Pomoc za staroh Frycu?
Ups, smy někoho zabyli? Tónle zaćišć je zwjazkowe knježerstwo minjeny nowember wubudźiło. Tam wuradźowachu wo financielnym wolóženju přetrjebarjow, kotřiž swoje tepjenje z wolijom, peletami abo běžitym płunom wobhospodarjeja. Do toho koncentrowachu so politikarjo předewšěm na kupcow płuna, kiž so z eksorbitantnymi płaćiznami bědźachu. Tola tež płaćizny za wolij, pelety a běžity płun su razantnje stupali. Potajkim bě skónčnje načasu, potrjechenych pjenježnje wolóžić. Wupłaćenje rjadować pak dyrbja zwjazkowe kraje same. Mjeztym zo je Berlinski senat spěšnje reagował, móža přetrjebarjo tepjenskeho wolija, peletow abo běžiteho płuna nětko skónčnje próstwy wo wupłaćenje krajam zapodać. Tola kedźbu, z toho profitować drje budźe jenož mały dźěl potrjechenych kupcow.
Čas starych muži nimo
Starši čitarjo dopominaja so zawěsće hišće na žorćik, kotryž sej ludźo za čas NDR powědachu: Znajeće dnjowy porjad posedźenja Centralneho komiteja komunistiskeje strony Sowjetskeho zwjazka? Prěni dypk: Pomocnicy přinjesu čłonow prezidija do žurle a – druhi dypk – zapinu jim słuchatka a aparaty k stabilizowanju wutroby. Jako třeći dypk dnjoweho porjada zaspěwaja wšitcy zhromadnje spěw „Młoda garda proletariata – to smy my“.
Ludźo so na tute wašnje ze swojim typiskim wuchodoněmskim humorom tomu smějachu, zo su čłonojo woneho mócneho politiskeho gremija w Moskwje wšitcy w zboha wysokej starobje. Tež politiscy funkcionarojo pola nas mějachu swoju lubu nuzu, nam rozkłasć, čehodla dyrbi tomu tak być. Druhdy argumentowachu, zo je to „starcowska mudrosć“, kotraž bě w časach tehdyšeje zymneje wójny mjez swětowymaj blokomaj pječa lěpša hač njepřemyslena chrobłosć młodych njenazhonitych politikarjow, kotraž wjedźe skerje do zahuby.
Wo hibićiwej tworićelskosći
Choćebuz je dobra adresa za hłowne zhromadźizny Domowiny. Wo tym móžachu so hižo wobdźělnicy lońšeho wurjadneho schadźowanja w historiskim twarjenju bywšeho Großenhainskeho dwórnišća přeswědčić. Woni pak su tež nazhonili, kelko angažementa jednotliwcow je k tomu wjedło, za łužiske wobchadne stawizny wuznamny twar wobchować a jako zetkawanišćo wuměłstwa etablěrować.
Jutře podadźa so delegaća nětko rjadneje hłowneje zhromadźizny znowa do historiskeho twarjenja hospodarskich stawiznow města Choćebuza, do Stareje chemijoweje fabriki. Tónkróć móža moderne zarjadnišćo eventoweje gastronomije za murjemi z čerwjenych cyhelow prěnjotneje suknjernje a pozdźišeje chemijoweje fabriki dožiwić.
Realny politiski symbol
Aktualna debata wo jadrowej milinje wotbłyšćuje wuběrnje tuchwilnu diskusijnu „kulturu“ w towaršnosći a je nimo toho z dosć „šwarnym“ přikładom za „realnu“ runje tak kaž za „symbolowu“ politiku. Za stajnym blidom – hač za woprawdźitym w korčmje abo za wirtuelnym w interneće – bě a wostanje wěcownosć častodosć rudimentarna. Tomu polěkuje, zo sej knjez Merz nětko žada, rozsud wotšaltowanja poslednich třoch atomowych milinarnjow cofnyć, byrnjež tule kročel tehdy knježaca CDU sobu wobzamknyła. Zo wotpowědni wobhospodarjo tajkele ideje wotpokazuja, po wšěm zdaću žanu rólu njehraje. A zwotkel trěbne nowe palne žerdki z urana abo plutoniuma brać? Snano maja někotři křesćanscy demokraća (a někotryžkuli stronjan FDP) plany w fašku, lětdźesatki dołho z miliardami (zjawnymi) eurami saněrowane podkopki w Rudnych horinach reaktiwizować, štož pak so nanajskeršo wot dźensa na jutře zwoprawdźić njehodźi.
Jutry wosrjedź ramadana
Młody kurdiski pachoł běše jara hordy na tute foto: Wón dźerži kwasnu tortu w rukomaj, kotruž běše w irakskej wulkopjekarni sam skuzłał. Zo so na tutym pječwje křesćanska symbolika jewi, njeje muslimskemu hólcej jako něšto wosebiteho napadnyło – wón běše w swojej syriskej domiznje w nabožnje měšanym kruhu přećelow wotrostł. Jutry su swjedźeń dobyća nad smjerću, nic nad druhimi nabožinami. Perspektiwa Nathana mudreho wo měrniwej duchownej koeksistency wulkich nabožinow njeje tež w našim tak mjenowanym okcidenće samozrozumliwosć: Njetrjebamy ani hač do křižnych wójnow w srjedźowěku wróćo hladać. W mojej starej domiznje Hamburgu hišće spočatk 19. lětstotka katolikojo zjawne zastojnstwo wukonjeć njesmědźachu. A hdyž běchu naši westfalscy přiwuzni we wsy po Druhej swětowej wójnje z přichadom „lutherskich“ ćěkancow z něhdyšich wuchodnych němskich kónčin konfrontowani, njeknježeše runjewon hospodliwosć. Dźensa pak je pola nas wšo w porjadku? Zo trjebaja synagogi w Němskej hač do dźensnišeho škit policije, wo něčim druhim swědči...
Kritiske prašenja njewitane
„Přestań so hłupje prašeć!“. Tole sym sej jako dźěćo stajnje zaso naposkać dyrbjał, sym-li dorosćenym ze swojej wćipnotu čuwy rubił. Pozdźišo słyšach, zo hłupych prašenjow poprawom scyła njeje, skerje hłupych wotmołwow. Njech je, kaž je. Mje zaběra přeco hišće prašenje, na kotrež mi hač do dźensnišeho hišće nichtó wotmołwił njeje: Wotkal bjerjemy milinu, hdyž smy lěta 2038 – po atomowych – tež poslednju brunicowu milinarnju w Němskej zawrěli? Móže mi snano něchtó pomhać?
Štóž so w interneće z tutym prašenjom zaběra, dóstanje wězo wotmołwy. Na kóždu třěchu solarnu připrawu a do kóždeje zahrody wětrnik! Naprodukowanu milinu składujemy potom w hoberskich baterijach, dokelž wšak móže so stać, zo raz wětřik njeduje a w nocy je tež zwjetša ćma. Nimo toho produkujemy z tutej ekologiskej milinu telko wodźika, zo so jenož tak kuri, a hotowe.
Zhromadnjeso lěpje radźi
Hdyž po puću z awtom abo kolesom trochu dokładnišo dolěwa a doprawa hladaš, móžeš druhdy z kože wujěć. Při pućach a w přirowach wuhladaš nastajnosći někajki njerjad, kiž tam njesłuša. To su prózdne cigaretowe tyzy runje tak kaž plastikowe nopaški za kofej, zapakowanski material z McDonaldsa, sektowe, palencowe a winowe bleše a bohužel hišće wjele wjace čapora. Mi kóždežkuli zrozumjenje pobrachuje, zo je něchtó z awtom po puću, wokno dele pušći a swój njerjad prosće bjez přemyslowanja nabok ćisnje, cyle pod hesłom „Štož njewidźu, mje njestara“.
Žadyn chaos prošu!
Zwjazkowy zarjad za wustawoškit (BfV) njewidźi tuchwilu žane pokazki, zo měła so skupina „Poslednja generacija“ jako ekstremistiska zastopnjować. Tole rjekny zawčerawšim prezident BfV Thomas Haldenwang. Na tym tež fakt ničo njezměni, zo skupina zdźěla samo kriminelnje agěruje.
Kónc lěta 2021 załožena skupina je loni 24. januara prěni raz w Berlinje přijězdy k awtodróham zahaćiła. Po tym slědowachu nimale wšědnje tajke blokady kaž tež protesty w muzejach, stadijach abo na lětanišćach wšelakich městow. Aktiwisća žadaja sej mjez druhim, zo nimaja so fosilne maćizny za produkciju energije wužiwać. Z „ciwilnej njeposłušnosću“ woni zwjazkowe knježerstwo nuzuja, wjace za škit klimy činić.
Zežeru projekty struktury?
Hdy by změna strukturow z hórnika pinčnika sčiniła, štož je konsekwenca propagowaneje transformacije stareje industrije do łahodneho turizma, bychu ludźo z hłowu wili. Što pak přidatne spěchowanje ze strukturow našeho narodneho žiwjenja sčini? Serbske institucije hižo nětko dosć dorosta njenamakaja a w kubłanišćach pobrachowaceho personala dla z wučbu klaca. Ale lěto wot lěta nastawa wjac projektnych dźěłowych městnow – wšo dohromady w běhu połdra lětdźesatka wjac hač sto połnych dźěłowych městnow ze srědkow „serbskeje změny strukturow“. Z tym je implozija institucionelnych strukturow předprogramowana. Je najwjetši čas, w chaosu bjez plana kmanu strukturu tworić.
Wo skutkownosći zapřijećow
Srjedu stej dwě němskej politiskej akterce, kotrejž so na „mjezynarodnym parkeće“ hibatej – wonkowna ministerka Annalena Baerbock (Zeleni) a ministerka za wuwiće Svenja Schulze (SPD) – směrnicy jeju koncepta „feministiskeje wonkowneje politiki“ zjawnosći předstajiłoj. Je to pospyt, dotal dosć abstraktne wopřijeće skonkretizować. Słowo feminizm je jara sylne a zdobom specifiske słowo, wšako je po cyłym swěće historisce z hibanjom žonow wo runoprawosć wusko zwjazane. Wočakowanja žonow na politiku pod tajkim postulatom su potajkim wysoke. Zo je wotpowědna realna wonkowna politika woprawdźe chětro „worjech“, dyrbješe Annalena Baerbock sama jara spěšnje dožiwić. Lońše podawki w Iranje pokazachu: Hladajo na brutalne postupowanje islamskeho stata přećiwo žonam, kotrež po smjerći Mahsy Amini za swoje prawa demonstrowachu, njebě wonkowna ministerka kmana, tutym skutkownu pomoc poskićić. Nimo werbalneje solidarizacije njeje za škit abo podpěru protestowacych Irančankow ničo zeskutkowniła.
