Wětrniki do lěsa njesłušeja
Łazowska gmejnska rada je loni rozsudźiła, zo smědźa so pola Běłeho Chołmca milinowe wětrniki twarić. Tónle rozsud su gmejnscy radźićeljo nětko zaso cofnyli.
Łaz (AK/SN). Zasadny rozsud za planowany projekt parka milinowych wětrnikow Łazowska gmejnska rada cofnje. Z tym radźićeljo wotpokazaja, zo smě Freibergske předewzaće Sabowind mjez Běłym Chołmcom a Hórnikecami pjeć milinowych wětrnikow natwarić. Wutoru je 16 radźićelow za to hłosowało, wobzamknjenje cofnyć. Třo radźićeljo chcychu dotalny rozsud dale wobchować. Z tym wotpowědowaše gmejnska rada namjetej radźićela Uda Steglicha (Lěwica), zasadny rozsud z lěta 2023 zběhnyć.
Njechornjenjo chcedźa muzej podpěrować
Měrćin Nowak-Njechorński bě swój dom Domowinje wotkazał – herbstwo je 34 lět po smjerći wuměłca dale a wjetše wužadanje. Do planowanja přichoda je župa „Jan Arnošt Smoler“ Budyšin nětko wjesnu ludnosć zapřijała. Wo tym je so Marcel Brauman ze županku Leńku Thomasowej rozmołwjał.
Štó je so na rozmołwje na přeprošenje župneho předsydstwa wo přichodźe Domu Měrćina Nowaka njedźelu w Njechornju wobdźělił?
L. Thomasowa: Wobdźěliło je so nimo čłonow župneho předsydstwa, regionalneje rěčnicy Katje Liznarjec, motiwatora Luciana Kaulfürsta a čłonki ZARI Jadwigi Bryckec wjace hač 20 wjesnjanow a čłonow tamnišeje Domowinskeje skupiny.
Kotre ideje su wjesnjenjo tomu přinošowali, kak móhło po smjerći Róže Pinkawineje z domom dale hić?
L. Thomasowa: Woni su nam hižo z přitomnosću a z jasnymi přećelnymi słowami zwuraznili, zo ma dom wostać a zo dyrbi so jako wotewrjeny muzej dale wjesć. Bychu zwólniwi byli, nam při wobhospodarjenju pomhać. Hłownje pak chce wnučk Róže Pinkawineje Florian Kießlich muzej Měrćina Nowaka w horšći měć.
Druhdy jara spěšnje dźe
W dopomnjenkach na horcu nazymu lěta 1989 je so mi najbóle do pomjatka zaryło, kak spěšnje je tehdy wšitko šło. Politiski system NDR, kiž bě takrjec na přichodne lětstotki zapołoženy, so naraz sypny. Kruće a poprawom njepowalna stražowana murja, kotraž měješe po słowach tehdyšeho stronskeho šefa Ericha Honeckera hišće połsta abo sto lět stejo wostać, bě naraz jenož hišće makulatura.
Dźensa, runje 35 lět po tym, so w našej towaršnosći zaso chětro drjebi. Lětdźesatki stare struktury demokratije zdawaja so dodźeržane być kaž Caroliny móst w Drježdźanach.
Abrafaxy w Čornym młynje
Po wuspěšnej němskej prapremjerje minjenu njedźelu předstaji Serbski ludowy ansambl jutře, pjatk, inscenaciju „Abrafaxy a Čorny młyn“ prěni raz w hornjoserbskej wersiji. Bosćan Nawka je so z libretistom a komponistom „koncerta z wobrazami a rěčnikom“ dr. Vincentom Strehlowom rozmołwjał.
Knježe dr. Strehlowo, što je Was pohnuło, nowy dyrdomdej woblubowaneje comicsoweje trójki spisać a jón we Łužicy na jewišću zwoprawdźić?
Najbohaćiša forma literatury
Pod hesłom „Zetkanje basniskich generacijow“ wuhotuje towarstwo Přećeljo Smolerjec kniharnje jutře, štwórtk, literarne čitanje w znatym serbskim předawanišću. Bosćan Nawka je so z čłonom předsydstwa organizowaceho zjednoćenstwa a moderatorom wječora Měrćinom Wjenkom rozmołwjał.
Knježe Wjenko, što je towarstwo pohnuło, wuhotować tajkele generacije serbskeje lyriki přesahowace čitanje?
M. Wjenk: Přećelojo Smolerjec kniharnje organizuja lěto wob lěto wosebite, so wě stajnje ze serbskej literaturu zwisowace zarjadowanje. Tónraz smy so rozsudźili, poeziju jako drje najbohaćišu formu načasneho serbskeho pismowstwa do fokusa stajić. Často wšak je tak, zo kóžda basnjaca starobna skupina skerje za sebje miškorja. Naš zaměr njeje jenož, zajimcam cyły spektrum aktualneje serbskeje lyriki předstajić, ale tež poetki a basnjerjow hromadu wjesć a jim wuměnu zmóžnić.
Koho sće sej přeprosyli?
Swjeća hodźinu serbskich knihow
Před 100 lětami nasta prěnja serbska biblioteka w Slepjanskej wosadźe, štož bě iniciatiwa wobsedźerja rězaka, spisowaćela a publicista Jakuba Lorenca-Zalěskeho (1874–1939). Po nim pomjenowa Slepjanska gmejna před 50 lětami biblioteku. „Lětsa, składnostnje 150. narodnin, prócowachmy so wo mnohe nowe knihi a darimy je bibliotece w gmejnje“, zwurazni motiwatorka za serbsku rěč na teritoriju Slepo a Wochozy w syći ZARI Juliana Kaulfürstowa. Andreas Kirschke je so z njej rozmołwjał.
Kak je před 100 lětami prěnja serbska biblioteka w Slepom nastała?
J. Kaulfürstowa: Jakub Lorenc-Zalěski bě tu 1923 załožił serbske kulturne towarstwo „Swěrnosć“. Jeho čłonam je wón chcył tež serbsku literaturu přibližić a je prawidłownje ze serbskich knihow předčitał. Prěnje knihi bě jemu Arnošt Muka do Slepoho pósłał – bohužel pak njejsym dotal móhła zwěsćić, kotre to běchu.
Čehodla je wažne na to dopominać?
Wuspěchi hižo we wukubłanju
19 lětny Njebjelčan Nico Łušćanski, je ćěsla w třećim wukubłanskim lěće. Rjemjesło ćěslistwa je jemu hižo někotre wuspěchi wobradźiło, kotrež jeho rozpalitosć a angažement wotbłyšćujetej. Vanessa Žurec je składnosć wužiwała a so z nim wo jeho wukubłanju wuměniła.
Što je će pohnuło wukubłanje na ćěslu zahajić?
N. Łušćanski: Před někotrymi lětami je mój wuj swoju třěchu znowa natwarił a za čas koronapandemije mějach składnosć jemu při tym pomhać. Tute nazhonjenje je mi telko wjesela wobradźiło, zo so rozsudźich wukubłanje na ćěslu zahajić. Powołanje drje je hdys a hdys riskantne, dokelž často we wulkich wyšinach dźěłaš, ale to mje njewottraši.
Sy hižo wuspěchi w běhu třoch lět wukubłanja docpěł?
Serbska młodźina mjez swětomaj
Serbska młodźina steji mjez swětomaj. Na jednym boku serbski, bohaty na kulturu a tradicije. Tomu napřećo steji moderny swět města, kiž so wobstajnje wuwiwa, pod hesłom „wyše, spěšnišo, dale“. Młodostni su žiwi mjez tutymaj swětomaj, z jednoho boka na druhi torhani a maja rozsud tworić, kiž zdawa so njemóžny: Chcu, ně, móžu so po lětach wukubłanja do Łužicy nawróćić?
Runja swojim staršim sej młoda generacija Serbow stare tradicije a wašnja waži, kiž našu kulturu jónkrótnu a wosebitu činja, a chce je wobchować. Zdobom pak přeja sej tež dalewuwiće w Łužicy, zo njebychu Serbja moderny swět dospołnje wuzamknyli, ale kompromis namakali mjez starym a nowym.
Kwěćelsej njezasłuža
Hospodarske połoženje mjeńšich a srjedźnych předewzaćow je so dale pohubjeńšiło. Samo ličba jich přistajenych je w septembrje trochu woteběrała. Situacija je runje tajka, kaž naposledk před třomi lětami. Minjene měsacy bě ličba přistajenych w předewzaćach nimale stabilna. Tole wuchadźa z indeksa srjedźneho stawa Datev, kotryž fachowcy jónu wob měsac wozjewjeja. Tež wobrot mjeńšich a srjedźnych předewzaćow je porno lońšemu oktobrej wo 7,1 procent woteběrał.
Drohotne wobohaćenje muzejoweje zběrki
W poslednich septemberskich dnjach tutoho lěta přepoda so Budyskemu Serbskemu muzejej drohotny dar z priwatneho wobsydstwa. Jedna so wo wolijowej mólbje molerja Friedricha Krause-Ostena a wulku ličbu knihow a dokumentow ze zawostajenstwa serbskeho pismikistajerja, prócowarja a ludoweho basnika Pawoła Krječmarja z Budyšina. Mjez eksemplarami wobšěrneje knižneje zběrki namakaja so z ruku signowane awtografy serbskich spisowaćelow kaž Michała Nawki, Jurja Winarja, Marje Kubašec a Pawoła Grojlicha.
