Wulki zajim za wiki kołbaskow
Optikarski mišter Thomas Koch ma swój wobchod na torhošću w Kamjencu. Wot 1. januara 2016 je wón předsyda Kamjenskeje cityjoweje iniciatiwy. Wikowanske zjednoćenstwo ze 67 čłonami je kóždemu přistupne. Měrćin Weclich je so z Kochom rozmołwjał.
Lisćina čłonow Kamjenskeho nutřkoměšćanskeho towarstwa saha wot mějićelow hotela „K běłemu jelenjej“, awtowych domow, pjekarnje a kwětkarnje hač ke křesćanskej knižnej stwičce a měšćanskej apotece. Mjez nimi su tež serbscy wikowarjo, kaž Cyžec črijowy wobchod a Wowčerkec kofejownja. Što je hłowny zaměr wulkeho a zawěsće z mnohimi dobrymi idejemi zestajeneho cyłka?
T. Koch: Cityjowa iniciatiwa ma wulki wotmysł, wožiwić centrum Lessingoweho města. Kaž w mnohich mjeńšich městach Sakskeje mamy problem, zo tam ze zawrjenjom wobchodow, filialow a druhich wikowanišćow žiwjenje dźeń a bóle woćichnje. Naša iniciatiwa je nastała, nutřkowne město atraktiwniše wuhotować, tak tež nastupajo nowozasydlenja, nowe wobchody abo přewzaće wobchodow.
Kak wuwiće w Kamjencu posudźujeće?
Serbski sejm budźe tema
Aktualna wólbna perioda Sakskeho krajneho sejma so lětsa nachila. Z Haraldom Baumannom-Hassku, rěčnikom frakcije SPD za naležnosće Serbow, je so Axel Arlt rozmołwjał.
Što sće ze serbskopolitiskeho wida w nachilacej so wólbnej periodźe docpěli?
H. Baumann-Hasske: Bohužel njejsmy telko docpěli, kaž běchmy sej předewzali. Smy hladali, zo runje we wobłuku wědomosć a wuměłstwo na wysokich šulach połoženje za studentow polěpšamy, zajimowacych so za sorabistiku. W tym wobłuku móžeše naša ministerka Eva-Maria Stange něšto docpěć. A zasadnje smy tež spytali kubłanski poskitk wukmanić. Zo njejsmy z politiskeho wida krajneho sejma wjace činili, wobžaruju. Dyrbju přiznać, zo wjetše kroki docpěli njejsmy.
Kak wažne Wam je sakski serbski zakoń na swoju aktualnosć přepruwować?
„Sym wjesołya dźakowny“
Budyski tachantski kantor a docent za cyrkwinsku hudźbu Friedemann Böhme nawjeduje 1. serbsku kulturnu brigadu mjeztym dlěje hač dwaceći lět. Składnostnje jubileja ćělesa je so Bosćan Nawka z nim rozmołwjał.
Knježe Böhme, što Wam jubilej wosobinsce woznamjenja?
F. Böhme: To je wjeršk, na kotryž so w běhu šulskeho lěta přihotujemy. Kelkož wěm, su noty zdźěłane, tak zo móžemy přichodnje probować započeć. Do prapremjery oratorija „Hrodźišćo“ pak změjemy wjele, wjele druhich wjerškow. Na přikład wuhotujemy nalěto zhromadnje z wjacorymi partnerami koncert duchowneje hudźby w tachantskej cyrkwi, hdźež předstajimy twórbje Jana Pawoła Nagela. Potom chcemy – a to je mi wosebje wažne – 400. narodniny Budyskeje ewangelskeje wosady w Michałskej cyrkwi hudźbnje wobrubić. A w lěću podamy so we wobłuku kóžde štyri lěta organizowaneje wukrajneje wuprawy brigady do Litawskeje.
Składnostnje 50. róčnicy załoženja brigady sće rjekł, zo sće so nadawkej, nawjedować wuznamne ćěleso, z wulkim respektom bližił. Kak to dźensa wupada?
„Wysoki niwow dźeržeć“
Sylwija Rječcyna, wučerka stawiznow a serbšćiny na Serbskim gymnaziju Budyšin, je za organizatoriske naležnosće brigady zamołwita. Bosćan Nawka je so z njej wo tuchwilnym stawje a přichodźe ćělesa rozmołwjał.
Knjeni Rječcyna, brigada přihotuje wulki narodninski koncert. Byšće nam přeradźiła, kajki sće jězbny plan zdźěłała?
S. Rječcyna: Ručež změjemy partitury, započinamy zwučować. Prěnja faza intensiwnych přihotow za chór zaběži hižo w zymskich prózdninach. Podamy so na probowe lěwo do Čěskeje. Dalši kompaktny blok probow budźe kónc lětnich prózdnin. Prapremjera budźe w přichodnym šulskim lěće, dokładnje 28. septembra. Dotal su tři předstajenja planowane, a to dwójce w Chrósćicach kaž tež we Varnsdorfje.
Dźěl probow w prózdninach – kak šulerjo na to reaguja?
S. Rječcyna: To mjeztym wot čłonow brigady wočakujemy. Z tydźensce jenož połdrahodźinskej probu njemóžemy naš wysoki niwow dźeržeć. Spočatnje drje běchu wo tym zas a zas diskusije, w běhu lět pak su so wšitcy na to zwučili. A jeli tón abo tamna tola raz dowola dla njemóže, namakamy rozrisanje.
Choćebuske wiki z „faktorom x“
Mjez wustajerjemi Choćebuskich rjemjeslniskich wikow přichodny kónc tydźenja wobdźěli so Wotrowska Wjenkec blidarnja na zhromadnym stejnišću Zwjazka serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow (ZSRP). Bianka Šeferowa je so z mějićelom blidarnje Marianom Wjenkom wo zaměrach rozmołwjała.
Što was wabi so kóžde lěto na Choćebuskich rjemjeslniskich wikach wobdźělić?
M. Wjenk: Mjeztym budźemy tam hižo wosmy raz pódla. W Delnjej Łužicy drje mamy jich mało, přiwšěm swěrnych kupcow, kotřiž naše knihi z nadawkami stajnje derje wupjelnjeja.
Kak wažne su Wam wosobinske zwiski ke kupcam?
M. Wjenk: Wosobinski kontakt je zakład zhromadneho dźěła mjez rjemjeslnikom a kupcom, bjez kotrehož prosće njeńdźe. Ze zajimcami móžeš hnydom na městnje rěčeć a konkretne nadawki wuwiwać, štož je telefonisce abo emailnje wobćežniše.
Kak sće so na wiki přihotowali? Što chceće wopytowarjam stejnišća pokazać?
Wjace hodźin pacientam wěnować
Naćisk zakonja zwjazkoweho knježerstwa wo spěšnišich terminach a lěpšim zastaranju je mjez lěkarjemi a terapeutami diskusiju wuwabił. Něhdźe 200 000 napřećiwnych podpismow ze stron zwjazka psychoterapeutow je peticiskemu wuběrkej zwjazkoweho knježerstwa dóšło. Milenka Rječcyna je so z dipl.-psych. Karlom-Heinzom Untchom rozmołwjała.
Čehodla wulki dźěl lěkarjow a terapeutow naćisk zakonja njepodpěruje?
Nowy předsyda wuzwoleny
Chór Židźino je na swojej hłownej zhromadźiznje spočatk lěta noweho předsydu wuzwolił a lońše skutkowanje bilancował. Wo tym a dalšich předewzaćach ćělesa je Janek Wowčer z čłonku předsydstwa Weroniku Boswankowej porěčał.
Što běchu wjerški lońšeho skutkowanja?
W. Boswankowa: Mějachmy ze 17 wustupami wuspěšne lěto. K wjerškam słušeštej koncert na nalětnim swjedźenju Domowiny w Trjebinje a beneficny koncert Lionoweho kluba we Wojerowskej Janskej cyrkwi. Tež wustupy na serbskim programje k 750lětnemu wobstaću města Wojerec, na Serbskim ewangelskim domizniskim dnju w Blunju a na přijeću Ewangelskeje cyrkwje Berlin-Braniborska-šleska Hornja Łužica w Choćebuzu k reformaciskemu dnjej wostanu nam w pomjatku. Wuzběhnyć pak chcu kóždolětne spěwanje pod měrowym dubom wosrjedź našeje wsy Židźinoho.
Na swojej njedawnej hłownej zhromadźiznje sće noweho předsydu wuzwolili. Kotre dalše změny su w nawodnistwje?
Kapała Horjany wobsteji štwórć lětstotka
Dujerjo kapały Horjany budu tež lětsa zaso tójšto we Łužicy a za jeje mjezami po puću. Na kotre wjerški so runje přihotuja a što jich z Berlinom zwjazuje, wo tym je Janek Wowčer ze Sonju Hejdušcynej porěčał.
Kapała Horjany wobdźěli so wospjet z programom na Mjezynarodnym Zelenym tydźenju w Berlinje. Kak je k tomu dóšło?
S. Hejdušcyna: Smy lětsa druhi króć na Zelenym tydźenju. Kaž při kóždym kulturnym abo swjedźenskim programje dyrbjachmy so wo wustup požadać, a smy jón loni tež dóstali. Lětsa su so organizatorojo na nas wobroćili, hač njemóhli na dwěmaj dnjomaj hudźić. To nam pokazuje, zo je so naš lońši wustup poradźił.
Hdy a hdźe na Berlinskim Zelenym tydźenju dokładnje hrajeće?
S. Hejdušcyna: 19. a 27. januara sej tam dojědźemy. Piskać budźemy wobaj razaj na jewišću w hali Swobodneho stata Sakskeje 21 b. Tam móža so hosćo a zajimcy tež posydnyć, sej něšto k jědźi a piću popřeć a sej program lubić dać. Wustupimy tam trójce wob dźeń, prěni raz něhdźe w 11 hodź.
Pojědźeće z busom a zhromadnje z fanami do Berlina.
Kubłacy měli wjacerěčnosć spěchować
„Kóžde dźěćo ma swoju maćeršćinu“ rěka brošurka, wudata wot města Budyšina. Milenka Rječcyna je so z iniciatorku a awtorku dr. Beatu Brězanowej rozmołwjała.
Na koho so brošurka wusměrja?
B. Brězanowa: Informacije su spisane za kubłarki a kubłarjow, skutkowacych w dźěćacych dnjowych přebywanišćach, kotrež njejsu na wjacerěčne poskitki wusměrjene, byrnjež tam dźěći z druhimi maćeršćinami hač němčinu měli.
Što bě přičina, tajku brošurku zestajeć?
B. Brězanowa: Migracija tež w Budyšinje a wokolinje přiběra. Wobkedźbujemy pak, zo starši ze swojimi dźěćimi husto němsce rěča, město toho zo bychu jim maćeršćinu posrědkowali. To wuchadźa mjez druhim z pokiwow kubłarkow a kubłarjow, kotřiž staršim praja, zo měli dźěći hač do zastupa do šule dobre němskorěčne znajomosće měć.
A njeje tomu tak, zo maja dźěći ze zastupom do šule němčinu wobknježić?
Rjemjesło a dwě stronce medalje
Kaž kóžde lěto bě tež Zwjazk serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow (ZSRP) loni jara aktiwny. Bianka Šeferowa je so pola předsydki Moniki Cyžoweje wobhoniła, što ZSRP tuchwilu zaběra. A kaž so wujewi, ma rjemjesło kaž wšo druhe dwě stronce medalje.
Kak posudźujeće połoženje serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow? Hdźe maće ćeže?
M. Cyžowa: Tuchwilu maja wšitcy dosć a nadosć nadawkow. Maja derje pjelnjene knihi a nimaja přičinu skoržić. Přiwšěm je jim ćežko kwalifikowanych fachowcow a docyła wučomnikow nańć. Naše lońše prócowanja njeběchu dotal bohužel wuspěšne.
Zwjazk je w zašłosći zaměrnje na šulach za powołanje w rjemjesle wabił.
M. Cyžowa: Loni so nam to bohužel poradźiło njeje. Planowanu ekskursiju ze šulerjemi Radworskeje wyšeje šule njemóžachmy organizatoriskich přičin ze stron kubłanišća dla přewjesć. Tež zwólniwosć rjemjeslnikow, do šulow hić a wabić, woteběra. Wšako wopruja cyły dźěłowy dźeń. Wulke płody dźě z toho dotal žnjeli njejsu.
Sće loni nowych čłonow w serbskim zhromadźenstwje witać móhli?
