiwjenju zawostajił. 1. januara před 85 lětami so wón w Serbskich Pazlicach swójbje serbskeho skałarja narodźi. Zo z tejele powójnskeje generacije nowa serbska inteligenca a politiska elita wuńdźe, je za dalše wuwiće serbstwa woznamjenjace.
Rěč – kultura – identita
Na proze do noweho lěta přejemy swójbnym a přećelam zbožo a strowotu. Štóž je zbožowny, je rědko chory abo so spěšnišo wustrowi, su medicinarjo zwěsćili. Lědma štó pak praji, zo słušeja k žiwjenju tež poražki, wšako zbožo na zemi trajne njeje. Poprawom trjebamy jenož runowahu mjez zbožownymi a trapjacymi wokomikami. Kak pak to docpějemy? Z pomocu swójbnych, přećelow a z dźakownosću za wšo dobre. Pjenjezy su wažna zaruka dostojneho žiwjenja. Čim bóle pak za nimi honiš, ćim njezbožowniši sy.
Dalša digitalna encyklopedija špatna ideja
Hornjoserbska wersija digitalneje encyklopedije Wikipedija zhladuje klětu na 10 lět wobstaća. Cordula Ratajczakowa je so z Julianom Nyču, jednym z hłownych awtorow, rozmołwjała.
10 000 zapiskow a 128. městno z 289 rěčnych wersijow internetneho projekta Wikipedia derje klinči. Kak spokojom sće?
J. Nyča: Sym spokojom, zo smy tak daloko přišli. Smy sej takrjec městno w srjedźnym polu nadźěłali, a to tak špatne njeje. Wězo su wulke europske rěče před nami, ale mamy tež wěste lěpšiny přirunujo z němskej wersiju. Tak smy w minjenymaj lětomaj započeli artikle z Noweho biografiskeho słownika zadźěłować. A smy je zdźěla rozšěrili, wšako maš na digitalnym swěće městna dosć. Tež domiznowěda je sylnje zastupjena. Nimale kóžda serbska wjes ma zapisk, wězo rozdźělneje kwality. Namakaš pak w serbskej Wikipediji nastupajo regionalne temy zdźěla wjace informacijow hač w němskej.
Kelko sobuskutkowacych sće sej w minjenych lětach zdobyli?
Swětło ma wulku symbolisku móc
Přiznawam: Prawdźepodobnje sym w tymle prašenju dosć konserwatiwny. Ale: Nochcu žane x-mas-partyje. Nochcu njepřestajnje dudlowane ameriske hodowne šlagry, zo bych lóšt dóstał nakupować. Njejsym přećel rumpodicha, kotrehož dožiwjamy we wabjenju. Tež pisanym zabłyskowacym swěcam na jědlach njepřihłosuju. Snano je strašne tajke něšto rjec. Wšako je dosć ludźi, kotřiž móhłrjec runje to z tymile dnjemi zwjazuja.
Připóznaty swojeje pilnosće a přećelnosće dla
Za wšěch je patoržica wosebity wjeršk w rjedźe swjedźenjow lěta. Za Chróšćana Gerata Pöpela pak je to wosebity wjeršk – wón dźě swjeći jutře 85. narodniny.
Patoržicu 1930 rodźeny wotrosće Gerat Pöpel ze swojej sotru w skromnych poměrach a zastupi 1937 w Chrósćicach do šule. Hačrunjež bě tehdy wšo serbske zakazane a byrnjež nan němskeho pochada był, staj jemu mać a serbska wokolina nabožnu kaž tež narodnu hordosć hižo w dźěćatstwje zašćěpiłoj. Wuchodźiwši 1945 šulu nawukny wón pola nana powołanje pjekarja. Hižo jako młodostny wopokaza so jako dobry sportowc. Předewšěm jeho lochkoatletiske wukony w běhanju na 5 000 a 10 000 metrow běchu přičina, zo bu 1952 na Krajnu sportowu šulu Werdau pola Zwickauwa delegowany. Po jednym lěće zakónči tam wukubłanje jako sportowy wučer a bu jako tajki na runje załoženej Serbskej wyšej šuli w Pančicach-Kukowje zasadźeny.
