Z wudaća: póndźela, 23 apryla 2018

Na tribunu přihladowarjow so dóstał bě nětko kóń na jěchanskim dworje blisko Lipska. Wšitke pospyty, zwěrjo tam dele pohibować, zwrěšćichu. Tuž dyrbješe wohnjowa wobora pomhać. Z mnoho pomocnikami a rěblowym wozom su konja z tribuny kedźbliwje dele zběhnyli. Do toho bu štyrinohač wězo pohłušeny. Kóń so na zbožo zranił njeje.

Njejapcy rozestajenje mandźelskeju w Mannheimje skónčiła bě zašły kónc tydźenja šklička. 14lětna dźowka, kotraž bě rozkoru słyšała, zawoła policiju. Jako zastojnicy bydlenje docpěchu, nańdźechu 57lětneho bjez wědomja na špundowanju. W běhu werbalneje rozkory dyri jemu žona ze škličku na hłowu. Muž dyrbješe zranjenjow dla do chorownje. 53lětna mandźelska pak ma nětko z přepyto­wanjom ćežkeho zranjenja ćěła dla ličić.

Diskusiju wo tym, hač je wólbny wuslědk 66,3 procenty za nowu předsydku SPD Andreju Nahles wčera we Wiesbadenje dobry abo nic, móžemy sej zalutować. Jeje předchadnik Martin Schulz bě loni w měrcu sto procentow dóstał. Mjeztym lědma štó hišće wo nim rěči. Hłowny problem SPD je přećiwna kandidatka Nahles, Flensburgska wyša měšćanostka Simone Lange, hižo do zjězda SPD rysowała: ­Socialdemokraća měli so pola wobydlerjow Němskeje za to zamołwić, štož běchu jim lěta 2004 pod Gerhardom Schröderom načinili. Njesocialnu „Agendu 2010“. Z njej su drje bjezdźěłnosć w kraju znižili. Zapłaćić pak dyrbja tole jednori ludźi z niskimi mzdami, Hartzom IV a hrožacej chudobu w starobje niskich rentow dla. Tutu reformu nosy SPD kaž herbski hrěch ze sobu. Hdyž njebudźe so Nahles na tutón problem zwažić, tež wona bórze ­zwrěšći. Marko Wjeńka

Michał Komarnicki je njeboh. Přećeljo, přiwuzni a něhdyši kolegojo su so z w starobje 93 lět zemrětym dźensa tydźenja srozžohnowali. Michał Komarnicki narodźi so 1925 w Jitku, přežiwi ze swojej sotru drje chuduške, ale z radosću a lubosću pjelnjene dźěćatstwo, doniž njebu do wójny ćěrjeny. Młodźenc dyrbješe wšu grawoćiwu wójnu jako wojak w nurjaku dožiwić a ju přetrawši smědźeše zbožowny być, zo je so žiwy a strowy domoj wróćił. Wón nawukny w Rakecach powołanje ćěsle. Něšto lět drje w tutym powołanju dźěłaše, doniž so jemu, kaž mnohim młodostnym jeho staroby, w nowym času móžnosće dalekubłanja njewotewrěchu. Zwaži so do wučerstwa. Kaž sta młodych Serbow sta so z nowowučerjom. To rěkaše, bjez wulkeho wukubłanja so před rjadownju stupić, w nocach so na přichodny dźeń přihotować a so za to angažować, zo njehladajo na pochad wšě dźěći dobre ­kubłanje dóstawaja. Sam so po swjatoku dale wu­kmanješe, najprjedy w Podstupimje a pozdźišo pedagogisce na Berlinskej Humboldtowej uniwersiće.

RATARSKA póda je so w Čěskej w minjenych 100 lětach wo wjace hač třećinu pomjeńšiła. Hdyž běchu lěta 1918 kublerjo, burja a ratarjo z 5,1 miliona hektarow ratarske produkty žnjeli, su w lěće 2017 farmarjo žně jenož hišće z 3,5 milionow hektarow domchowali. Tele informacije je njedawno Čěski statistiski zarjad (CSÚ) publikował. Najwjace wužitneje pódy stej w nowšim času dróhotwar a twarske iniciatiwy „spóžrěłoj“. Byrnjež plahowanskeje płoniny wjele mjenje było, wunoški žitow su njedźiwajcy toho nahladnje přibyli. Wučinjachu-li wone 1920 dohromady 2,3 miliony tonow, je loni 7,5 milionow tonow zorna do składow šło. Porno zašłosći su so tež družiny plahowanja změnili. Hdyž je něhdy wusyw rožki ­a zdźěla wowsa přewahował, plahuja čěscy burja a ratarjo nětko hłownje pšeńcu, kukuricu a ječmjeń. Porno časej prěnjeje republiki, potajkim do 1938, je so płonina plahowanja rěpika wo 98,5 procentow zwyšiła. Lěta 1948 bě w ratarstwje hišće 1,3 miliony ludźi dźěłało, předewšěm žony. Lěta 2016 wobstarowaše wšě trěbne ratarske dźěła cyłych 130 000 mocow, z kotrychž bě jenož hišće třećina žony.

Mjeztym 15. raz je so wčera wosebite popołdnjo za bikerow wotměło. Wobdźělnicy zetkachu so najprjedy k nyšporej w Ralbičanskej cyrkwi. Před njej je farar Sćěpan Delan wjetše a mjeńše mašiny kaž tež jich wodźerjow požohnował. Na to podachu so jězdźerjo při najrjeńšim wjedrje na zhromadnu wuprawu. Foto: Rafael Ledźbor

19. meje wustupi dohromady 17 hudźbnikow na Kamjenskej Pastwinej horje, a to w znatych kaž tež nowych formacijach. Wopytowarjo smědźa so na wosebity wječor wjeselić.

Kamjenc (UM/SN). Rockowe legendy přińdu! Tole w Kamjencu na wosebite wašnje klinči, wšako steješe jedna z nich, bywši Puhdy Dieter „Maschine“ Birr tule hižo njeličomne razy na jewišću. Wot lěta 2014 jězdźa wón, Tony Krahl z kapały City a čłon kapały Karat Cornelius Dreilich jako rockowe legendy přewažnje po wuchodnej ­Němskej. Štwórty je Matthias Reim. „Ideja, Matthiasa sobu zapřijeć, je so nam wot wšeho spočatka lubiła. Mějachmy zaćišć, zo so to hodźi“, powěda Tony Krahl. „Matze“ Reim drje pochadźa ze „šlagroweho róžka“, jeho pak móžachu sej tež derje jako rockera předstajić. Dotalne zhromadne wustupy tule prognozu wobkrućeja, rjekny producent Rolf Henning.

Předsyda zarjadniskeho zwjazka namołwja k rozumnosći

Pančicy-Kukow (SN/MWj). Krótko do kónca haperleje je zaso čas, zo móžeš skónčnje w zymje wurězane hałuzy na hromady za chodojtypalenje dowjezć. W gmejnach zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe sy sobotu wjele ludźi z awtom a připowěšakom jězdźić widźał, kiž mějachu mjeńše a wjetše hałzy nakładowane. „Na wšitkich městnach, hdźež su to ludźo zwučeni, smě so tež lětsa palić“, wobkrući předsyda zarjadniskeho zwjazka Měrko Domaška. Po zdźěla špatnych nazhonjenjach zašłych lět pak namołwja wón wobydlerjow k rozumnosći. „Na hromady za chodojtypalenje słušeja jeničce stare hałzy a podobne biologiske wotpadki. Deski stareho płota, stólcy abo wusłužene łoža tam ničo pytać nimaja.“ Runja zašłymaj lětomaj chce wón tež tónraz kontrolować, hač so ludźo na to dźerža. W gmejnje Pančicy-Kukow čini to hromadźe z wjesnjanostu, w tamnych gmejnach sam. Před lětomaj je při tajkej kontroli samo styropor ­a zbytki informaciskich taflow na hromadach namakał.

Trawnikowy traktor so palił

Nowoslicy. Policiju a wohnjowu woboru wołachu sobotu wječor do Nowoslic. Tam bě so krótko po 20 hodź. w bróžni trawnikowy traktor palić započał. Dwě hodźinje do toho bě wobsedźer z nim hišće trawu sykł. Wjele dźěła pak wobornicy njemějachu, dokelž bě wobsedźer mašinu z bróžnje wućahnył a płomjenja zhašał. Škoda wučinja 2 500 eurow.

Wulka škoda při njezbožu

Wojerecy. Tójšto škody nasta wčera rano při wobchadnym njezbožu we Wojerecach. Tam bě 20lětny wodźer VW Tuarega do směra na Łaz po puću, jako jemu cuze awto napřećo přijědźe. Młody muž zhubi kontrolu nad jězdźidłom, so někotre razy zwróći a wosta hakle w zahrodnišću stejo. Při tym skóncowachu so wjacore płoty, tři zahrodowe domčki a wodowód zahrodoweho towarstwa. Cyłkowna škoda wučinja 90 000 eurow.

Ćělnje a duchownje dosć strowaj staj Pětr Jeńka a jeho mandźelska Ursel rodźena Krawcec wčera w Smjerdźacej swój dejmantny kwasny jubilej dožiwiłoj. Při słónčnym wjedrje zhladowaštaj wonaj na zhromadny žiwjenski puć 60 rjanych lět.

Hdyž so nalěćo wot swojeje najrjeńšeje strony pokazuje, maja twarske firmy ruce połnej dźěła, zo bychu wšitke nadawki zwoprawdźili. Tak je dróhotwarske přede­wzaće z Wülknitza tuchwilu při tym, w Němcach na woběmaj bokomaj zwjazkoweje dróhi B 97 blisko wodoweje wěže nowy chódnik twarić. Dodźeržane betonowy platy so tam zhubja. Na jich městnje nastanje asfaltowy chódnik. Foto: Gernot Menzel