Tuńše jězby w prózdninach
Šulerjo a wučomnicy do 20 lět móža so wjeselić. Wobchadnej zwjazkaj Sakskeje poskićatej jim w prózdninach potuńšene jězdźenki. Měrćin Weclich je so wo tym z nowinskim rěčnikom wobchadneho zwjazka Hornje Łobjo (VVO) Christianom Schlemperom rozmołwjał.
Kelko tajki prózdninski tiket płaći ?
Ch. Schlemper: Wot spočatka lětnich prózdnin budźe to 30 eurow. Jězdźenka wostanje potom cyłe šěsć tydźenjow płaćiwa. Budźe to po cyłej Sakskej a cyłym srjedźoněmskim wobchadnym zwjazku (MDV) – hač do Halle abo Altenburga.
Što to konkretnje rěka?
Ch. Schlemper: Młodźi pasažěrojo móža za 68 centow wob dźeń busy, ćahi, tramwajki a přewozy wužiwać. Tak je tiket přihódna alternatiwa za čas, w kotrymž wjele šulerjow měsačnu kartu za puć do šule nima. Za mało pjenjez móža sej tuž prózdninske wulěty planować.
Su hišće dalše poskitki?
„Sambesi“ wostanje dale zawrjeny
Byrnjež hosćenc „Sambesi“ we Wojerowskej coologiskej zahrodźe po powšitkownych postajenjach korony dla zaso wotewrěć móhli, wostanje pak tón najprjedy raz zawrjeny. Silke Richter je so ze šefom restawranta Ralfom Gerstmannom rozmołwjała.
Sće chcył wo swojich dožiwjenjach w afriskim kraju Gambija rozprawjeć. Korony dla pak sće termin přesunył. Přiwšěm sće nětko pjenježne dary do Gambije přepokazał. Kak je k tomu dóšło?
R. Gerstmann: Sym přednošk, kiž měješe w měrcu być, nětko zarjadował. Běše to prěnje zarjadowanje po zawrjenju w měrcu. Postajenjow hygieny dla sym z přihotami dosć zahe započał. Wothłós bě jara dobry. 35 wopytowarjow je 500 eurow dariło, a pjenjezy sym hnydom do Gambije přepokazał. Rady poskićam swój přednošk tež towarstwam, šulskim rjadownjam a dalšim zajimcam.
Za čo sće čas zawrjenja hosćenca wužiwał?
Prapremjera – solo za dudy
Pod hesłom „Kóždom ludej swoje dudy“ wěnuje so dudak a spěwar Serbskeho ludoweho ansambla Handrij Henčl njedźelu w Budyskim Serbskim muzeju z koncertom wosebitemu ludowemu instrumentej. Cordula Ratajczakowa je so z hudźbnikom rozmołwjała.
Kak sće ideju koncerta zrodźił?
H. Henčl: Loni je so mje organizatorka Wojerowskich hudźbnych swjedźenskich dnjow prašała, hač nochcu raz na dudach koncert wotměć. Tak smy tam hromadźe z hudźbnikami našeho Prěnjeho łužiskeho barokneho orchestra koncertowali. Wothłós bě přewšo dobry a zarjadowanje wupředate. Ludźo su fifolejo domoj šli. Nětko mamy koronu, a cyły swět žedźi so za programami w małym formaće, za čož su dudy kaž stworjene. Sym tuž tehdyši program swojim móžnosćam jako solist přiměrił a to SLA namjetował. Argumentowach, zo su ludźo nětko lačni, nazymu budźe paleta poskitkow snano hižo přewulka. Tak bě w běhu třoch tydźenjow ideja wuzrawjena. Budźe to prapremjera – tajki solowy koncert za dudy hišće w ansamblu njemějachmy.
Što Was na dudach wabi?
Z praksu sej wulki són spjelniła
W Radworju maja wot wčerawšeho dźěćacu lěkarsku praksu. Wjesnjenjo maja tuž nětko nimo powšitkowneje dalšu lěkarku we wsy. 39lětna Jadwiga Wałdźina praksu nawjeduje. Před lětomaj je so wona ze swójbu do Łužicy nawróćiła. Do toho bě jako dźěćaca lěkarka a chirurgowka mjez druhim na uniklinikumje w Münsteru, pozdźišo w Drježdźanach na uniklinikumje a w praksy zasadźena. Clemens Šmit je so z njej rozmołwjał.
Gratuluju k wčerawšemu wotewrjenju swójskeje praksy. Sće do toho rjekła, zo chceće w swojej nowej dźěćacej praksy něštožkuli hinak činić, hač je poprawom z wašnjom. Što z tym měniće?
Chcedźaz busami přijěć
Delegacija towarstwa Societas Amicuum Liberec (SAL), kotrež organizuje Serbske kulturne lěto w čěskim měsće, bě wčera z hosćom w Budyšinje, mjez druhim pola Domowiny. Cordula Ratajczakowa je so z čłonku SAL, zamołwitej za program lěta Janu Vančatovej a z intendantku SLA Judith Kubicec rozmołwjała.
Po přestawce koronakrizy dla nětko Serbske lěto SAL – što planujeće?
J. Vančatová: Smy za nalěto planowane zarjadowanja w Liberecu na nazymu přesunyli. To bohužel za procesiony křižerjow, kotrež chcychmy sej wobhladać, móžno njebě. Zakładnje nimamy jenož wotpohlad, našim ludźom serbsku kulturu zbližić, ale chcemy ju tež na městnje we Łužicy dožiwić. Dwě ekskursiji mamy lětsa planowanej. Za meju předwidźanu třidnjowsku do Hornjeje a Delnjeje Łužicy chcemy w septembru nachwatać, a srjedź awgusta podamy so tři dny do Delnjeje Łužicy, do Choćebuza, Grodka, Bórkow a Raduša. Tam dotal scyła hišće byli njejsmy. Lětušej wjerškaj budźetej w Liberecu přehladka Maje Nageloweje 9. oktobra a 11. nowembra wustajeńca wo stawiznach Serbow. Tajki wupada hruby koncept.
Kak wobdźěli so SLA?
Načasne spěwy a wideja tworić
W Serbach je tuchwilu rěč wo „Astronawtach“ – nowych serbskich spěwach a widejach. Měrćin Weclich je so wo tym z jednym z hłownych iniciatorow, Matejom Dźisławkom, rozmołwjał.
Wo čim so při „Astronawtach“ jedna?
M. Dźisławk: To je skupina serbskich hudźbnikow. Žro su Jurij Hantuš, Matej Dźisławk a němski bubnar Oliver Böhm, kiž bydli blisko Wittenberga. My třo w Lipsku najwjace spěwow přihotujemy a našej skupinje Astronawt z dalšimi hudźbnikami posrědkujemy. Prěni króć smy so wokoło swjatkow zetkali a prěnje pjeć spěwow natočili. Jurij a ja je zwjetša komponujemoj. Chcemoj načasnu hudźbu tworić. To je funk, to su balady a rockowe zynki runje tak kaž lubosćinske a poetiske štučki. A to zwjetša ze swójskimi tekstami, mjez druhim z pjera studenta Pětra Dźisławka.
Su to serbske spěwy „w nowym šaće“?
M. Dźisławk: To njejsu spěwy w nowym šaće, ale nowe spěwy, zwjazane z widejemi. Statisća we widejach sobu skutkuja. To ma w přirodźe być a tróšku z domiznu zwjazane. Swjatkowny kónc tydźenja smy widejo za naš prěni titl natočili.
Hdy a kak móžemy to widźeć-słyšeć?
Přiwšěm tójšto nawuknyli
Wurjadne šulske lěto so pomału nachila a maturanća hižo wědźa, hač su wobstali. Kak pak budu swjećić? Cordula Ratajczakowa je so z direktorom Serbskeho gymnazija Budyšin Renéjom Wjacławkom rozmołwjała.
Kak derje sće koronakrizu zmištrowali?
R. Wjacławk: Emocionalnje mam zaćišć, zo ju na našej šuli dosć derje zmištrujemy. Dožiwjam šulerjow, zdźěla tež staršich a wučerjow w jara měrnym mjezsobnym wobchadźe. Wšědny wučbny dźeń je, kaž so mi zda, dosć derje organizowany. Naši šulerjo wuknu w A/B-rytmusu, to rěka, jedyn tydźeń su w šuli, tamny tydźeń doma. Skupinje so wuměnjatej. Dyrbjachmy naše rjadownje na połojcu dźělić, zo bychmy předpisam hygieny wotpowědowali.
Wjedu naprawy k tomu, zo maja někotři šulerjo ćeže šulu zmištrować?
Wuměna jemu na wutrobje leži
Hubert Kokla je wot lěta 1991 aktiwny čłon Černobylskeho towarstwa. Hač do lěta 2009 je wón z mandźelskej Luciju a dalšimi w Pančicach-Kukowje dokładnje 565 dźěćom a 55 dorosćenym z Běłoruskeje hač do štyri tydźenje trajace wočerstwjenje zmóžnił. Měrćin Weclich je so ze 84lětnym rozmołwjał.
Što Wam tutón čas woznamjenja?
H. Kokla: Smój z mandźelskej wuměnu jara aktiwnje a z cyłej wutrobu pěstowałoj. Z pomocnym transportom sym jědnaće razow sam w nuklearnje poćeženej kónčinje w Černobylu był. Jedyn transport wobsteješe samo z 15 nakładnych awtow.
Kajka je pomocna situacija dźensa?
H. Kokla: Ći, kotřiž su na spočatku jara aktiwni byli, su dawno starši a jich dźěći dorosćene. Mnozy młodostni maja dźensa cyle hinaše zajimy, pućuja radšo po swěće. Tuž je kontakt powšitkownje popušćił.
Kaž wěm, Wam wuměnu pěstować jara na wutrobje leži.
H. Kokla: Zo wuměna hižo tak intensiwna kaž w 90tych lětach njebudźe, je so hižo dawno wotbłyšćowało. Wšako je dźeń a wjace starosćow z financami, a cyłu wěc móžeš jeno z darami zaručić, dóstanješ pak lědma podpěry.
A što sej přejeće?
Nowe koncepty nastali
Biskopičanska syć dźěćaceho a młodźinskeho dźěła je mnohim dorosćacym jara wažny domicil. Měrćin Weclich je so z teamowym šefom zarjadnišća Andreasom Mikusom rozmołwjał.
Kak sće dźěławosć syće w minjenych tydźenjach zawěsćili?
A. Mikus: Smy organizatorisce wjele změnili a wjacore zarjadowanja na nazymu přepołožili. Přewjedźechmy pak tež někotre widejowe šaltowanja. Nachwatachmy wšelke koncepty, a naš dom smy dokładnje wurjedźili. Smy tu a tam tež něšto renowěrowali. Někotři kolegojo su druhdźe wupomhali, dalši wostachu nadhodźin dla doma. Njetrjebachmy nikoho do krótkodźěła słać. Z nowymi wolóženjemi nětko znowa započnjemy, a chcemy so w našim wšědnym dźěle poněčim zaso k normaliće nawróćić.
Běchu so nowe puće wudali?
A. Mikus: Zdźěla su nowe přemyslowanja a koncepty nastali a smy hladajo na digitalne dźěło tójšto přiwuknyli, přiwuknyć dyrbjeli.
Što je z planowanymi terminami přewjedźenja dyrdomdejskeho campa při Němskopazličanskim wulkohaće?
Domiznu spóznawać
Matineja „Moja dróha“ bě jedne z prěnich zarjadowanjow, kotrež su zajimcam zmóžnili kulturu po dlěšej přestawce wosobinsce a žiwje dožiwić. Katrin Demczenko je so z Martinom Schmidtom, předsydu hudźbno-literarny program organizowaceho Wojerowskeho wuměłstwoweho towarstwa, rozmołwjała.
Knježe Schmidto, što bě nastork za matineju?
M. Schmidt: Wuměłstwowe towarstwo a komponist Jan Cyž, bračistka Waltraut Elise Elvers a 1. wiolinist Sewjeroněmskeje filharmonije Malte Hübner su hižo wjele lět wusko zwjazani. Cyž je hižo loni kruch na tekst Brigitty Reimann skomponował. Jako wo tym zhonichmy, smy koncept matineje zhromadnje wuwili.
Što sće sej ze zhudźbnjenja tekstow Brigitty Reimann wočakował?
M. Schmidt: Mam tajkele wobdźěłanje za wosebitu składnosć, zjawnosći namrěwstwo Wojerowskeje spisowaćelki na nowe wašnje prezentować. Předewšěm młodźina měła so intensiwnišo z maćiznu zaběrać a Wojerecy jako swoju – tež dušinu – domiznu spóznawać.
Kotre teksty sće wuzwolili, a kak sće rozsudźili, štó je recituje?
