„Mamy staršich motiwować“
Kubłanska konferenca Domowiny a Serbskeho šulskeho towarstwa leži za nami. Što je wona nastorčiła? To chcyše Axel Arlt w rozmołwje z jednaćelom SŠT Andreasom Ošiku zhonić.
Z kotrym wočakowanjom je so Serbske šulske towarstwo do Smochćic podało?
A. Ošika: Chcychmy wěstu wćipnosć a napjatosć wutworić. Naš wotpohlad běše natwarić dalši dialog mjez kubłarkami a kubłarjemi, staršimi, nošerjemi kaž tež zastupjerkomaj danskeje mjeńšiny. Smy to zwjazali z nadźiju, z mnohich ertow słyšeć ideje za načasne dźěło, kak hodźi so serbšćina nanajlěpje posrědkować.
Je konferenca z wida SŠT zaměr spjelniła?
A. Ošika: Hladajo na to, zo běše to prěnje tajke zhromadne zarjadowanje, smy přewšo spokojni. Bjezdwěla móhło něštožkuli lěpše być. Myslu při tym na to, zo mějachmy wulki wobłuk temow. Přichodna tajka konferenca změje wjace ruma za mjezsobny dialog a za rozmołwy. To je so w ewaluaciji na městnje pokazało. Koncepcija, kotruž smy spočatnje formulowali, je so poradźiła. Jako dobra wopokazała je so platforma Taskcards za mjezsobnu digitalnu komunikaciju.
Pilotowa klanka
Smochćicy (SN). Na swojej fachowej konferency stej Serbske šulske towarstwo a Domowina minjeny štwórtk w Smochćicach prěni raz serbskorěčnu klanku „Lingufino“ předstajiłoj. Pleńčatko je wuknjenska hrajka, kotraž spóznawa rěč a na nju reaguje, tak zo móža so dźěći z njej serbsce rozmołwjeć a spěwać a so tak w rěči wukmanjeć. Nimo stawiznow, dyrdomdejow, bajkow a spěwow wobsahuje repertoire klanki tež hódančka a paćerje. „Lingufino“ předleži w dwěmaj wersijomaj, raz za maćernorěčne a raz za hornjoserbsce wuknjace dźěći.
Wuwiwarjo Drježdźanskeje firmy Linguwerk předstajichu publikumej pozadki technologije a darichu Załožbje za serbski lud 50 klankow. Załožba přepoda wjacore z nich přitomnym kubłanišćam. W běhu lěta chce załožba zwěsćić, kak so hrajka wot dźěći přiwza. Je-li wuslědk pozitiwny, chcedźa zhromadnje z Linguwerk dalše wobsahi wuwić. Tež tajka delnjoserbska klanka hodźała so přidružić.
Wočakuje šěršu wuměnu
Na lětnym zetkanju dźěłoweho zjednoćenstwa kubłanje FUEN na temu „Zažne kubłanje – róla w kubłanju mjeńšinow“ wot dźensnišeho w korutanskim Celovcu wobdźěli so kubłanska referentka Domowiny Katrin Suchec-Dźisławkowa. Axel Arlt je so z njej rozmołwjał.
Sće prěni raz na tajkim lětnym zetkanju dźěłoweho zjednoćenstwa FUEN?
K. Suchec-Dźisławkowa: Sym so hižo loni na lětnym zetkanju dźěłoweje skupiny kubłanje pola FUEN w južnotirolskim Bozenje wobdźěliła. Změjemy přez wopyty kubłanišćow słowjenskeje mjeńšiny a wšelake přednoški mały dohlad do jich kubłanskeho systema. Dźěłowa rozmołwa wobdźělnikow lětneho zetkanja zmóžni dohlad do kubłanskeho połoženja druhich mjeńšin, štož je wězo přeco zajimawe za přirunowanje z našej situaciju. Wobdźělnicy su loni rozrisanje starosćow a ćežow w jednotliwych mjeńšinach rozjimali, ale so wězo tež wo lěpšinach a njelěpšinach wšelakich kubłanskich konceptow a systemow wuměnjeli. Lětsa so zaso wjacore mjeńšiny wobdźěla, tohodla wočakuju šěršu wuměnu.
Njemóžne wěcy nětko móžne
Ludźo so dale a bóle prašeja, dokal to wšitko hišće powjedźe a kak móhł přichodny schodźenk eskalacije wupadać, kotryž po nadpadźe Ruskeje na Ukrainu dožiwjamy. Mjeztym stawaja so wěcy, kotrež smy do woneho 24. februara za runjewon njemóžne měli.
Přikład stej płunowodaj Nord Stream 1 a 2. Ani za čas zymneje wójny njeje so nichtó płunowodow a wolijowodow dótkał. Dźensa je rozbuchnu a hotowe. Štož najbóle zadźiwa, je wulke mjelčenje na zapadnej stronje wo móžnych skućićelach. Někotryžkuli drje so na wuprajenja prezidenta Joewa Bidena w februaru dopomina, zo „płunowoda Nord Stream 2 hižo njebudźe“, dyrbjała-li Ruska Ukrainu nadpadnyć. Na prašenje žurnalistki, kak měło to praktisce wupadać, wón rjekny: „Slubju wam, mamy wotpowědne srědki za to.“
Zejlera genderowanje
Maćica Serbska a Serbski institut přeprošujetej pjatk, 14. oktobra na sympozij we wobłuku jubilejneho lěta Zejlerja a Kocora. Cordula Ratajczakowa je so wo programje z organizatorku dr. Anju Pohončowej rozmołwjała.
Chceće na Handrija Zejlerja pod jara wšelakorymi aspektami zhladować – kotre to su?
A. Pohončowa: Prof. dr. Dietrich Šołta wěnuje so w swojim přednošku powšitkownje Zejlerjowemu tworjenju a chce jeho jako „wótca serbskeje poezije“ předstajić. Porno tomu zaběra so dr. Franc Šěn z nowinarskim dźěłom basnika, wšak bě Zejler redaktor Tydźenskeje Nowiny. Myslu sej, zo njesłyšimy tu lute wospjetowanja dawno znateho, ale zo zhonimy tež tójšto nowych aspektow z jeho skutkowanja.
Zdobom je analyza Zejlerjoweje rěče tema. Móžeće nam wjace k tomu přeradźić?
Premjera na serbskej šuli
Na Serbskej wyšej šuli w Ralbicach wotměja štwórtk powołanske wiki. Silke Richter je so pola Mathiasa Kliemanka, kiž słuša zhromadnje z Francisku Wróblowej k hłownym organizatoram zarjadowanja, za pozadkami wobhoniła.
Su to prěnje powołanske wiki w šuli a štó je financuje?
M. Kliemank: Regionalne powołanske wiki wotměja so prěni króć na Serbskej wyšej šuli a njeměli jónkrótny event być. Financielnu podpěru dóstanjemy wot Budyskeje agentury za dźěło, Załožby za serbski lud, gmejny Ralbicy-Róžant a předsydy Domowiny Dawida Statnika, kiž je patron zarjadowanja.
Što je na wikach jónkrótne?
M. Kliemank: Zapřijamy regionalne zawody, kotrež we wobkruhu třiceći kilometrow skutkuja. Wjele serbskich institucijow, kotrež za wučomnikami pytaja, so na přehladce wobdźěli. Naše regionalne powołanske wiki su šulski projekt, při kotrymž so wšitcy šulerjo a wučerjo skutkownje gratu přimaja. Nimo regionalnych powołanskich wikow poskićamy přednoški k powołanskej karjerje, financnemu planowanju kaž tež praktiskim dźěłarničkam za šulerjow.
Z filmami prošu schodźenk dale!
Krótka bitwa wo serbskej telewiziji je nimo, prjedy zo je docyła prawje započała. W zjawnym lisće je so syć Łužycafilm hóršił, zo je so zastupowacy jednaćel Domowiny po zdaću přećiwo monotematiskim wusyłanjam w magacinje „Łužyca“ wuprajił. Markus Końcaŕ je poprawił, zo połhodźinske přinoški, kotrež so ze serbskej tematiku zaběraja, do prašenja stajił njeje. Jednaše so potajkim prosće wo njedorozumjenje – naležnosć rozrisana a wotbyta, měr a porjadk zas knježitej na serbskim swěće?
Tójšto poskitkow 70. jubileja dla
Lětsa zhladuje Serbski ludowy ansambl na 70. róčnicu swojeho załoženja. Składnostnje toho přeprošuje wuměłske zarjadnišćo nětko na swjedźenski kónc tydźenja. Cordula Ratajczakowa je so z medijowym referentom SLA Stefanom Cušku rozmołwjała.
Hižo jutře započnjeće swjećić – kak to?
S. Cuška: Pjatk mamy přijeće a program za přeprošenych hosći. Mjez druhim so wjeselimy, zo směmy statnu ministerku za kulturu Barbaru Klepsch pola nas powitać. Dale wočakujemy podpěraćelow a přećelow z politiki, institucijow, towarstwow a předewzaćow jako hosći.
Zjawnosć je sobotu přeprošena – što wopytowarjow wočakuje?
Zasadna změna njeparujomna
Po nimale 16 lětach skutkowanja w Ludowym nakładnistwje Domowina a po dwanaće lětach jako šefredaktor Serbskich Nowin so dźensa z wami, lube čitarki a lubi čitarjo, rozžohnuju. We wšěch tych lětach je mje kaž tež wšitkich sobudźěłaćerjow a wšitke sobudźěłaćerki redakcijow Serbskich Nowin, Noweho Casnika a Rozhlada digitalizacija wužadała a redakcije dale chětro wužaduje. Najwjetši wuspěch minjenych lět je, zo su wšitke redakcije swoje wobsahi dospołnje internetnje spřistupnili.
Po přikładźe Alojsa sportować
Lětsa budźe 3. oktobra druhi raz běh wo pokal zbóžneho kapłana Alojsa Andri-ckeho w Radworju. Wo zarjadowanju je so Bianka Šeferowa pola jednoho z organizatorow, předsydu Towarstwa Cyrila a Metoda (TCM) Cyrila Hančika wobhoniła.
Kak je ideja wo běhu nastała?
C. Hančik: Składnostnje 75. posmjertnin zbóžneho Alojsa Andrickeho su běh w lěće 2018 prěni raz přewjedli. Ideja běše přewjesć sportowe zarjadowanje, kotrež steji w zwisku ze zbóžnym Alojsom, wšako běše sam zahority sportowc. Mustwowych wubědźowanjow, kaž stej to kopańca a wolejbul, je hižo dosć we Łužicy. Sportowe wurisanje za jednotliwcow hišće wjele njeje. Tak je so ideja zrodźiła, wuhotować wubědźowanje na polu lochkoatletiki. Při běhu móža so sportowcy wšitkich starobnych skupin wobdźělić.
Štó su iniciatorojo?
C. Hančik: Běh lětsa druhi raz přewjedźemy. Poprawom běše před štyrjomi lětami lětne abo dwulětne wospjetowanje planowane. Koronapandemije dla dyrbjachu je přestorčić. Zarjadowarjo lětušeho běha su Radworske sportowe towarstwo, tamniši młodźinski klub a TCM.
