Na digitalny staršiski wječork
Tydźeń digitalnych staršiskich wječorkow zarjaduje Zwjazkowa agentura za dźěło wot dźensnišeho hač do 11. februara. Što za tym tči, rozłožuje nowinska rěčnica Budyskeje agentury za dźěło Corina Franke w rozmołwje z Axelom Arltom.
Knjeni Franke, čemu słuži nowy poskitk Zwjazkoweje agentury za dźěło?
C. Franke: Digitalne staršiske wječorki su nowa forma powołanskeho poradźowanja. Wone wudospołnjeja dotal znate poskitki, kaž su to direktne powołanske poradźowanje w šulach, indiwidualna rozmołwa, telefoniske poradźowanje abo tajke jako widejokonferencu.
Kotre nazhonjenja na tymle polu su?
C. Franke: Za čas korony je digitalna wuměna start do powołanskeho žiwjenja nastupajo wažny grat była. Jednotliwe tajke staršiske wječorki su so jako spomóžne wopokazali. Nimo toho mamy trend k digitalnym formam. Tuž je Zwjazkowa agentura za dźěło prěni raz cyły tajki tydźeń organizowała.
Što tam na wobdźělnikow čaka?
„Njemóže ženje zamołwite być“
Policajska kriminalna statistika wujewja za lěto 2021 w Budyskim wokrjesu 58 padow seksualneho znjewužiwanja dźěći. Kwota wujasnjenja wučinješe 91,4 procenty. Tak mjenowana njewotkryta ličba (Dunkelziffer) je njeznata. Silke Richter je so z rěčnikom Zhorjelskeje policajskeje direkcije Marcelom Malchowom rozmołwjała.
Knježe Malchowo, što je po słowach zakonja seksualne znjewužiwanje dźěći?
Fascinowace hrodźišćo z inspiraciju
Spočatk februara wuńdźe pod titulom „Die Krone des Schlangenkönigs“ prěni zwjazk noweho rjadu ilustrowanych dźěćacych knihow „Merles mystische Abenteuer“. Mjenowane dyrdomdeje wotměwaja so we Łužicy, swět serbskich bajow a powěsćow ze znatymi mytiskimi figurami je z jednanje rozsudnje pohonjowacym faktorom. Bosćan Nawka je so z awtorku Stefanie Domašcynej rozmołwjał.
Knjeni Domašcyna, přeradźće nam prošu cyle skrótka, snano z třomi abo štyrjomi sadami, wo čo w knize dźe.
S. Domašcyna: Wuchadźišćo je přećah młodeje, 13lětneje holcy z wulkoměsta do Wotrowa. Na tamnišim hrodźišću zetka dźiwneho muža, kotryž chce ju z bywšeho słowjanskeho wobtwjerdźenja wuhnać. Jej nimo toho napadnje, zo so tam z hadami jenož tak mjerwi. Tejle dožiwjeni stej jej z přičinu wuslědźić, što so za nimaj chowa.
Što je Was pohnuło, so runje za Wotrow – na knižnej wobalce dźě je wo „hroznym hnězdźe“ rěč – jako městnosć jednanja rozsudźić?
„Čertowske wjeselo“ w (nje)cuzej rěči
„Hrěšna wjes abo zabyty čert“ rěka komedija čěskeho dramatikarja Jana Drdy, kotruž Němsko-Serbske ludowe dźiwadło 11. februara jako lětušu hornjoserbsku produkciju na hłownym jewišću w přełožku Lory Kowarjoweje premjernje předstaji. Spočatk januara je probowa faza zaběžała. Bosćan Nawka je so z režiserku inscenacije Rosemarie Vogtenhuber rozmołwjał.
Knjeni Vogtenhuber, tale hra budźe po kruchu „Horce plincy“, tehdy tohorunja jako serbski wjeršk na hłownym jewišću, Waša druha inscenacija w Budyšinje. Što je Was pohnuło, do Budyšina so nawróćić?
R. Vogtenhuber: Sym so ekstremnje rady znowa do Budyšina podała! Před třomi lětami sym nazhoniła, zo je dźěło tu přewšo přijomne, a to z ansamblom, kotryž bě a je tohorunja přijomny a kompetentny. Byrnjež serbšćinu njewobknježiła, so mi rěč z jeje zynkami jara spodoba.
Dobre to hesło: Kak inscenujeće w cuzej rěči? Kak posudźujeće, hač hrajerki a hrajerjo swojim rólam wotpowěduja, hač jich figury po Wašich předstawach interpretuja?
Ma mjeztym dobre začuće
Wot spočatka awgusta 2022 je André Bulank Njebjelčanski wjesnjanosta a tuž nimale poł lěta w zastojnstwje. Wo nazhonjenjach w jeho dotalnym dźěle je so z nim Marian Wjeńka rozmołwjał.
Knježe Bulanko, kak so Wam po poł lěće jako wjesnjanosta wjedźe?
A. Bulank: Čuju so na kóždy pad wužadany. Je to zajimawy a mnohostronski nadawk. Dyrbjach so wězo najprjedy do wšitkich temow zadźěłać, štož přeco hišće činju.
Sće wy dźěło, kajkež nětko jako wjesnjanosta wukonjeće, takle wočakował?
A. Bulank: Mějach wo dźěle wjesnjanosty takrjec zakładne předstawy, što na mnje čaka. Z kóždej nowej temu pak zběram nowe nazhonjenja w dźěle wjesnjanosty. Wěda potajkim dźeń a dale rosće.
Kajki bě přechod wot Wašeho předchadnika k Wam?
Kóždy nowy nadawk je wužadanje
Nimale poł lěta hižo je Clemens Poldrack (njestronjan) wjesnjanosta Worklečanskeje gmejny. Kak je so w tym času do swojeho noweho zastojnstwa zažiwił, wo tym je so z nim Marian Wjeńka rozmołwjał.
Knježe Poldracko, kak so po nimale prěnim połlěće jako wjesnjanosta čujeće?
C. Poldrack: Čuju so jara derje. Dźěło wjesnjanosty je rjany nadawk. Wjeselu so, zo směm Worklečanski wjesnjanosta być a čuju so do tohole dźěła powołany. Hdyž so mje ludźo prašeja, kak to jako wjesnjanosta je, jim stajnje praju, zo póndźelu rano stawam a hižo je pjatk wječor.
Sće nadawki, kotrež maće nětko spjelnić, takle wočakował?
C. Poldrack: Dokelž sym wukubłany komunalny hospodar sym někak wědźał, kotre nadawki mje wočakuja. Ale za tajke zastojnstwo kandidować a je skónčnje tež wukonjeć, je hišće raz rozdźěl.
Kajki bě přechod wot Wašeho předchadnika Franca Bruska k Wam?
C. Poldrack: Njemóžu hinak rjec hač zo bě to jara dobry přechod, byrnjež Franc Brusk chory był. Wšo, štož bě trěbne, je wón mi pokazał, tak zo móžu so za to jenož dźakować.
Kotre bě w prěnim času najwjetše wužadanje we Wašej funkciji?
„Chcu najprjedy měć informacije“
Daniel Nuk z Radworja je w kruhu nowych serbskich załožbowych radźićelow najmłódši. Axel Arlt je so z nim po wuzwolenju rozmołwjał.
W kotrym wobjimje sće so hižo z płaćiwymi załožbowymi dokumentami zaběrał?
D. Nuk: W předpolu sym so do wustawkow załožby zanurił. Ja sym poslednje posedźenje Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny sćěhował, hdźež su so stari radźićeljo hišće raz wuprajili k dźěławosći. Nětko dyrbju wšitke dalše dokumenty nachwatać a so nadźijam, zo to prawdźepodobnje bórze dočinju.
Dotalni, hišće w zastojnstwje skutkowacy radźićeljo su wulku potrjebu nastupajo přiměrjenje strukturow signalizowali. Kak tónle nadawk tuchwilu posudźujeće?
D. Nuk: Widźu tam hobersku potrjebu transfera wědy. Tam so bórze ze starymi radźićelemi zetkamy, sej jich ideje, wobmyslenja a prěnje nastorki naposkamy. Potom budźemy hladać, kak to dale poběži. Wokomiknje sej njezwažu to scyła hódnoćić. Chcu najprjedy měć informacije dotalnych radźićelow, jich wědu, zo móžu maćiznu prawje posudźować.
W stolicy serbske žiwjenje zahibnyć
Dźensa wječor zetkaja so w Berlinje bydlacy serbscy młodostni na konstitucisku zhromadźiznu towarstwa „Pawoł Nedo“. K tomu chcychmy wot studenta Clemensa Handrika, hłowneho iniciatora zarjadowanja, tróšku wjace zhonić a Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.
Što Was pohnuwa, so za serbske žiwjenje w stolicy angažować?
C. Handrik: Sym sej wulkoměsto Berlin wědomje za swój studij wupytał. Mjezynarodna atmosfera, žiwjenska dynamika, mnohotnosć kulturow – to wšo mje jara wabi. Tola serbske žiwjenje tež tu nochcu cyle parować. Hladajo na poměrnje wulku ličbu w Berlinje bydlacych młodych a staršich Serbow sym přeswědčeny, zo je to bjezdwěla móžne – dyrbimy je jenož zahibnyć. Mam wuski kontakt k druhim Berlinskim młodostnym a wšitcy smy sej přezjedni – chcemy tu aktiwnje serbsku community natwarić.
Što steji na agendźe dźensnišeje zhromadźizny?
Błud absurdnje wotbłyšćować
Młodźinske dźiwadło Serbskeho gymnazija Budyšin při Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle hotuje so na premjeru inscenacije „ChOROwNjA“, kotruž pjatk prěni raz w Budyskim Dźiwadle na hrodźe předstaja. Bosćan Nawka je so z nawodu skupiny a režiserom krucha Měrkom Brankačkom rozmołwjał.
Knježe Brankačko, titul zbudźa zaćišć, zo wěnujeće so z nowej inscenaciju dosć aktualnej temje ...
M. Brankačk: Wotmysł bě, zo so młodźina ze swětom po koronje zaběra. Swět do pandemije bě dospołnje hinaši, dźensa je dźeń a wrótniši. Tónle błaznosć chcychmy z dźiwadłowymi srědkami wotbłyšćować, a to po wašnju absurdneho dźiwadła. Nastała je kolaža scenow, kotrychž zakład tworitej hrě „Chory z wumyslenja“ Molièra a „Błudnica mr. Pilka“ Kena Campbella.
W připowědźi hry kaž tež na internetnej stronje NSLDź je rěčiće „dźiwadłowej terapiji“. Što mamy sej po tym předstajić?
Hodownu pychu za přirodu?
Štóž tele dny z wotewrjenymaj wočomaj po Bóščanskej gmejnje jědźe abo nóžkuje, wuhlada tu a tam pyšene jehlinowcy. Milenka Rječcyna je so z iniciatorku Ilonu Blume rozmołwjała.
Zwotkel maće ideju za to, jehlinowcy w zjawnym rumje debić?
I. Blume: Přebywam ze swojim mandźelskim w dowolu rady na kupje Rujany. Na pućowanskej šćežce mjez Juliusruh a Glowe prěni króć widźachmoj, zo ludźo w adwentnym času jehlinowcy z kulemi pyšachu. To je so namaj spodobało a tuž sym před lětomaj prěni króć štomy w našej gmejnje pyšiła.
Steja štomy, kotrež pyšiće, wšitke w zjawnym rumje?
I. Blume: Ně, to nic. Tu a tam pyšu tež hałzy štomow na priwatnych ležownosćach, kotrež přez płót na drohu wisaja. Su to ležownosće swójbnych, přećelow a znatych. Mějićeljo dalšich ležownosćow njejsu so dotal přećiwo tomu wuprajili. Skerje so woni wjesela. Jedyn wobydler w Bóšicach bě samo chětro zrudny, zo njemóžu jeho štom hižo pyšić. Wón dyrbješe jón bohužel podrězać dać, dokelž bě štom chory.
Zwotkel maće kule, hable, hwězdy a dalše debjenki?
