„Sym wjesołya dźakowny“
Budyski tachantski kantor a docent za cyrkwinsku hudźbu Friedemann Böhme nawjeduje 1. serbsku kulturnu brigadu mjeztym dlěje hač dwaceći lět. Składnostnje jubileja ćělesa je so Bosćan Nawka z nim rozmołwjał.
Knježe Böhme, što Wam jubilej wosobinsce woznamjenja?
F. Böhme: To je wjeršk, na kotryž so w běhu šulskeho lěta přihotujemy. Kelkož wěm, su noty zdźěłane, tak zo móžemy přichodnje probować započeć. Do prapremjery oratorija „Hrodźišćo“ pak změjemy wjele, wjele druhich wjerškow. Na přikład wuhotujemy nalěto zhromadnje z wjacorymi partnerami koncert duchowneje hudźby w tachantskej cyrkwi, hdźež předstajimy twórbje Jana Pawoła Nagela. Potom chcemy – a to je mi wosebje wažne – 400. narodniny Budyskeje ewangelskeje wosady w Michałskej cyrkwi hudźbnje wobrubić. A w lěću podamy so we wobłuku kóžde štyri lěta organizowaneje wukrajneje wuprawy brigady do Litawskeje.
Składnostnje 50. róčnicy załoženja brigady sće rjekł, zo sće so nadawkej, nawjedować wuznamne ćěleso, z wulkim respektom bližił. Kak to dźensa wupada?
„Wysoki niwow dźeržeć“
Sylwija Rječcyna, wučerka stawiznow a serbšćiny na Serbskim gymnaziju Budyšin, je za organizatoriske naležnosće brigady zamołwita. Bosćan Nawka je so z njej wo tuchwilnym stawje a přichodźe ćělesa rozmołwjał.
Knjeni Rječcyna, brigada přihotuje wulki narodninski koncert. Byšće nam přeradźiła, kajki sće jězbny plan zdźěłała?
S. Rječcyna: Ručež změjemy partitury, započinamy zwučować. Prěnja faza intensiwnych přihotow za chór zaběži hižo w zymskich prózdninach. Podamy so na probowe lěwo do Čěskeje. Dalši kompaktny blok probow budźe kónc lětnich prózdnin. Prapremjera budźe w přichodnym šulskim lěće, dokładnje 28. septembra. Dotal su tři předstajenja planowane, a to dwójce w Chrósćicach kaž tež we Varnsdorfje.
Dźěl probow w prózdninach – kak šulerjo na to reaguja?
S. Rječcyna: To mjeztym wot čłonow brigady wočakujemy. Z tydźensce jenož połdrahodźinskej probu njemóžemy naš wysoki niwow dźeržeć. Spočatnje drje běchu wo tym zas a zas diskusije, w běhu lět pak su so wšitcy na to zwučili. A jeli tón abo tamna tola raz dowola dla njemóže, namakamy rozrisanje.
Choćebuske wiki z „faktorom x“
Mjez wustajerjemi Choćebuskich rjemjeslniskich wikow přichodny kónc tydźenja wobdźěli so Wotrowska Wjenkec blidarnja na zhromadnym stejnišću Zwjazka serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow (ZSRP). Bianka Šeferowa je so z mějićelom blidarnje Marianom Wjenkom wo zaměrach rozmołwjała.
Što was wabi so kóžde lěto na Choćebuskich rjemjeslniskich wikach wobdźělić?
M. Wjenk: Mjeztym budźemy tam hižo wosmy raz pódla. W Delnjej Łužicy drje mamy jich mało, přiwšěm swěrnych kupcow, kotřiž naše knihi z nadawkami stajnje derje wupjelnjeja.
Kak wažne su Wam wosobinske zwiski ke kupcam?
M. Wjenk: Wosobinski kontakt je zakład zhromadneho dźěła mjez rjemjeslnikom a kupcom, bjez kotrehož prosće njeńdźe. Ze zajimcami móžeš hnydom na městnje rěčeć a konkretne nadawki wuwiwać, štož je telefonisce abo emailnje wobćežniše.
Kak sće so na wiki přihotowali? Što chceće wopytowarjam stejnišća pokazać?
Wjace hodźin pacientam wěnować
Naćisk zakonja zwjazkoweho knježerstwa wo spěšnišich terminach a lěpšim zastaranju je mjez lěkarjemi a terapeutami diskusiju wuwabił. Něhdźe 200 000 napřećiwnych podpismow ze stron zwjazka psychoterapeutow je peticiskemu wuběrkej zwjazkoweho knježerstwa dóšło. Milenka Rječcyna je so z dipl.-psych. Karlom-Heinzom Untchom rozmołwjała.
Čehodla wulki dźěl lěkarjow a terapeutow naćisk zakonja njepodpěruje?
Nowy předsyda wuzwoleny
Chór Židźino je na swojej hłownej zhromadźiznje spočatk lěta noweho předsydu wuzwolił a lońše skutkowanje bilancował. Wo tym a dalšich předewzaćach ćělesa je Janek Wowčer z čłonku předsydstwa Weroniku Boswankowej porěčał.
Što běchu wjerški lońšeho skutkowanja?
W. Boswankowa: Mějachmy ze 17 wustupami wuspěšne lěto. K wjerškam słušeštej koncert na nalětnim swjedźenju Domowiny w Trjebinje a beneficny koncert Lionoweho kluba we Wojerowskej Janskej cyrkwi. Tež wustupy na serbskim programje k 750lětnemu wobstaću města Wojerec, na Serbskim ewangelskim domizniskim dnju w Blunju a na přijeću Ewangelskeje cyrkwje Berlin-Braniborska-šleska Hornja Łužica w Choćebuzu k reformaciskemu dnjej wostanu nam w pomjatku. Wuzběhnyć pak chcu kóždolětne spěwanje pod měrowym dubom wosrjedź našeje wsy Židźinoho.
Na swojej njedawnej hłownej zhromadźiznje sće noweho předsydu wuzwolili. Kotre dalše změny su w nawodnistwje?
Kapała Horjany wobsteji štwórć lětstotka
Dujerjo kapały Horjany budu tež lětsa zaso tójšto we Łužicy a za jeje mjezami po puću. Na kotre wjerški so runje přihotuja a što jich z Berlinom zwjazuje, wo tym je Janek Wowčer ze Sonju Hejdušcynej porěčał.
Kapała Horjany wobdźěli so wospjet z programom na Mjezynarodnym Zelenym tydźenju w Berlinje. Kak je k tomu dóšło?
S. Hejdušcyna: Smy lětsa druhi króć na Zelenym tydźenju. Kaž při kóždym kulturnym abo swjedźenskim programje dyrbjachmy so wo wustup požadać, a smy jón loni tež dóstali. Lětsa su so organizatorojo na nas wobroćili, hač njemóhli na dwěmaj dnjomaj hudźić. To nam pokazuje, zo je so naš lońši wustup poradźił.
Hdy a hdźe na Berlinskim Zelenym tydźenju dokładnje hrajeće?
S. Hejdušcyna: 19. a 27. januara sej tam dojědźemy. Piskać budźemy wobaj razaj na jewišću w hali Swobodneho stata Sakskeje 21 b. Tam móža so hosćo a zajimcy tež posydnyć, sej něšto k jědźi a piću popřeć a sej program lubić dać. Wustupimy tam trójce wob dźeń, prěni raz něhdźe w 11 hodź.
Pojědźeće z busom a zhromadnje z fanami do Berlina.
Kubłacy měli wjacerěčnosć spěchować
„Kóžde dźěćo ma swoju maćeršćinu“ rěka brošurka, wudata wot města Budyšina. Milenka Rječcyna je so z iniciatorku a awtorku dr. Beatu Brězanowej rozmołwjała.
Na koho so brošurka wusměrja?
B. Brězanowa: Informacije su spisane za kubłarki a kubłarjow, skutkowacych w dźěćacych dnjowych přebywanišćach, kotrež njejsu na wjacerěčne poskitki wusměrjene, byrnjež tam dźěći z druhimi maćeršćinami hač němčinu měli.
Što bě přičina, tajku brošurku zestajeć?
B. Brězanowa: Migracija tež w Budyšinje a wokolinje přiběra. Wobkedźbujemy pak, zo starši ze swojimi dźěćimi husto němsce rěča, město toho zo bychu jim maćeršćinu posrědkowali. To wuchadźa mjez druhim z pokiwow kubłarkow a kubłarjow, kotřiž staršim praja, zo měli dźěći hač do zastupa do šule dobre němskorěčne znajomosće měć.
A njeje tomu tak, zo maja dźěći ze zastupom do šule němčinu wobknježić?
Rjemjesło a dwě stronce medalje
Kaž kóžde lěto bě tež Zwjazk serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow (ZSRP) loni jara aktiwny. Bianka Šeferowa je so pola předsydki Moniki Cyžoweje wobhoniła, što ZSRP tuchwilu zaběra. A kaž so wujewi, ma rjemjesło kaž wšo druhe dwě stronce medalje.
Kak posudźujeće połoženje serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow? Hdźe maće ćeže?
M. Cyžowa: Tuchwilu maja wšitcy dosć a nadosć nadawkow. Maja derje pjelnjene knihi a nimaja přičinu skoržić. Přiwšěm je jim ćežko kwalifikowanych fachowcow a docyła wučomnikow nańć. Naše lońše prócowanja njeběchu dotal bohužel wuspěšne.
Zwjazk je w zašłosći zaměrnje na šulach za powołanje w rjemjesle wabił.
M. Cyžowa: Loni so nam to bohužel poradźiło njeje. Planowanu ekskursiju ze šulerjemi Radworskeje wyšeje šule njemóžachmy organizatoriskich přičin ze stron kubłanišća dla přewjesć. Tež zwólniwosć rjemjeslnikow, do šulow hić a wabić, woteběra. Wšako wopruja cyły dźěłowy dźeń. Wulke płody dźě z toho dotal žnjeli njejsu.
Sće loni nowych čłonow w serbskim zhromadźenstwje witać móhli?
Najebać krótku hłownu sezonu dosć ludźi přišło
Lěto 2018 bě turistikarjam, tak je znajmjeńša ze wšelakich stron słyšeć, spomóžne. Tež we łužiskej jězorinje zhladuja zamołwići na wuspěšne lěto. Bianka Šeferowa je so pola jednaćelki turitiskeho zwjazka Łužiska jězorina Kathrin Winkler za bilancu wobhoniła.
Kak hódnoćiće ličby hosći, kotřiž su jězorinu loni wopytali?
K. Winkler: Doskónčne daty statistikarjow hakle w měrcu předleža. Zakładnje pak wuchadźamy z toho, zo mějachmy tež w lěće 2018 stopnjowanje ličby přenocowanjow. Za to smy so prawidłownje w přebywanišćach regiona naprašowali. Problematiske pak bě, zo běchu w Sakskej a Braniborskej w samsnym času lětnje prózdniny. Dokelž stej wobaj krajej ze swojimi wulětnišćemi wažnej ćežišći, bě hłowna sezona tuž chětro krótka. Pozitiwnje wuskutkowało je so horce lěćo we wobłuku campingownišćow, kotrež běchu jara derje wućežene. Na tamnym boku pak je horcota wulětnišćam, kaž wuwuznemu mostej F 60, mjenje wopyta wobradźiła.
Je znate, kelko pjenjez turist we łužiskej jězorinje přerěznje wudawa?
Skała domicil wuměłstwa
Hubert Lange je čłon předsydstwa towarstwa Kamjenjak. Mjez druhim organizuje wón hodźinske wodźenja po Miłočanskej skale. Měrćin Weclich je so z nim rozmołwjał.
Kak hódnoćiće lěto 2018 nastupajo wuwiće Miłočanskeje skały?
H. Lange: Móžu rjec, zo bě to wuspěšne lěto, w prěnim rjedźe wšak hladajo na 12. mjezynarodnu rězbarsku dźěłarničku. K tomu přińdźe jako nowe předewzaće našeho 25čłonskeho towarstwa, zo so za socialnje słabych towaršnosće zasadźamy a jim pomhamy. Čestnohamtsce smy tež wukrajnikam poboku.
Su tež lětsa wodźenja po skale móžne?
H. Lange: Haj, wodźenja po Miłočanskej skale dale poskićam. To je w zajimje Kamjenjaka a runje tak w zajimje permakultury, kotruž chcemy tule nimo domjacym, pućowacym kaž tež turistam znazornić. To rěka, zo chcu ju zajimcam cyle wědomje spřistupnić. Skała a permakultura słušatej na kóždy pad hromadźe.
Wodźenja pak njejsu jenož we wobłuku rězbarskeje dźěłarnički. Kak su je wopytowarjo w běhu lěta hewak přiwzali?
