20. apryla 1945 započa po planje ofensiwa 2. běłoruskeje fronty nad sewjernym dźělu Wódry hač do Stettina (Szczecina) a Oderhaffa (Zalew Szczecinski). Stettin bu přez bombardowanje a třěleńcu při wojowanjach ćežko wobškodźeny, dwě třećinje twarjenjow zničenej. Jednotki 2. běłoruskeje fronty zapadnje rěki Wódry spěšnje postupili a su z wobsadźenjom Mecklenburgskeje wulkoofensiwu Čerwjeneje armeje na Berlin na sewjeru zawěsćili. 28. apryla docpěchu přistawne město Greifswald.

We Łužicy běchu sowjetscy a pólscy wojacy 1. ukrainskeje fronty hižo 16. apryla na wjace hač sto městnach Nysu překročili. Tón dźeń hač do wječora zdoby 3. gardowa armeja delnjołužiske město Baršć, kotrehož ­twarjenja běchu po 38 procentach dospołnje zničene, połojca domow bě wobškodźena. Na kromje Baršća na­pisachu sowjetscy wojacy tehdy rusce we wulkich pismikach, štož bě hišće lětdźesatki či­tajomne: ­„Hišće 140 kilometrow do Berlina! Zmužiće doprědka, ruscy rjekojo!“ A sowjetske tanki jědźechu 17. apryla wottam do směra na Cho­ćebuz.

Serbja witani

Mittwoch, 22. April 2020 geschrieben von:

Drježdźany/Budyšin (SN). Kurdiski zwjazk mjezynarodneho zjednoćenstwa awtorow PEN w Němskej chce swoju lětušu hłownu zhromadźiznu w Drježdźanach přewjesć. Na nju přeproša tuchwilu něhdźe 50 čłonow wopřijacy zwjazk tež čłonow němskeho PEN-centruma – mjez nimi serbskich awtorow – a dalšich serbskich spisowaćelow a spisowaćelki kaž tohorunja publicistow, kulturnikow a wuměłcow, z čitanjemi abo na diskusijach na zhromadźiznje kónc junija sobu wustupować. Wo tym informuje publicist a spisowaćel Benedikt Dyrlich. Zetkanje wotměje so pod hesłom „Spisowa­ćeljo tworja mosty přez Łobjo a Eufrat“.

Dyrlich tuž serbskich spisowaćelow, publicistow a wuměłcow namołwja so wobdźělić. Zdobom skedźbnja na to, „zo smy hižo wot lěta 1988 z kurdiskimi literatami a wuměłcami w Kole serbskich spisowaćelow a w Zwjazku serbskich wuměłcow dobre styki hajili“.

Byrnjež koronakrizy dla njewěste było, hač zetkanje budźe, měli zajimcy ­Benediktej Dyrlichej wobdźělenje při­wšěm přizjewić, tež, zo móhli so na namjety za wobsahi dojednać a je kur­diskim koleginam a kolegam po­srěd­kować.

Priscilla Ann Siebert Thornycroft, Serbam jara přichilena a wot nich česćena molerka a ilustratorka, je něšto dnjow do swojich 103. narodnin w Drježdźanach zemrěła. Wot lěta 1952 bydleše a tworješe rodźena Jendźelčanka w Drježdźanach. Wuměłski puć wjedźeše wuměłču tež do Serbow, hdźež su ju konje křižerjow wosebje fascinowali. Wšako je jako rodźena Jendźelčanka tele skoćata lubowała.

Před lětdźesatkami je Drježdźanjanka swoje prěnje křižerske mólby w tehdyšej Serbskej wuměłskej galeriji na Pchalekowej w Budyšinje wustajiła, k wjeselu zajimowanych Serbow. Tři tajke mólby zadźiwachu zajimcow přez wosebite wašnje molowanja křižerskeho konja. Jeje łužiske konje su filigranje zwobraznjene, na to bytostnje zredukowane a trochu z jendźelskim humorom interpretowane.

16. apryla 1945 zahaji Čerwjena armeja nad Wódru a łužiskej Nysu swoju poslednju wulkoofensiwu přećiwo hitlerskej Němskej – tak mjenowanu Berlinsku operaciju. Tři sowjetske fronty běchu za nadběh na němsku stolicu Berlin a na teritorije Braniborskeje, Sakskeje a Mecklenburgskeje nastupili. Dohromady 2,5 milionow wojakow je z 41 000 kanonami a raketowymi mjetakami „Katjuša“ – Němcy prajachu jim „Stalinorgeln“ –, ze 7 500 lětadłami a ze 6 250 tankami němske wójsko nadběhowało.

Poboku Čerwjeneje armeje wojowaše tež 200 000 wojakow 1. a 2. armeje pólskeho wójska pod komandom generalow Stanisława Popławskeho a Karola Świer­czewskeho. Sowjetske wójsko měješe přewahu porno němskim zakitowarjam. Pjeć sowjetskim wojakam steještaj dwaj němskaj napřećo, na štyri sowjetske kanony přińdźe jenož jedna němska a lětadła nastupajo měješe sowjetska armeja wjace hač dwójce telko kaž němska Wehrmacht.

Wusahowace hódnoćenje

Freitag, 17. April 2020 geschrieben von:

Sakska je Kamjensku Boršć za zwjazkowy zapis imaterielneho kulturneho ­namrěwstwa nominowała. Město ­Ka­mjenc a Spěchowanske towarstwo Boršć stej požadanje zapodałoj, kónc ­lěta ma konferenca kulturnych ­ministrow krajow rozsudźić.

Drježdźany/Kamjenc (SN/CoR). „Kamjenska Boršć je ze swojimi wjace hač 300 lětami stawiznow jedyn z najwjetšich šulskich a domizniskich swjedźenjow Sakskeje. Na wosebite wašnje steji za tradiciju a naroki. Runje w časach kaž nětčišeje koronakrizy sej wuwědomjamy, kajki wosebity wuznam žiwe tradicije našeho kulturneho herbstwa za našu regionalnu identitu maja. A nadźija je žiwa, zo móže so Boršć bórze zaso ze z kwětkami a chorhojemi pyšenym swjedźenskim ćahom přewjesć“, rozłožuje sakska kulturna ministerka Barbara Klepsch (CDU).

Koronawirus ma wšědny dźeń redaktorow mjeńšinowych dźenikow, kotrež su w Europskim zjednoćenstwje dźenikow w mjeńšinowych a regionalnych rěčach (MIDAS) zwjazane – mjez nimi su tež Serbske Nowiny – w horšći. Smy so raz wobhonili, kajka tuchwilna situacija w čłonskich dźenikach MIDAS je. Dźensa rozprawjamy wo pólskej nowinje w Čěskej Głos.

Český Těšín (SN/JaW). Głos je wot koronakrizy runje tak potrjecheny kaž dalše mjeńše nowiny a předewzaća. „Wšitcy sobudźěłaćerjo, tež žurnalisća, dźěłaja wot doma. Přidatnje dyrbja woni po wukazu knježerstwa škit za nós a hubu měć, wopušća-li dom“, zdźěli redaktor Adam Krumnikl. Spočatnje mějachu tam tež ćeže z ćišćom nowiny a roznošowanjom. Přičina bě, tak Krumnikl, njewěstosć wukazow dla, njejasny přichod hospodarstwa, a zo zawody w spočatnej fazy pandemije přistajenych pušćachu. „Mjeztym wšitko zaso stabilnje běži.“

Wustaji w Slepjanskej cyrkwi

Donnerstag, 16. April 2020 geschrieben von:
Wustajeńca, kotruž móžeš sej na městnje wobhladać, je zrědka w času pandemije. W Slepjanskej cyrkwi staj to fararka Jadwiga Malinkowa a wuměłc Jörg Tausch z Rownoho zmóžniłoj. Twórby Tauscha, kiž skutkuje jako wučer na Slepjanskej wyšej šuli „Dr. Marja Grólmusec“, předstajeja jutrowne serbske tradicije. Su z kulkopisakom molowane. Techniku je wuwiwał přez ilustracije, kotrež je za knihi towarstwa Kólesko wuhotował. Nowe wobrazy w cyrkwi su tak nastajene, zo je wopytowarjam móžno, trěbny wotstawk dodźeržeć. Slepjanska cyrkej je wotewrjena. Loni su tu prěnju wustajeńcu we wobłuku kulturneho lěća zarjadowali. Foto: LR/Regina Weiß

Minjenu wutoru, 7. apryla 2020, je dźiwadźelnik Měrćin Słodenk zemrěł. Z jeho smjerću wuhasnje hwězda prěnjeho rjada na Budyskim dźiwadłowym njebju. W cyłkownje 45 lětach swojeje karjery błyšćeše so 8. awgusta 1938 rodźeny Słodenk jako mnohostronski předstajer charakterow, zawostaji zaćišć jako słužownik kaž jako knjez, jako nora runje kaž rjek, w komiskim kaž w tragiskim.

Njepřetrjechena bě jeho wobdarjenosć, přenapjate situacije z lapidarnym přispomnjenjom wolóžić a je ze swojim suchim humorom smjeću přepodać. Jako dósta swój prěni personalny wupokaz a zastojnik so za jeho rodźenym městnom wobhonješe, praješe Měrćin: „Stara Cyhelnica!“ Rozzłobjeny zastojnik jeho powuči: „Nječińće tu žane žorty! Měnju městno naroda, a nic dom!“ Měrćin na to sucho wotmołwješe: „Stara Cyhelnica je serbska wjes w Kamjenskim wokrjesu!“

Wubědźowanje hakle klětu

Mittwoch, 15. April 2020 geschrieben von:

Tež wuměłske dźěło w Serbskim ludowym ansamblu ćerpi pod wuwzaćnymi postajenjemi pandemije koronawirusa dla. Mnohe zarjadowanja su přesunyli, někotre samo na klětu. Přiwšěm maja plany za meju.

Budyšin (SN/CoR). „Njewěmy hišće, hač směmy to činić, mamy pak planowane, w meji zaso ze zarjadowanjemi započeć – jeli nam knježerstwo to, snano tež pod wěstymi wuměnjenjemi, dowoli“, nadźija so medijowy rěčnik SLA Stefan Cuška. Tak chcedźa 6. meje z rjadom „Zynki a linki“ w Budyskej Röhrscheidtowej bašće pokročować. Na hudźbno-literarnym wječorje chce Hanka Rjelcyna z twórbow Marje Młynkoweje čitać a smyčkarjej SLA chcetaj čitanje z hudźbu Detlefa Kobjele, Jura Mětška a serbskeje kaž tež mjezynarodneje folklory wobrubić. Dwaj dnjej pozdźišo, 8. meje, ma so wosebite zarjadowanje rjada „Wobkuzłaca klasika special“ wotměć, a to pod hołym njebjom w Budyskej ruinje Mnišeje cyrkwje. Pod nawodom ­Andreasa Pabsta chce orchester publikumej twórby filma, musicala a klasiki předstajić. Podpěru dóstanu hudźbnicy wot spěwneju solistow Jae-Hyung Cho (bariton) a Jany Marie Gropp (sopran).

Nowe myto

Mittwoch, 15. April 2020 geschrieben von:
Budyšin (SN/JaW). Załožba za serbski lud je nowe wubědźowanje do žiwjenja zwołała. Přichodnje mytuja tydźensce jónu najlěpši nowy serbski onlinowy poskitk. Ideju za projekt pod mjenom „Serbski poskitk tydźenja w syći“ (SPTWS) zrodźili su w zarjadnistwje załožby. „Běchmy zadźiwani, kelko zajimawosćow tuchwilu w digitalnym wobłuku tež w Serbach nastawaja. Nimo toho je a bě zdawna zaměr załožby, zo w interneće tež mnohe serbske poskitki namakamy. Tuž chcemy najlěpše internetne poskitki mytować a na wosebitej stronje zjawnosći prezentować“, rozłoži załožbowy direktor Jan Budar. Jako myto kiwa dobyćerjam stajnje 100 eurow. Wozjewić budu mytowanych a jich kaž tež dalše poskitki na stronje www.info.sorben.com/se/sptws. Dalše informacije a přizjewjenski formular namakaće na mjenowanej internetnej stronje. Wo tym, štó myto dóstanje, rozsudźi jury. Prěnje myto chcedźa jutře spožčić. Běžeć ma projekt dołhož je naše žiwjenje koronawirusa dla dale wobmjezowane, tak Jan Budar. Tuž móža zajimcy swoje poskitki załožbje dale zapodać.

Neuheiten LND