Dźensa, na dźeń dokładnje před lětom, je prezident Putin ruske wójsko do susodneje Ukrainy pochodować dał. W Europje je agresija bjez runjeća po Druhej swětowej wójnje wudyriła. Wona je wulku militarizaciju zbudźiła, štož mjenowaše zwjazkowy kancler Scholz „přewrót časow“. Wójna je, dokelž je politika zaprajiła. Znowa jedyn lud wo swobodu swojeje domizny wojuje.

Z tym wšěm dyrbja ludźo na europskim kontinenće a tež we Łužicy wuwiće nazhonić, kotrehož bychu so mnozy radšo wzdali. To njepłaći jenož za ludnosći w Ukrainje načinjene njesměrne horjo. Hłuboko potrjechene su zdobom maćerje, mandźelske a swójby, kotrychž synow, mužow a nanow je ruski prezident na nje­trjebawšim bitwišću zwonka kraja do smjerće pósłał. Je tež młodych łužiskich maćerjow, kotrymž strach wo swoje dźěći spać njeda. Wšako ni­chtó njewě, hač so inferno bróni, na kajkežkuli wašnje, hišće dale do směra na zapad njewupřestrěje.

Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu wuhotuje tež lětsa znowa „wubě­dźowani wo najrjeńše serbske jutrowne jejko“, a to hižo 70. raz. Zdobom hotuja so na tohorunja jubilejne 30. serbske jutrowne wiki. Bosćan Nawka je so z předsydku towarstwa Francisku Grajcarekec rozmołwjał.

Knjeni Grajcarekec, maće hladajo na jubilej jutrownych wikow wosebitu narodninsku překwapjenku planowanu?

F. Grajcarekec: Haj. Chcemy wiki tónraz 4. a 5. měrca takrjec po cyłym Budyskim Serbskim domje wuhotować, rozšěrjejo je na štwórtu etažu. Nimo toho budu dohromady 30 hněžkow po twarjenju schowanych, za kotrymiž hodźi so po wašnju jutrownych jejkow pytać. Tradicionalnych poskitkow pak njetrjebaja so wopytowarjo wzdać. Tak móža zajimcy ludowym wuměłcam při debjenju jejkow přez ramjo hladać, so sami we wóskowanju wuspytać a hižo wupyšene owalne drohoćinki kupić. Nimo toho budu dalše wudźěłki na přikład škleńcoweho wuměłstwa a keramiki kaž tež Ludoweho nakładnistwa Domowina na předań.

Silwester so wšudźe a druhdźe zaso mjetajo tolerje za krošikami praskaše, zo so někotremužkuli mjezwoči zaswěći. Ptači kwas wotmě so w Serbach znowa na połnych žurlach, a tele dny wjercholi „pjaty počas“ při Čornym Halštrowje runje tak kaž podłu Ryna po zwučenym wašnju jako masowy spektakl ze zjawnej žlokańcu inkluziwnje zdźěla komatoznych konsekwencow. „Normalita“ je so potajkim po wšěm zdaću nawróćiła. Charakteristisce za tajkule „normalitu“, to knježi wědomostny konsens mjez sociologami, etnologami a (kulturnymi) antropologami, su rituale. Tele wopřijeće njewoznamjenja jenož z nažel nadal přewšo prezentneho, hdyž nic samo přiběrajcy rozšěrjaceho so eurocentristiskeho wida „obskurne“ praktikowanje tradicijow někajkich prawobydlerjow Awstralskeje, Brazilskeje abo Namibije, ale wopisuje powšitkownje rutiny wšěch móžnych towaršnostnych worštow, skupinow kaž tež jednotliwcow po cyłym swěće.

Dominowaca powěsć w tutych dnjach je katastrofa zemjerženja w turkowsko-syriskej pomjeznej kónčinje. Ličba smjertnych woporow z kóždym dnjom stupa – tuchwilu je jich 21 000. Horjo ludźi, kotřiž su přežiwili – a kiž nětko w rozpadankach za swojimi lubymi pytaja –, je za nas njepředstajomne. Tući nadźiju, zo je pod rozwalinami zaryty lubowany čłowjek tola hišće žiwy, spušćić nochcedźa. Čim wažniša je spěšna pomoc – kóžda hodźina je rozsudna.

Dohromady 45 statow so na najwšelakoriše wašnje na humanitarnej pomocy wobdźěluje. Tuta pak ćeče wosebje na jednu stronu wot katastrofy potrjecheneje kónčiny – na turkowsku. Tež němske knježerstwo je hnydom po zemjerženju turkowskemu statej bjezposrědnju pomoc přilubiło a je wuchowanske jednotki do kraja pósłało. Nastupajo hnydomnu pomoc za Syrisku pak rěkaše w knježerstwowej zdźělence, „zo je z Organizaciju zjednoćenych narodow (UNO) w kontakće...“ Němska pozicija je symptomatiska w skupinje pomhacych krajow. Po zdaću eksistuje dwójne měritko, kotrež rozsud za spěšnu humanitarnu pomoc wowliwuje. Čehodla?