Ratarjo maja stajnje z chabłacymi wikami kaž tež z wjedrowymi wobstejnosćemi wobchadźeć. Wo aktualnym połoženju je so Bianka Šeferowa z předsydu regionalneho burskeho zwjazka Budyšin-Kamjenc Stefanom Triebsom rozmołwjała.

Kajka je tuchwilu situacija na łužiskich honach?

S. Triebs: Po horcych temperaturach ze suchej periodu bjez spadkow bě dešć jara spomóžny. Rostliny móža so nětko dale derje wuwić. Tež trawa móže nětko zaso rosć. Po prěnim syćenju trawy za silažu bě dešć nětko trěbny, tak zo móžemy druhi raz žnjeć. Do dešća je strach hrozył, zo łuki horcoty dla spala.

Tučasnje su płaćizny za mlokowe wudźěłki w kupnicach zaso trochu niše. Su so tež płaćizny mloka znižili, kotrež ratarjo předźěłarjam poskića?

S. Triebs: Njeje žanoho direktneho zwiska mjez płaćiznami za surowizny a inflaciju. Mjeztym pak zwěsćamy, zo płaćizny w kupnicach spaduja a wikowarjo z rabatami wo kupcow wabja.

Kajke su płaćizny za wudźěłki ratarjow na wikach?

Sće sej minjene dny rjane lětnje wjedro z wjele słóncom prawje lubić dali? Ja so tak prawje přez nje wjeselić njemóžach, haj poprawom je mi při telko słóncu wutroba bolała. Přičina je solarna připrawa, kotruž mjeztym dobry měsac na třěše našeho domu mamy. Sym na tymle městnje hižo raz wo tym pisał, zo smy so za tajku připrawu rozsudźili. Mjeztym ju mamy – ale wužiwać ju njemóžemy, hačrunjež wona bjezporočnje funguje, kaž bě při prěnim pospyće widźeć. Čakamy mjenujcy na digitalny milinowy ličak, kiž na jednym boku zwěsća, kelko miliny ze syče bjerjemy a na tamnym boku kelko miliny ze solarnych platow do syče dawamy. Mjeztym wjacorych znaju, kotrymž so runje tak dźe.

Dalši problem je naš stary analogny milinowy ličak. Při prěnim tesće solarneje připrawy zwěsćichmy, zo so ličak wróćo wjerći, dokelž w nim žana zawěra za­twarjena njeje. To pak w Němskej dowolene njeje. Hewak móhł znajmjeńša swoju milinu w domje sam přetrjebać a tamny dźěl takrjec do syče darić. Ale ně, dyrbju dale čakać, připrawa na třěše je hasnjena a milinowy ličak so pěknje dale wjerći – doprědka wězo.

Nimo Budyšina a Chrósćic je delnjołužiska wjes Hochoza (Drachhausen) kruty wobstatk mjezynarodneho festiwala Łužica. Maximilian Gruber je so ze zamołwitym na městnje, Tobiasom Ungerom, rozmołwjał.

Kak přihotuje so wjes Hochoza po štyrjoch lětach přestawki lětsa na festiwal?

T. Unger: Wot decembra hižo přihotujemy so na wjeršk festiwala we wsy. Kóždy měsac organizowachmy přihotowanske zetkanja, w kotrychž smy zašłe festiwale reflektowali a přemyslowali, kak móhli lětsa postupować. Dwory we wsy smy w dalokej měrje reaktiwěrowali. Při planowanjach smy so na znaty koncept zašłych lět złožowali. Wotběhi njejsu so we hłownym změnili – smy dobreje nadźije na lětuši festiwal!

W kotrej měry so delnjołužiske wosebitosće do programa zatwarja?

Zo su starši kmani, swoje, wosebje pak prawa swojich dźěći zakitować, njeje njewšědne a njeznate. Ně, zjawnosć tole wočakuje. Wona sej to samo žada. Přetož, što ma za eksistencu čłowjestwa wjetšu hódnotu hač to, zo so dźěći narodźa, kotrež su perspektiwa kóždeho naroda. K tomu słuša bjez prašenja starosć wo to, zo změja dźěći a młodostni optimalne kubłanje. A to nic jenož na přirodowědnym polu a w mjezynarodnje připóznatych rěčach, ale runje tak w tajkich wobłukach, kotrež region, w kotrymž bydla, wuznamjenja. W našej kónčinje je to serbšćina. Zdawa so přewšo dobre być, hdyž so nawodźa serbšćinu wuwučowacych kubłanišćow po tym maja, kóždemu dźěsću, kotrež to chce, serbsku rěč posrědkować. Z tym wotpowěduja woni prawniskim rjadowanjam w Sakskej. Zo maja starši za šulskich nowačkow wupjelnić wosebity formular z přećom, swojemu dźěsću tole zmóžnić, hdyž šula blisko bydlenja njeje, nimam za poćežowace.