„Koło žiwjenja“ z wjacorymi serbskimi elementami
Chróstawa (SN/MiR). Aktiwny dźěl projekta „Koło žiwjenja“ w Chróstawje so nachila. 24. meje sej hornjołužiski wuměłc, kiž wo sebi praji, zo je rjemjeslnik, swójske přeće spjelni. Štyridźělnu wuměłsku twórbu chce wón tamnišu sobotu na torhošću w Chróstawje zjawnosći přepodać. Jeničce na tutym dnju budu filigranje wudźěłane drjewjane figury, kotrež předstajeja wosebitosće hornjołužiskich kónčinow a žiwjenja ludźi wot započatka jich wobsydlenja, w cyłku widźeć. Po tym změja zajimcy składnosć, sej twórbu po dźělach z pomocu kurble wobhladać. Jürgen Spottke je tež mjez Serbami, wosebje staršeje generacije, dosć derje znaty. Wón je wulku ličbu drjeworězbow a dalšich wuměłskich dźěłow ze serbskimi temami za serbske institucije, zarjadnišća a něhdyše zawody zhotowił. Wjacore z jeho drjeworězbow pyšachu na přikład něhdyšu žurlu Budyskeho Serbskeho domu. „Koło žiwjenja“ ma być poslednja twórba nimale 85lětneho. Mjez mnohimi zwobraznjenymi scenami su tajke ze serbskim woznamom.
Serbski kulturny centrum Slepo wuhotuje jutře, sobotu a njedźelu, ...
Jan Awgust Měrćink
30. nalětnika před 150 lětami zemrě najwuznamniši serbski misionar Jan Awgust Měrćink jako wuměnkar Ochranowskeje bratrowskeje wosady w Małym Wjelkowje. Wón bu na tamnišim pohrjebnišću wosady pochowany a jeho row zakrychu z pěskowcowej platu.
Składnostnje jeho 130. posmjertnin je Serbske ewangelske towarstwo na namjet Trudle Malinkoweje Měrćinkowy narowny pomnik wobnowić dało. Budyski rězbar Uwe Konjen zhotowi kopiju bywšeje tafle z jeho mjenom a žiwjenskimi datami. Na hłownej lětnej zhromadźiznje Serbskeho ewangelskeho towarstwa 31. winowca 2005 bu wobnowjeny narowny pomnik swjatočnje přepodaty.
Dalši festiwal žiweje kultury we Wojerecach
Wojerecy (SN). Platformu za načasne serbske wuměłstwo, rěč a kulturu skići festiwal „SubSorb łł“ wot 16. do 18. meje we Wojerowskej Kulturnej fabrice. Z mnohostronskim programom, wopřijimacy hudźbu, filmy, tworjace wuměłstwa, přednoški a interaktiwne dźěłarničkami, přeprošuje festiwal k tomu, serbsku identitu znowa nazhonić.
„Serbskosć so zwjetša jednostronsce a jara zwužowana jenož jako tradicionalna předstaja. Mamy pak tež punk, hiphop, queernosć kaž tež politiske wuznaće a smy wotewrjeni za wšitkich. Wažne su zhromadne dožiwjenja. W najlěpšim padźe namaka serbska kultura tež zwonka tajkich nišow kaž ‚SubSorb‘ samozrozumliwy zachod do programa Kulturneje fabriki, dokelž wona prosće k tomu słuša. Wo to nam dźe“, podšmórnje Grit Lemkowa, serbska awtorka a filmowča a jedna z organizatorkow festiwala. Předsyda towarstwa Kulturna fabrika Jens-Uwe Röhl wuzběhuje: „Serbska kultura je žiwa a mnohostronska. Runje tu w srjedźnej Łužicy chcemy stawiznički powědać, tradiciju a přitomnosć zwjazać a nowe perspektiwy na serbsku identitu wotewrěć – zwonka folklory.“
Maćica Serbska stabilna a wabi wo dorost
Budyšin (SN/mb). Na hłownu zhromadźiznu Maćicy Serbskeje je sobotu 40 ludźi, sobustawojo a hosćo, na žurlu Serbskeho muzeja w Budyšinje přichwatało. Na dnjowym porjedźe zeńdźenja wědomostneho towarstwa stejachu mjez druhim změny wustawkow a směrnicow fondsa Salowskeho. Próstwomaj wo spěchowanje z fondsa su hižo do toho přizwolili. W lětušim wědomostnym přednošku wěnowaše so dr. Kito Kśižank městnostnym mjenam a Delnjej Łužicy.
Prof. Dietrich Šołta powita přitomnych, tomu so spominanje na zemrětych čłonow přizamkny. Ćežišćo hłowneje zhromadźizny tworješe rozprawa předsydstwa, kotruž je předsydka dr. Anja Pohončowa přednjesła. Wona so wšěm sponsoram towarstwa a darićelam darneho abonementa Rozhlada dźakowaše. Ličba čłonow je z aktualnje 105 stabilna. Wjele prócy su za přihot prawniskich změnow wustawkow nałožowali, zo bychu towarstwu status powšitkownowužitnosće wobchowali. W dźěłowej skupinje staj nimo předsydki tež Cordula Ratajczakowa a Robert Lorenc skutkowałoj.
Naprašnik Arnošta Muki našła
Slědźo za serbskimi stawiznami w Barće je dr. Lubina Malinkowa drohoćinku – dołho pytany dokument Arnošta Muki – našła.
Budyšin (SN). Kniha „Statistika łužiskich Serbow“ (1884-86) Arnošta Muki słuša k najwuznamnišim serbskim publikacijam 19. lětstotka. Akribisce předstaja Arnošt Muka w njej kóždu wosadu Delnjeje a Hornjeje dwurěčneje Łužicy, podawa informacije wo stawiznach a aktualnym serbskim cyrkwinskim, šulskim a towaršnostnym žiwjenju kaž tež konkretne ličby Serbow a Němcow w jednotliwych wsach. Hižo dołho wědomostnicy z toho wuchadźeja, zo njeje Muka cyłu Łužicu sam přepućował a so na městnje za situaciju wobhonił, ale zo je informacije skerje, runje w Hornjej Łužicy, z pomocu naprašnika nazběrał.
Jutry w Błótach
Křesćan Bohuwěr Pful
28. nalětnika před 200 lětami narodźi so prof. dr. phil. Křesćan Bohuwěr Pful w Přišecach pola Budyšina jako syn měšćanskeho kublerja. Wot lěta 1837 do 1843 chodźeše na Budyski gymnazij. Za swoje wukony w předmjetach łaćonska, francoska, grjekska a hebrejska rěč bu wjacekróć mytowany. Pilnje wudospołnješe so tež w maćeršćinje. Bě čłon a starši towarstwa Budyskich serbskich gymnaziastow. Maturu zakónči ze slěbornej medalju města Budyšina. Pod pseudonymom „Łučan“ wuda młodostny knihi kaž „Cyrkwine kluče“ a „Nikodemusowe knižki“. W Lipsku studowaše teologiju, klasisku filologiju a slawistiku. Rady so z Lipska w prózdninach domoj poda a spěsni bórze přewšo woblubowany spěw „Hory módre, ja was znaju“. Jako student pospyta so z Janom Pětrom Jordanom we wudaću serbskeho słownika, wosta pak při prěnim zešiwku. 1846 promowowaše na doktora filozofije a zastupi 1847 do Maćicy Serbskeje. Po studiju bu 1847 z wučerjom na Drježdźanskej Křižnej šuli a zasadźowaše so za serbske ewangelske kemše w sakskej stolicy. Wot lěta 1861 do 1872 bě z wučerjom a direktorom Vitzthumskeho gymnazija, 1863 bu na profesora powyšeny.
Wuměłstwowy bus do Ochranowa a wokoliny
Ochranow (AK/SN). Wuměłstwowy bus tež lětsa zaso turu po Hornjej Łužicy přewjedźe. Stacije busa budu 16. a 17. awgusta 2025 hród hrabje Zinzendorfa w Berthelsdorfje, pohrjebnišćo a muzej za ludowědu w Ochranowje, měšćanski muzej a dwórnišćo w Lubiju kaž tež hrodaj w Krobnitzu a w Hrodźišću. Projekt podpěratej wospjet zaměrowy zwjazk Hornja Łužica/Delnja Šleska (ZVON) a wobchadny zwjazk Hornje Łobjo (VVO). Kooperacije pěstuje iniciatiwa Wuměłski bus mjez druhim z Łužiskim festiwalom a z projektom „Herbstwo Łužicy“. „Wažne nam je, signale wusyłać, zo bychmy kulturne namrěwstwo Łužicy zachowali“, praji Birgit Weber, nawodnica iniciatiwy, a wudospołnja: „Naše projekty maja kulturne impulsy być a za nowe kooperacije wabić. Kóžde lěto jědźe Wuměłstwowy bus do druheho regiona. Hač so to poradźi, to tež jara wot angažementa ludźi na městnje wotwisuje.“
Konstruktiwny konsens, konstruktiwna kontrowersa
Předmjety a institucije přesahowaca konferenca wo přitomnosći a přichodźe serbskeje digitalneje kultury w Choćebuzu
Diskusije po impulsowych přednoškach drje běchu najwažniše a snano tež najwušniše segmenty dwudnjowskeho transdisciplinarneho foruma „Serbske žiwjenske rumy w digitalnej dobje“ wo přitomnosći a přichodźe serbskeje digitalneje kultury w Choćebuzu (Serbske Nowiny rozprawjachu). Tak so hižo w rozmołwach wo temje „zhromadnosće“ wukopa, zo njehodźi so zhromadna zhromadnosć jasnje definować. To zaleži po słowach Isabelle Kölz předewšěm na tym, zo móže zhromadnosć tež přewšo ekskluziwna, potajkim (druhich) wuzamkowaca być. Najwobraznišo rysowaše to Clemens Škoda, přirunujcy ju z „planetarnym systemom, w kotrymž so objekty přićahuja a wobkružeja, wobkružejo zhromadny centrum. Cyle na kromje je Pluto, kotrehož lědma widźimy, kotryž pak přiwšěm k tomu słuša. Druhdy zadobudźe so samo komet z interstelarneho ruma, kiž chwilku wostanje a so potom zaso zhubi.
