27. małeho róžka před 80 lětami organizowachu nacistiske mócnarjo w Němskej wulku šamału prowokaciju. Woni zapalichu w Berlinje twarjenje němskeho parlamenta Reichstag a chcychu tole komunistiskej stronje do črijow sunyć. W nocy zapalichu tajnje njeznaći wulke twarjenje, kotrež spěšnje wupali. Hižo w prěnjej powěsći zjawnosći tukachu na komunistow, hačkuli bě so hakle zwěsćiło, zo so pali. Tale prowokacija, za kotruž po pozdźišim zwěsćenju naměstnik Hitlera Hermann Göring jako šef pruskeje policije zamołwity bě, znjewužiwachu nacisća za teror a zajeće komunistow a socialdemokratow. Hišće w nocy, hdyž so Reichstag paleše a po tym, zajachu mužojo SA a policisća w Berlinje něhdźe 1 500 čłonow KPD, SPD a dalšich přećiwnikow nacijow.

28. małeho róžka 1933 bu Postajenje reichskeho prezidenta Paula von Hindenburga za škit luda a stata wozjewjene. Z njej so praktisce zakładne prawo Weimarskeje wustawy zběhnychu. Po cyłej Němskej bu na tysac lěwych přećiwnikow nacijow zajatych.