Składnostnje dnja ludoweho žarowanja wotmějetej so njedźelu we wopomnišću Budyšin komorny koncert a čitanje pod hesłom „Je so stało, tuž móže so zno­wa stać“. Roman Knižka rozłoži prawi­carsku namóc něhdy a dźensa w Němskej, a Berlinski kwintet Opus 45 hudźi. Christina Wittich je so z dźiwadźelnikom Knižku rozmołwjała.

Štó wočakuje publikum na zarjadowanju?

R. Knižka: Syn města, kiž dawno hižo w Budyšinje njebydli a sej přiwšěm mysle čini. Něchtó, kiž hromadźe z dalšimi wuměłcami přijědźe a ze swojeho wida wěcy wotkryje, konkluzije a paralele sćehnje, zo by w připosłucharju dopó­znaća budźił.

Titul programa je citat Prima Levija, kiž je Auschwitz přežiwił. Čeje teksty čitaće?

W třećej generaciji bydla Cechecy na třistron­skim statoku w Miłorazu. Po Hansu Rulce a Paulu Cechu wobsedźi jón nětko Günter­ Cech. „Moje dźěći a wnučki dyrbjeli­ dale tu bydlić móc“, wón podšmórny. Na zahrodźe měješe protestnu taflu instalowanu, kotraž­ bu wot­łamana a pokradnjena. Wo sćěhach a reakcijach je so z nim Andreas Kirschke rozmołwjał.

Što je dokładnje na protestnej tafli stało?

G. Cech: Na njej bě napisane: „Žane wosebite polo Miłoraz! Žane přesydlenje Miłoraza! Žane dalše mylenje mortwych na kěrchowje! Zachowanje dróhow do Miłoraza! Wuchowajće naš rjany Miło­raz!“ W nocy wot 21. na 22. oktober bu tafla pokradnjena. To smy hnydom policiji přizjewili.

Kak pad začuwaće?

G. Cech: Wězo běch perpleksny, to je zachribjetne. Moja prěnja mysl bě, zo móhł to jenož něchtó ze wsy być, kiž so boji, zo njebudźe Miłoraz tola přesy­dleny. Sam njejsym nihdy ničo přećiwo taflam we wsy činił, kotrež za přesydlenje rěča. Tohodla sym přesłapjeny. Tajki pad je wohańbjacy a nima ničo ze swobodu měnjenja činić. Nas, kotřiž chcemy tu wostać, praktisce wumocuja.

Lajska dźiwadłowa skupina Šunow-Konjecy předstaji sobotu ze swojej nowej­ inscenaciju „Ludźo, njedźiwajće so“ hornjoserbsku prapremjeru. Bosćan­ Nawka je so z nawodu cyłka Danie­lom Wjenkom rozmołwjał.

Knježe Wjenko, što móžeće nam wo razu a wobsahu hry přeradźić?

D. Wjenk: Jedna so wo komediju, w kotrejž so wjacori mužojo prawidłownje zetkawaja, zo bychu rozmyslowali, kak móhli – tak chcu to raz rjec – swoje hobbyje najlěpje pěstować. A wězo hraje naša „stara Rosa“ znowa wažnu rólu.

Kelko předstajenjow planujeće?

D. Wjenk: Prapremjera budźe sobotu wječor w Šunowskej Fabrikskej hospodźe. Po tym pokazamy hru hišće dźewjeć króć na serbskich wsach.

Kelko hrajerjow na jewišću skutkuje?

D. Wjenk: Dohromady tam tónraz dźesaćo z nas agěruja. Přiwšěm su wšitcy čłonojo – tuchwilu 25 – zapřijeći. Tak stara­ja so někotři wo zwukowu a swěcowu techniku, tamni wo suflěrowanje abo simultany přełožk do němčiny.

Kak dołho sće za inscenaciju zwučowali, a štó je so wo wuhotowanje starał?

Korle Awgusta Kocorowy „Serbski rekwiem“ zaklinči njedźelu, 10. nazym­nika, w 16 hodź. w Ketličanskej cyrkwi, skutkowanišću něhdyšeho tamnišeho kantora a serbskeho narodneho komponista. Z widom na to je so Axel Arlt z Elisabeth Süßmitt, fararku Ketličansko-Nosačanskeje wosady, rozmołwjał.

Što Wam to woznamjenja, zo so 1894 na­sta­ta twórba do Ketlic wróći?

E. Süßmitt: Kocor bě 36 lět kantor naše­je wosady. Rekwiem dokónči wón 1894, hižo na wuměnku. Móhła sej předstajić, zo hladaše Kocor nastupajo předstajenje na swoju cyrkej, w kotrejž bě tak dołho skutkował. Wjeselimy so, zo „Serbski rekwiem“ nětko tu přednjesu.

Kak daloko sće so do wosadnych serbskich stawiznow hižo zanurić móhła?

E. Süßmitt: Ze serbskeho pozadka, kotryž­ tale wosada ma, dźensa mało začuwam. Na starej Nosačanskej cyrkwinskej šuli čitaš napis „Pas moje Jehnjata“. Tam sym znajmjeńša na serbsku rěč storčiła. Sama pochadźam z Drježdźan a mějach do tohole farskeho městna jenož mało kontakta ze serbstwom. K ordinaciji lěta 2011 je mi Bukečanski farar Thomas Haehnchen wězo hnydom serbski Wótčenaš darił.