Z filmom „Gundermann“ so Andreasej Dresenej mnohoworštowy portret čłowjeka połneho přećiwkow poradźił
„Wón je mój rozum hnuł, moju wutrobu, moju dušu a je mi móc dawał w tutym nowym, zymnym kraju, w kotrymž njemóžach prawe městno namakać, lubować a žiwa być.“ Z tutymi linkami w bookleće CDje „Krams“ rozžohnuje so Conny Gundermann 1998 ze swojim tak njejapcy zemrětym mandźelskim.
Gerhard Gundermann je čas žiwjenja spěwy pisał, w NDR a po jeje kóncu. Mjez nimi namakaš njesměrnje jimacu poeziju, kotraž je wosebje po lěće 1990 a hač do dźensnišeho mnohim wuchodnym Němcam w zmysle toho citata emocionalna kótwica – mjezy Łužicy „spěwaceho bagrownika“ daloko přesahujo. Za recensenta samoho je z łužiskeje perspektiwy čisty a sprawny wid Gundermanna na temu wuhlo a wudobywanje kaž tež industrielna přetrjeba resursow hač do dźensnišeho směrnica, kaž w słowach z lěta 1996: „Je to kaž z kruwu, kotruž móžeš dejić abo zežrać – sy-li pak ju zežrał, njemóžeš ju wjace dejić.“
