Za wobydlerjow lědma změny
Budyski ležownostny zarjad je po pilotowym projekće w Drježdźanach a Lipsku jedyn z prěnich w Sakskej, hdźež zawjedu elektronisku ležownostnu aktu a elektroniski prawniski wobchad. To budźe 1. junija. Axel Arlt porěča wo tym z direktorom Budyskeho hamtskeho sudnistwa Markusom Kadenbachom.
Što su ležownostne akty?
M. Kadenbach: Ležownostnu knihu samu hižo něšto lět elektronisce wjedźemy. Nimo njeje su tak mjenowane ležownostne akty. W nich składujemy wšitke wopisma, na kotrež so zapisowanja w ležownostnej knize zepěraja. Mjenować chcył tu próstwy wo přepisanje swójstwa kupje, darowanja abo skazanja ležownostneho dołha dla. Wopisma słuža jako dopokaz, zo hodźa so zapiski w ležownostnej knize sćěhować. Wot 1. junija maja notarojo je jako digitalizowane dokumenty ležownostnemu zarjadej zapodać, tam so wone jenož hišće elektronisce wobdźěłaja a składuja.
Na čo ma so wobydler nětko nastajić?
Dźensa trjebaš dołhi dych jako nakładnik
1. apryla zhladuje dr. Frank Stübner na 25lětne wobstaće swojeho nakładnistwa Lusatia. Cordula Ratajczakowa je so z nakładnikom rozmołwjała.
Kak swjećiće jubilej?
F. Stübner: Z našimi knihami, to je nam najrjeńši dar. Dale so wjeselimy, zo mamy naprašowanja z kniharnjow, kotrež chcedźa rady naš plakat, z kotrymž na nakładnistwo skedźbnjamy, wupójsnyć. Wosebite zarjadowanja pak njebudu.
Što maće za najwjetši wuspěch nakładnistwa Lusatia?
F. Stübner: To je bjezdwěla naša Hornjołužiska domjaca protyka. Sym jara wjesoły, zo je wona wobstatk a ćežišćo našeho programa. Dale móžemy na wšelakorych polach wusahowace wuspěchi wuzběhnyć, kaž na přikład w beletriji. Prěni roman hornjołužiskeje spisowaćelki Annelies Schulz „Das Kindheitshaus“ je mjeztym w 5. nakładźe wušoł. Tež dwě słuchoknize smy wot njeje wudali. Sym jara překwapjeny, kak wuspěšne wone su. Awtorka njemóže jenož wuběrnje pisać, ale tež čitać. Mamy kóžde lěto wokoło 30 čitanjow z njej, a wone su přeco wosebite. Přichodny měsac budźe Annelies Schulz 83 lět.
„Nadawk je tež wuraz dowěry“
Kaž hižo wjacore razy je tež lětsa Křesćan Korjeńk znowa nawodnistwo wólbneho wuběrka na hłownej a wólbnej zhromadźiznje Domowiny přewzał. Janek Wowčer je so z nim rozmołwjał.
Što Was na nadawku wabi?
K. Korjeńk: W zašłosći su so zamołwići stajnje zaso z próstwu na mnje wobroćeli nadawk přewzać, a tuž to činju. Wosebita motiwacija za tym njetči, nadawk ma so spjelnić a wěsta nazhonitosć mi rozsud wolóža.
Na čo při wukonjenju nadawka nimo praweho ličenja najbóle dźiwaće?
K. Korjeńk: Najwažniše je, wobdźělnikam wólbny modus a wólbny porjad tak wujasnić, zo wědźa, što maja kak činić. Wólbny rozsud pak njewobwliwuju. A wězo dźiwam na to, zo sym swojemu nadawkej wotpowědnje zdrasćeny.
Je raz něšto dospołnje křiwje běžało?
K. Korjeńk: Wšěm něhdyšim sobučłonam wutrobny dźak za swědomite dźěło. A delegatam dźakuju za jara dobru wólbnu disciplinu. Njemějachmy dotal žane problemy a nadźijam so, zo tomu tež dale tak wostanje!
Na kotry podawk so w zwisku z tymle nadawkom najradšo dopominaće?
Pěstuja wusku zhromadnosć
Sobotu a njedźelu wotměja so w Slepjanskim Serbskim kulturnym centrumje jutrowne wiki. Lětuše su wosebite a mjeztym dwacete. Janek Wowčer je z hłownej zamołwitej Sylwiju Panošinej porěčał.
Maće lětsa nowosć w poskitku?
S. Panošina: Smy tróšku wobšěrniši program spřihotowali. Započnjemy sobotu z Witaj-pěstowarnju, popołdnju wustupja nimo spěwarkow Rowniske glosy prěni raz na wikach Slěpjanske gólicy. Njedźelny program wuhotuja Dźěćacy a młodźinski ansambl Slepo a chór Židźino, na čož so jara wjeselu. Dale dožiwja hosćo Slepjanski kwasny ćah a program dźěći hudźbneje šule.
Štó su Slěpjanske gólicy?
S. Panošina: To je skupina młodych žonow z regiona, kotrež wěnuja so předewšěm pěstowanju serbskich ludowych spěwow. Slěpjanske gólicy su cyle nowy cyłk, a tohodla jón wosebje poručam.
Što čaka na hosći nimo kultury?
Tež přitomnosć do wustajeńcy zapřijata
Serbski muzejowy podawk tohole lěta so bliži. Njedźelu wotewru w Budyskim Serbskim muzeju wustajeńcu „Pjeć lětstotkow – Serbja a reformacija“. Cordula Ratajczakowa je so z kuratorku Andreju Pawlikowej rozmołwjała.
Kak sće hobersku temu reformacije koncepcionelnje zwoprawdźili?
A. Pawlikowa: Jako zakład mějachmy wědomostne předdźěło skupiny awtorow pod nawodom superintendenta Jana Malinka. Na titulu je hižo widźeć, zo tworitej wustajeńca a publikacija „Pjeć lětstotkow – Serbja a reformacija“ cyłk. Kak pak temu w přehladce zwoprawdźiš, je druhe prašenje. Knjez Malink měješe ideju, naše rumnosće do temowych wobłukow ewangelskich fararjow, wučerjow a wosadow rozrjadować. Wjeršk je štwórta rumnosć, hdźež předstajimy drohoćinki – pomniki serbskeho pismowstwa. Wšako bě reformacija zdobom započatk serbskeho pismowstwa.
Što bě najwjetše wužadanje?
Serbska digitalna kolekcija w SLUB
Na hłownej zhromadźiznje Maćicy Serbskeje minjenu sobotu přednošowaše nawoda wotrjada Serbskeje centralneje bilioteki (SCB) a Serbskeho kulturneho archiwa (SKA) w Serbskim instituće Wito Bejmak wo digitalizaciji Maćičnych knihow. Cordula Ratajczakowa je so z informatikarjom rozmołwjała.
Kak daloko sće z digitalizowanjom archiwalijow w SCB a SKA?
W. Bejmak: Smy krótko do skónčenja wulkeho krajneho projekta digitalizacije. Je to zhromadny projekt ze Sakskej krajnej, statnej a uniwersitnej biblioteku Drježdźany (SLUB), kotryž płaći swobodny stat. W tym wobłuku digitalizowachmy 194 000 stron 1 500 ćišćanych eksemplarow a něhdźe dwěsćě rukopisow z 49 000 stronami. Smy spytali, cyłe historiske serbske pismowstwo wot 16. do 19. lětstotka našeho archiwa přez tónle program digitalizować dać.
Kak budźe wone internetnje přistupne?
Za dobru wěc so wšědnje hibać
Wot spočatka wuchadźenja Serbskich Nowin jako wječornik stara so Jan Šołta wo to, zo maja čitarjo w Kašecach swoju nowinu stajnje dypkownje w kašćiku. Spočatnje je Šołta tež hišće w Žuricach po puću był, hižo něšto lět pak so na Kašecy wobmjezuje. Wo jeho posłužbje je so Jan Kral z nim rozmołwjał.
Kak sće scyła k tomu přišoł, Serbske Nowiny roznošować?
J. Šołta: Mje je tehdy sobudźěłaćer rozšěrjenja nakładnistwa Feliks Haza narěčał, hač njeby to něšto za mnje było. Myslach sej, něšto móžeš tež za serbstwo činić, a přiwzach poskitk. Za to mi hnydom Žuricy sobu dowěrichu.
Kak sće to po puću?
J. Šołta: W lětnim času a při rjanym wjedrje jězdźu z kolesom. Při hubjenym wjedrje sym z awtom do Žuric jězdźił. Žuricy je potom znaty přewzał. W Kašecach nětko pěši roznošuju. To je dobra přičina, so hibać a něšto za strowotu činić. Mój kardiologa wuskutk toho tež zwěsća.
Maće zastupjerja za tón pad, zo njeje Wam móžno nowinu nosyć?
J. Šołta: Hdyž sym chory abo hinak zadźěwany, to moji swójbni nadawk přewozmu. W dowolowym času mje susodka zastupuje.
„Podpěra ze stron města by super była“
Kónc tydźenja wotewrje Budyski Serbski dom znowa durje wopytowarjam serbskich jutrownych wikow, a to mjeztym 26. raz. Cordula Ratajczakowa je so ze sobuorganizatorku Weroniku Suchowej ze Spěchowanskeho kruha za serbsku ludowu kulturu rozmołwjała.
Što lětsa na wopytowarjow čaka?
W. Suchowa: Woni móža sej swoje „najrjeńše“ jejko pola 35 debjerjow jutrownych jejkow kupić. Wjeselu so, zo budu mjez debjerjemi lětsa tři žony ze Slepoho. A wězo je zaso móžno, pod fachowym nawodom našeho předsydy Eberharda Zobela jejka wóskować abo bosěrować. Dalše ludowe wuměłče wušiwaja a předstajeja druhe tradicionelne techniki. Poskitk serbskeje keramiki tež zaso změjemy. Wustajamy lětuše najrjeńše jutrowne jejka wubědźowanja w foyeru. Wo stawiznach a kulturje Serbow móža so zajimcy informować na druhim poschodźe w sydarni RCW, hdźež pokazuja filmy.
Što maće wosebite planowane?
Nowy čłon Maćicy Serbskeje so předstaji
Maćica Serbska přeproša přichodnu sobotu na hłownu zhromadźiznu, kotruž přewjedźe w Budyskim Serbskim muzeju. Cordula Ratajczakowa je so z předsydu Jurjom Łušćanskim rozmołwjała.
Nimo tradicionalnych rozprawow wšelakorych sekcijow sće tónraz tři přednoški zaplanowali – je to wobdźělnikam zhromadźizny přicpějomne?
J. Łušćanski: To sej myslu. Přičina je wulki jubilej 500 lět reformacije, a składnostnje toho su a budu tež najwšelakore zarjadowanja w Serbach – wulka wustajeńca, zajimawa kniha, wědomostna konferenca. Smy sej tuž nadawk stajili, w tym zwisku dźensnišu situaciju ewangelskich Serbow Hornjeje a Delnjeje Łužicy wobswětlić. Tak budźe bywši předsyda Serbskeho ewangelskeho towarstwa Měrćin Wirth wo połoženju ewangelskich Hornjoserbow po lěće 1945 přednošować. Druhi referent, předsyda Spěchowanskeho towarstwa za serbsku rěč w cyrkwi dr. Hartmut Leipner, rysuje nam aktualnu situaciju ewangelskich Serbow w Delnjej Łužicy.
Problem zapad a wuchod
W nowej serbskorěčnej inscenaciji Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Za brězami“ je jako hósć Majka Kowarjec rólu maćerje Ruth Micheloweje přewzała. Alfons Wićaz je so z dźiwadźelnicu rozmołwjał.
Dołho njejsmy Was na jewišću NSLDź wuhladali. Nětko sće so rozsudźiła, so zaso serbskemu publikumej pokazać. Čehodla?
M. Kowarjec: Intendant Lutz Hillmann, kiž w inscenaciji režiju wjedźe, je so mje prašał, hač chcyła zaso raz rólu přewzać. Připrajich tuž, wšako mje serbski publikum dotal jenož hišće w rozhłosu słyši. Tak podam so znowa na dźiwadłowe deski.
Što Was na hrě Olivera Bukowskeho „Za brězami“ wosebje zajimuje?
M. Kowarjec: Je to problem zapad a wuchod. W našim času so ludźo, kotřiž běchu za čas NDR do zapada šli, často zaso nawróćeja. Ale kajke ćeže to nastawaja, hra derje pokazuje. Měnju pak, zo njezaleži jenož na wuchodźe a zapadźe, ale tež na čłowjeskich problemach.
Što sej mysliće, kak budźe serbski publikum na inscenaciju reagować?
