Noworěčnikow wobkedźbować
Serbscy zastupnicy rady Załožby za serbski lud su na njedawnej klawsurje wo tym rozmyslowali, kak spěchowanje sylnišo na priority wusměrjeć. Janek Wowčer je z direktorom załožby Janom Budarjom wo tym rěčał.
Što wusměrjenje na priority konkretnje rěka, kotre to su a što je z nimi měnjene?
J. Budar: Załožbowa rada je lěta 2017 priority spěchowanja wobzamknyła. Na prěnim městnje steji wutwar a skrućenje rěčnych rumow. Wažne pak tež je, projektnych nošerjow podpěrać a dorost zaručić. Z powšitkownych prioritow mamy konkretne zaměry a wotpowědne naprawy wotwodźeć. Runje tajke přemyslowanja běchu jedne z ćežišćow klawsury.
Rěka regionalizacija, zo załožba zaso jenož projekty w serbskim sydlenskim rumje spěchuje, abo móža zajimcy zwonka Łužicy dale za swoje serbske abo projekty ze serbskim wobsahom wo spěchowanje prosyć?
W běhu něšto dnjow rozsudźili
Poprawom je Serbske šulske towarstwo swoje lětuše rěčne prózdninske lěhwo we Wodowych Hendrichecach koronakrizy dla wotprajiło. Nětko pak je tola přewjedźe. Kak je k tomu dóšło, wo tym je Janek Wowčer z předsydku SŠT Ludmilu Budarjowej rěčał.
Pod kotrymi wuměnjenjemi je nětko k tomu dóšło, zo lěhwo tola budźe?
L. Budarjowa: Spočatk junija njebě wotwidźeć, zo Sakska tak spěšnje tajke zarjadowanja, wězo pod wěstotnymi postajenjemi, dowoli. Riziko natyknjenja bě přewulke, a tak smy lěhwo wotprajili. Dźěći pak, kotrež běchu so hižo před měsacami přizjewili, běchu wězo jara zrudne. W zašłymaj tydźenjomaj so wone přeco zaso naprašowachu, hač njehodźi so lěhwo přiwšěm přewjesć. Wšako je knježerstwo postajenja korony dla zmjechčiło.
Hdy a hdźe rěčne lěhwo wotmějeće?
L. Budarjowa: Wone budźe zaso we Wodowych Hendrichecach, a to wot 21. hač do 29. awgusta, potajkim skrótšene a tydźenjej pozdźišo. Zo bychmy sej storněrowanske wudawki zalutowali, smy so wězo wo městna w samsnym objekće prócowali.
Ćišćanski statok so dale wuwiwa
Stare rjemjesło a burska dźěławosć, serbšćina a wjesne nałožki – wšo to móža hosćo na „Ćišćanskim statoku“ wot lěta 2002 cyle zbliska dožiwić. Poskitki organizuje Kulturne towarstwo Ćisk, kotrež w lěće 1882 wutworjenu a wot 1921 jako štyristronski statok wobstejacu ležownosć wobhospodarja. Čłonojo wuwiwaja wobstajnje nowe ideje za wužiwanje pod pomnikoškitom stejacych rumnosćow. Loni započachu twarjenja rozšěrjeć a galeriju nad hródźu přetwarjeć. Katrin Demczenko je so z městopředsydu towarstwa Hansom Grobu rozmołwjała.
Knježe Groba, kotre dźěła je štó wukonjał? A su towarstwo při tym z někajkeje strony podpěrali?
Analogne formaty su wobmjezowane
Předwčerawšim je zapósłanc Zelenych w Němskim zwjazkowym sejmje Stephan Kühn mjez druhim redakciju Serbskich Nowin wopytał. Što bě wotpohlad wopyta serbskich institucijow, a kak zhladuje wón na tuchwilnu sylnu digitalizaciju tež medijow, to chcyše Janek Wowčer wot njeho wědźeć.
Čehodla sće serbske institucije wopytał?
Zhromadnje postupować
Předsydka załožboweje rady Susann Šenkec, předsydka Rady za serbske naležnosće Braniborskeje Kathrin Šwjelina a jeje sakski kolega Marko Suchy, předsyda parlamentariskeje přirady załožby Marko Šiman, załožbowy direktor Jan Budar, zastupowacy jednaćel Domowiny Marcus Końcaŕ a předsyda Domowiny Dawid Statnik su póndźelu w Budyšinje wo přidatnych pjenjezach z fondsa za strukturnu změnu wuradźowali. Janek Wowčer je so z Dawidom Statnikom rozmołwjał.
Čehodla bě póndźelne zetkanje tak wažne?
D. Statnik: Njebě to prěnja tajka rozmołwa, hižo w lěće 2017 smy tajku přewjedli. Přiwšěm bě wona trěbna, dokelž su we wšěch gremijach nowi čłonojo. Zdobom mějach wuradźowanje za wažne wobzamknjenja zakonja w zwjazkowym sejmje dla.
Što běchu ćežišća zetkanja zastupjerjow serbskich gremijow?
Tuńše jězby w prózdninach
Šulerjo a wučomnicy do 20 lět móža so wjeselić. Wobchadnej zwjazkaj Sakskeje poskićatej jim w prózdninach potuńšene jězdźenki. Měrćin Weclich je so wo tym z nowinskim rěčnikom wobchadneho zwjazka Hornje Łobjo (VVO) Christianom Schlemperom rozmołwjał.
Kelko tajki prózdninski tiket płaći ?
Ch. Schlemper: Wot spočatka lětnich prózdnin budźe to 30 eurow. Jězdźenka wostanje potom cyłe šěsć tydźenjow płaćiwa. Budźe to po cyłej Sakskej a cyłym srjedźoněmskim wobchadnym zwjazku (MDV) – hač do Halle abo Altenburga.
Što to konkretnje rěka?
Ch. Schlemper: Młodźi pasažěrojo móža za 68 centow wob dźeń busy, ćahi, tramwajki a přewozy wužiwać. Tak je tiket přihódna alternatiwa za čas, w kotrymž wjele šulerjow měsačnu kartu za puć do šule nima. Za mało pjenjez móža sej tuž prózdninske wulěty planować.
Su hišće dalše poskitki?
„Sambesi“ wostanje dale zawrjeny
Byrnjež hosćenc „Sambesi“ we Wojerowskej coologiskej zahrodźe po powšitkownych postajenjach korony dla zaso wotewrěć móhli, wostanje pak tón najprjedy raz zawrjeny. Silke Richter je so ze šefom restawranta Ralfom Gerstmannom rozmołwjała.
Sće chcył wo swojich dožiwjenjach w afriskim kraju Gambija rozprawjeć. Korony dla pak sće termin přesunył. Přiwšěm sće nětko pjenježne dary do Gambije přepokazał. Kak je k tomu dóšło?
R. Gerstmann: Sym přednošk, kiž měješe w měrcu być, nětko zarjadował. Běše to prěnje zarjadowanje po zawrjenju w měrcu. Postajenjow hygieny dla sym z přihotami dosć zahe započał. Wothłós bě jara dobry. 35 wopytowarjow je 500 eurow dariło, a pjenjezy sym hnydom do Gambije přepokazał. Rady poskićam swój přednošk tež towarstwam, šulskim rjadownjam a dalšim zajimcam.
Za čo sće čas zawrjenja hosćenca wužiwał?
Prapremjera – solo za dudy
Pod hesłom „Kóždom ludej swoje dudy“ wěnuje so dudak a spěwar Serbskeho ludoweho ansambla Handrij Henčl njedźelu w Budyskim Serbskim muzeju z koncertom wosebitemu ludowemu instrumentej. Cordula Ratajczakowa je so z hudźbnikom rozmołwjała.
Kak sće ideju koncerta zrodźił?
H. Henčl: Loni je so mje organizatorka Wojerowskich hudźbnych swjedźenskich dnjow prašała, hač nochcu raz na dudach koncert wotměć. Tak smy tam hromadźe z hudźbnikami našeho Prěnjeho łužiskeho barokneho orchestra koncertowali. Wothłós bě přewšo dobry a zarjadowanje wupředate. Ludźo su fifolejo domoj šli. Nětko mamy koronu, a cyły swět žedźi so za programami w małym formaće, za čož su dudy kaž stworjene. Sym tuž tehdyši program swojim móžnosćam jako solist přiměrił a to SLA namjetował. Argumentowach, zo su ludźo nětko lačni, nazymu budźe paleta poskitkow snano hižo přewulka. Tak bě w běhu třoch tydźenjow ideja wuzrawjena. Budźe to prapremjera – tajki solowy koncert za dudy hišće w ansamblu njemějachmy.
Što Was na dudach wabi?
Z praksu sej wulki són spjelniła
W Radworju maja wot wčerawšeho dźěćacu lěkarsku praksu. Wjesnjenjo maja tuž nětko nimo powšitkowneje dalšu lěkarku we wsy. 39lětna Jadwiga Wałdźina praksu nawjeduje. Před lětomaj je so wona ze swójbu do Łužicy nawróćiła. Do toho bě jako dźěćaca lěkarka a chirurgowka mjez druhim na uniklinikumje w Münsteru, pozdźišo w Drježdźanach na uniklinikumje a w praksy zasadźena. Clemens Šmit je so z njej rozmołwjał.
Gratuluju k wčerawšemu wotewrjenju swójskeje praksy. Sće do toho rjekła, zo chceće w swojej nowej dźěćacej praksy něštožkuli hinak činić, hač je poprawom z wašnjom. Što z tym měniće?
Chcedźaz busami přijěć
Delegacija towarstwa Societas Amicuum Liberec (SAL), kotrež organizuje Serbske kulturne lěto w čěskim měsće, bě wčera z hosćom w Budyšinje, mjez druhim pola Domowiny. Cordula Ratajczakowa je so z čłonku SAL, zamołwitej za program lěta Janu Vančatovej a z intendantku SLA Judith Kubicec rozmołwjała.
Po přestawce koronakrizy dla nětko Serbske lěto SAL – što planujeće?
J. Vančatová: Smy za nalěto planowane zarjadowanja w Liberecu na nazymu přesunyli. To bohužel za procesiony křižerjow, kotrež chcychmy sej wobhladać, móžno njebě. Zakładnje nimamy jenož wotpohlad, našim ludźom serbsku kulturu zbližić, ale chcemy ju tež na městnje we Łužicy dožiwić. Dwě ekskursiji mamy lětsa planowanej. Za meju předwidźanu třidnjowsku do Hornjeje a Delnjeje Łužicy chcemy w septembru nachwatać, a srjedź awgusta podamy so tři dny do Delnjeje Łužicy, do Choćebuza, Grodka, Bórkow a Raduša. Tam dotal scyła hišće byli njejsmy. Lětušej wjerškaj budźetej w Liberecu přehladka Maje Nageloweje 9. oktobra a 11. nowembra wustajeńca wo stawiznach Serbow. Tajki wupada hruby koncept.
Kak wobdźěli so SLA?
