Hrajnišća poněčim zaso wotewru

wutora, 11. januara 2022 spisane wot:

Po wobzamknjenju sakskeho knježerstwa budu kulturnišća wot 14. januara znowa zjawnje přistupne, hdyž tež z wobmjezowanej kapacitu přihladowarjow a pod hygienowym prawidłom 2G. Jeničce diskoteki a kluby wostanu ­dale zawrjene.

Budyšin (SN/bn). Němsko-Serbske ludowe dźiwadło hrajnu dobu 2021/2022 po dwuměsačnej přestawce z třomi komedijemi dale wjedźe. 15. januara pokazaja inscenaciju „Der dressierte Mann“ na hłownym jewišću a klankohru „Dieter und der Wolf“ w Dźiwadle na hrodźe. Dźeń na to slěduje němska wersija krucha „Dołhož fenki běža“ we wulkim domje. Prěnja premjera lěta 2022 budźe 19. januara „Der Reichsbürger“ z Marianom Bulankom we hłownej róli.

Muzej Dešno je kulturne kótwišćo

póndźela, 10. januara 2022 spisane wot:

Dešno (SN/CoR). Mjenje hač lěto do toho, přiwšěm pak dohromady něhdźe 8 000 hosći su w Domizniskim muzeju Dešno loni witać móhli. Hakle wot swjatkow smědźachu swoje durje owočinić, měsac pozdźišo hač hewak. Zahajili su sezonu w muzeju słowjanskeho srjedźowěka pod hołym njebjom „Stary lud“.

Jutrowna wustajeńca je koronapandemije dla runje tak kaž woblubowane zarjadowanja z debjenjom jutrownych jejkow wupadnyła. Dobry wothłós pak žněješe widejo, kotryž techniku wóskowanja předstaja. Film je dale na internetnej stronje muzeja přistupny. Nimo fotoweje wustajeńcy Bernda Choritza wo serbskich nałožkach su wot meje přehladku „Baćoń, kokot a złoty had – zwěrjata w mystice, ludowej wěrje a nałožkach Serbow“ pokazali.

W juniju móžachu zajimcy „Wuměłcam pod hołym njebjom“ při tworjenju přez ramjo hladać. W awgusće zetkachu so ludowi wuměłcy w Dešnjanskim kulturnišću. Po muzejowej nocy w septem­brje zakónčichu sezonu „Stareho ludu“, a adwentna wustajeńca z drjewowymi figu­rami Freda Kunza njeje jenož muzejowe lěto 2021 w Dešnje skulojćiła, ale je tež­ do noweho wjedła.

Wjeselo při nahrawanju měli

póndźela, 10. januara 2022 spisane wot:
Wokalna skupina Serbski młodźinski oktet je wčera w Drježdźanskim Ballroom­studiju tři nowe title nahrawała. Na basnje spisowaćela Bena Budarja bě Měrćin Weclich spěwy skomponował, a Johannes Gerstengarbe je hudźbnje wobdźěła. Hudźbu nahrawali su čłonojo po cyłej Europje znateje Drježdźanskeje kapały Banda Internationale, kotrejež hudźbny stil da so mjez brasom a swětowej hudźbu zarja­dować. Na mjezynarodnym folklornym festiwalu 2017 bě kapała hosći na Chró­šćanskim Wjeselic dworje wulce zahoriła. Produkciju štučkow „Heja“, „Da, da, da“ a „Wjelbowančka“ bě sćelak MDR, Serbski rozhłós Weclichec hudźbnemu nakład­nistwu do nadawka dał. Foto: Jan Mikol

Porjedźenka

póndźela, 10. januara 2022 spisane wot:
We wudaću młodźinskeje přiłohi Serbskich Nowin minjeny pjatk je so redak­ciji zmylk stał. W přinošku „Rozmołwa z akterami“ na druhej stronje smy mylnje wopačny wobraz wozjewili. Na małych fotach nad přinoškom njeje jako třeća Lydija­ Matikec widźeć, ale Marie-Luise Matješkec. Prosymy wo wodaće. Redakcija SN

Jan Radyserb-Wjela

pjatk, 07. januara 2022 spisane wot:

8. wulkeho róžka 1822 narodźi so pozdźiši wučer, basnik a spisowaćel Jan Radyserb-Wjela na Židowje pola Budyšina swójbje skałarja. Z 13 lětami wuchodźi wón ludowu šulu a sta so z kruwarjom pola burow. Budyski farar Michałskeje wosady Arnošt Bohuwěr Jakub poruči jemu studij wučerstwa a přihotowaše jeho na preparandu za wopyt Krajnostawskeho wučerskeho seminara w Budyšinje. Wot lěta 1842 wučerješe Wjela najprjedy w Chanecach pola Hodźija, w Bórku, a wot 1852 hač do 1889 bě hłowny wučer na Židowje.

Radyserb-Wjela słušeše do aktiwnych wučerjow-spěchowarjow serbskeho wo­zrodźenja a demokratow w byrgarsko-demokratiskej rewoluciji 1848/1849, kaž běchu to tež Korla Awgust Kocor, Jan Bartko a Jan Bohuwěr Mučink. Wjela bě Maćicu Serbsku 1847 sobu załožił a Serbske burske towarstwo w Bórku. Zhromadnje z Janom Bartkom bě 1848 redaktor doprědkarskeho časopisa Serbski Nowinkar. Wot lěta 1868 podawaše wučbu serbšćiny na Budyskim gymnaziju, wot 1881 do 1895 bě předsyda centralneho Serbskeho spěwneho towarstwa Lumir. Wot 1896 bě čestny čłon Maćicy Serbskeje.

Fotowy kalender

štwórtk, 06. januara 2022 spisane wot:
Flensburg (SN/bn). Federalistiska unija europskich narodnych mjeńšin (FUEN) prezentuje spočatk kóždeho lěta swój wosebity FUEN-fotokalender. Ćežišćo lětušeho wudaća je moderne molerstwo wuměłčow a wuměłcow ze wšelakich krajow a kónčin kontinenta. W januarje pokazuja starodawny, mjeztym změny klimy dla pak rědki nałožk smykanskich wubědźowanjow pola Zapadnych Frizow. Dalše přinoški su mjez druhim wobrazy Ladinjanow, Retoromanow a Aromunow. Nimo mólbow wopřijima kalender informacije wo jednotliwych mjeńšinach a kak su wone we FUEN organizowane kaž tež wo wuměłcach.

Brězan francosce

srjeda, 05. januara 2022 spisane wot:
Paris (DŠ/SN). Pod titlom „Krabat ou La mé­tamorphose du monde“ je kónc decembra 2021 w Pariskim „Domje Eu­ropa a Wuchod“ („Maison d’Europe et d’Orient“) dramatizowana warianta Brězanoweho „Krabata“ z lěta 2004 wušła. Jedna so wo skrótšenu wersiju romana „Krabat oder Die Verwandlung der Welt“ (1976), kiž bě awtor jako poslednju twórbu předpołožił a kotruž su jeho wnučkojo 2006 w samonakładźe z pomocu Budyskeje ćišćernje Heinricha Schleppersa wozjewili. 76stronsku ediciju je slawist Jean Kudela iniciěrował a přełožił. Předsłowo spisa Dietrich Šołta z Budyšina.

Serbski muzej Budyšin zhladuje na druhu­ lětnu bilancu w dobje korona­­pan­demije. Statistika lěta 2021 je znowa sylnje wobwliwowana přez wobmjezowane wotewrjenske časy.

Budyšin (SN/CoR). Wjac zawrjenych hač wotewrjenych dnjow a wotpowědnje ma­ła­ ličba wopytowarjow a zarjadowanjow – tak hodźi so bilanca Budyskeho Serbskeho muzeja 2021 skrótka wopisać. Dohromady 192 dnjow běchu durje muzeja zawrjene a jeno 173 dnjow wotewrjene. W času wot 27. meje do 14. nowembra je ně­hdźe 4 470 ludźi muzej a 370 dalše zarjadowanja wopytało. Cyłkownje 61 zarja­dowanjow su loni w muzeju wotměli. Tři wosebite wustajeńcy běchu tam w běhu lěta widźeć: „Barby daliny – Słowjenski moler Ante Trstenjak a Łužiscy Serbja“, „Machot časa. Wot běłeho k čornemu – rysowanki a grafiske łopjena Ma­je­ Nageloweje“ a „5 x Němska po wšěm swěće“, kotruž hišće hač do kónca februara pokazuja.

Štóž newsletter wot Ludoweho nakładnistwa Domowina dóstawa, ju hižo znaje, znajmjeńša je hižo póštu wot njeje dóstał. Wšako je Jadwiga Šołćic w domje LND wučomnica na překupču za e-commerce, a jako tajka je hižo dwójce teksty za informaciski list LND wuhotowała, wobrazy a teksty zestajała a jako news­letter rozpósłała. „Wužaduje mje tak pisać, zo to čitarja a čitarku narěči a zajim­ za knihu budźi“, 20lětna měni.

Kóždy móže přinošować

srjeda, 05. januara 2022 spisane wot:
Čitam-li, kelko wohroženych rěčow na swěće je, myslu stajnje tež na serbšćinu. Zjaw, zo su předewšěm małe rěče wohrožene, njeje žane potajnstwo. Byrnjež často wo tym rěčeli, zo so situacija nastupajo rěče jara spěšnje měnja, njesměli při­tom­nosć wuspinkować. Kóždy jednotliwc móže wšědnje a w kóždej situaciji k zachowanju rěče přinošować a na swójske wašnje wužadanju wotpowědować. Wuchadźišćo toho pak je dopóznaće, kelko bohatstwa ze swojej maćeršćinu mamy a kelko smy sami zwólniwi swojim potomnikam dale dawać? Jako raz we wukraju wosobje wo Serbach powědach a wo tym, što naš lud wučinja a što za zachowanje rěče činimy, mi wona rjekny, zo nima naše połoženje za lochke. Při wšěch ćežach pak je widźeć, kak žiwa naša maćeršćina je. W rozmołwje sej wo­spjet wuwědomich, kelko lěpšin ze swojeje maćeršćiny mamy a kelko zajima za nju zwonka Łužicy wobsteji. To wšak často tak njewidźimy. Tuž ju zhromadnje zachowajmy. Jan Bogusz

nowostki LND