Bjez zjawneje debaty njeńdźe
Kulturnowědnik Julian Nyča je zjawnu onlinepeticiju pod titlom „Kein Bismarck-Denkmal auf dem Czorneboh/Čornobóh“ nastorčił. W běhu dweju dnjow je wjace hač 500 ludźi ju podpisało. Cordula Ratajczakowa je so z nim rozmołwjała.
Kak sće ideju peticije zrodźił?
Wobstajnje dźěłać za demokratiju
Iniciatiwu Ciwilna kuraža Wojerecy počesća 11. nowembra w Drježdźanach za jeje wjelelětny akciski dźeń „Dźeń a nóc za tolerancu“ we wobłuku zwjazkoweho wubědźowanja „Aktiwnje za demokratiju a tolerancu“. Ze Cindy Paulick, projektnej nawodnicu Regionalneho dźěłanišća za kubłanje, demokratiju a perspektiwy žiwjenja (RAA) we Wojerecach, je Andreas Kirschke porěčał.
Knjeni Paulick, kak je iniciatiwa Ciwilna kuraža Wojerecy počesćenje přiwzała?
C. Paulick: Jako ležeše loni w nowembrje informacija wo dobyću w našim listowym kašćiku, smy so hobersce wjeselili. Rozmyslowachmy wo wosebitosći w našim angažemenće za tolerancu. Spěšnje běchmy sej přezjedni, zo leži wona w kontinuiće, z kotrejž swój akciski dźeń přewjedujemy.
Kak je akciski dźeń nastał?
Serbskorěčne kubłanje polěpšić
Wot spočatka julija skutkuje Katrin Suchec-Dźisławkowa jako referentka za kubłanske naležnosće a spěchowanje dorosta pola Domowiny. Milenka Rječcyna je so z njej rozmołwjała.
Kotre nadawki sće widźała před sobu, jako sće so za zastojnstwo požadała?
K. Suchec-Dźisławkowa: Bytostny zaměr je serbske kubłanje dale wuwiwać. Za mnje rěka to, so starać wo to, zo so wone za maćernorěčne dźěći polěpši. Kaž maćernorěčne němske dźěći maja serbske dźěći samsne prawo na kubłanje w swojej maćernej rěči. Tež wšitcy, kotřiž chcedźa serbšćinu nawuknyć, kotřiž so woprawdźe a zaměrnje wo to prócuja, maja dóstać wšitke móžnosće, so w serbskej rěči wukmanjeć, a to přez cyły čas swojeho kubłanja. Woni maja wšitcy z dobrymi rěčnymi kmanosćemi – a tu je trěbne skónčnje definować, što to dokładnje rěka resp. kotre su wočakowanja na nawuknjene kmanosće – ze šule wuńć. Tak wšak je jeničce móžno, zdobywać serbskorěčny dorost, kotryž perspektiwisce za zachowanje našeho serbskeho towaršnostneho žiwjenja trjebamy, a to za cyłu Łužicu.
Wuznamnu Serbowku wopominać
Čerwjeny křiž planuje 2024 wopominanske lěto składnostnje 200. narodnin Serbowki Marje Simonoweje. Cordula Ratajczakowa je so z předsydku stawizniskeje sekcije a pomnikoweho wuběrka Maćicy Serbskeje Trudlu Malinkowej rozmołwjała, na kotruž je so Čerwjeny křiž wobroćił.
Štó bě Marja Simonowa?
T. Malinkowa: Wona narodźi so 26. awgusta 1824 jako Marja Janašec w Dobruši pola Budyšina a zemrě 1877 w Drježdźanach. Ze swojim skutkowanjom jako hladarka chorych we wójnach, awtorka zakładnych spisow wo hladanju chorych a załožerka hladarnje „Deutsche Heilstätten“ w Drježdźanach-Loschwitzu je wona sobu zakłady połožiła za spomóžne skutkowanje dźensnišeho Čerwjeneho křiža. W Drježdźanach je dróha po njej pomjenowana a wot 2014 spožčeja Hladanske myto Marje Simonoweje.
Bě wona Wam znata do toho, zo je so Čerwjeny křiž na Was wobroćił?
Stare spěwy za nowu praksu přihotowali
Jako njedawno Jadwize a Fabianej Kaulfürstec Spěchowanske Myto Ćišinskeho spožčichu, bu na samsnym dnju jeju portal přistupne. Cordula Ratajczakowa je so z dr. Fabianom Kaulfürstom rozmołwjała.
Před lětomaj sće projekt z podpěru Sakskeho fondsa „Čiń sobu!“ zahajiłoj, nětko je něhdźe 500 hornjo- a delnjoserbskich pěsnjow z publikacije Smolerja a Haupta z lětow 1841 a 1843 online – w dźensnišim prawopisu, ze słyšomnej melodiju a z informacijemi, hdźe je so spěw zapisał a štó je ju zběraćelej zanjesł. Što přejeće sej za přichod?
Eksperimentelny punk a spěwiska
Huslacy spěwytwórc Paul „Geigerzähler“ Nagel wuda nowu tačel „Der Zeitstrahl ist zerbrochen“. Premjerny koncert budźe 20. nowembra w Berlinje. Po tym chce nowostku tež we Łužicy prezentować. Bosćan Nawka je so z nim rozmołwjał.
Knježe Geigerzählero, što budźemy na Wašej nowej tačeli słyšeć?
Geigerzähler: Zynkonošak wopřijima po mojim měnjenju dosć pisanu měšeńcu, sahaca wot punka přez spěwiska hač ke chětro eksperimentelnym zynkam. Tematisce wěnuju so předewšěm procesej transformacije a prašenju, kak to je, hdyž takrjec nahle z jedneje towaršnosće do hinašeje padnješ. Nochcu „ostalgiju“ šěrić, prašenje pak, hač so „na zapadźe“ wšitko błyšći, směm stajić. A kak da tu „na wuchodźe“ wupada, što so tu stawa?
To klinči, jakož bychu teksty biografiskeho razu byłe. Dotal sće stajnje tež politiske temy wobjednawał, a to z jasnym stejišćom. Su skerje wosobinske wjerše snano wuslědk tuchwilneje pandemije?
Z polěpšenjow jasnje profituja
Nowotwar pěstowarnje „Krabat“ w Čornym Chołmcu, kotraž je w nošerstwje Dźěłaćerskeho dobroćelstwa (AWO) postupuje. Dźěła chcedźa hač do decembra zakónčić. Tuchwilu derje w planje leža, dźěći maja klětu w januarje přećahnyć, rjekny Wojerowski měšćanosta za komunalne posłužby, šule, kulturu a socialne Mirko Pink w rozmołwje z Andreasom Kirschku za Serbske Nowiny.
Kotre dźěła sće wotzamknyli?
M. Pink: Zakónčili smy předewšěm zemske twarske dźěła a betonowe a murjerske dźěła za hruby twar. Nimale hotowe su třěchikryjerske dźěła. Tež nutřkowny wutwar derje postupuje.
Kelko cyłkowny projekt płaći?
M. Pink: Cyłkownje něhdźe dwaj milionaj eurow to stej. Dźesać procentow twarskeje sumy přewozmje AWO jako twarski knjez a nošer kubłanišća. Zbytne nimale 1,9 milionow eurow su po 75 procentach spěchowanske srědki z programa za wjesne wuwiwanje, a 25 procentow přida město Wojerecy. Wšako smy próstwu wo spěchowanje zapodali. Přidatnje přewostaji AWO 5 000 eurow za wuhotowanje wonkowneho areala.
Dochadźa k wyšim kóštam?
Serbskosć w měsće wožiwić
Heinrich Schleppers je zastupowacy rěčnik dźěłoweho kruha za serbske naležnosće Budyšina. Měšćanski radźićel frakcije CDU, z kotrymž je so Carmen Schumann rozmołwjała, ma wosebity poměr k serbskosći.
Što je Was pohnuło so w tymle dźěłowym kruhu angažować?
Dźakny narodninski swjedźeń
Składnostnje 30. róčnicy załoženja Smolerjec kniharnje w Budyšinje wuhotuje předawanišćo LND sobotu, 2. oktobra, dźeń wotewrjenych duri. Cordula Ratajczakowa je so z nawodnicu Smolerjec kniharnje Annett Šołćic rozmołwjała.
Hižo wokoło poprawneje róčnicy, 4. měrca, w času lockdowna sće mi přeradźiła, zo planujeće „mały dźakny swjedźeń za čitarjow, kupcow a awtorow“. Tón je so po zdaću k cyłodnjowskemu zarjadowanju wuwił, hdyž na program hladam. Čehodla?
A. Šołćic: Chcemy so tón dźeń wšěm našim kupcam z wosebitymi literarnymi chłóšćenkami dźakować. Tuž poskićamy němskorěčne zarjadowanje runje tak kaž čitanje w serbskej rěči. Tež dźěći móža so na zabawne čitanje wjeselić. A kaž je to na narodninach z wašnjom, chcemy sej připić a tuž witamy kóždeho hosća ze škleńcu sekta, brěčki abo wody.
Kak program konkretnje wupada?
Koncert lětsa dorost postaja
Chór Lipa a Křesćansko-socialny kubłanski skutk Sakska přeprošujetej njedźelu popołdnju na nazymski koncert na zahrodźe Zežiwjenskeho a zeloweho centruma w klóštrje Marijinej hwězdźe w PančicachKukowje. Cordula Ratajczakowa je so z dirigentku Lipjanow Jadwigu Kaulfürstowej rozmołwjała.
Waš tradicionalny nalětni koncert je so koronakrizy dla lětsa na nazymski změnił – je to špatna abo dobra powěsć?
J. Kaulfürstowa: Wjeselimy so, zo móžemy zaso prawje koncertować. Smy lětsa hižo Božu mšu we wobłuku putnikowanja do Róžanta 8. septembra hudźbnje wobrubili runje tak kaž prěnje swjate woprawjenje w klóštrje Marijinej hwězdźe w Pančicach-Kukowje. W zymje běchmy zwučować přestali, wot apryla činjachmy to zaso digitalnje a wot junija smy prawidłownje hromadźe pod hołym njebjom z wulkimi wotstawkami probowali – a to w Jaworje. To bě hinaše zwučowanje hač hewak, ale rjenje, zo bě scyła móžne.
Lipjenjo zajutřišim tež z chórom Worklečanskeje wyšeje šule zhromadnje spěwaja. Kak sće mysličku zrodźili?
