Pozbudźace mysle a namjety do přichoda
Iniciatiwa Serbski sejm na kubłanski wjeršk do Budyskeho Kamjentneho domu přeprosyła
Hačkuli běštej sněh a hładkosć drje mnohich wotdźeržowałoj, jěć na „kubłanski wjeršk“, na kotryž bě iniciatiwa Serbski sejm 14. januara prosyła, je přiwšěm tójšto zajimcow do Budyskeho Kamjentneho domu přichwatało. Mjez nimi běchu wěsty abo wšón čas – skoro pjeć hodźin – přitomni: Ludmila Budarjowa, Regina Krawcowa, Hajko Kozel, Jan Nuk, Dawid Statnik, dr. Christiana Piniekowa, Jan Budar, Mato Krygaŕ a Tomaš Čornak.
Runje posledni mjenowany, wjesnjanosta z Njebjelčic, mje jako komunalny politikar dale a bóle „zahorja“, dokelž mysli a jedna „wotdeleka“ a doprědka hlada. A čini to po zasadźe: „Krok po kroku!“
Hižo 1916 čěscy legionarojo serbsku narodnu hymnu spěwali
„Pro Lusatia“ njerěka jenož pólsko-serbske towarstwo w Opolu, ale tež titul knižneje edicije zjednoćenstwa a historiskeho instituta tamnišeje uniwersity. Mjeztym předleži hižo 14. zwjazk z wjacorymi serbowědnymi přinoškami. Redakcija pod wjednistwom Piotra Pałysa je přiwzała nastawki k prašenjam rěčewědy a stawizniskeje doby wot lěta 1919 hač do přitomnosće.
Aktualnu rěčnu situaciju w Serbach posudźuje Tadeusz Lewaszkiewicz w artiklu „Delnjo- a hornjoserbšćina – wohroženej abo wuměracej rěči?“ Pólski wědomostnik podawa dosć negatiwny wusud: Rěč Delnjoserbow a ewangelskich Hornjoserbow woteměra, hornjoserbšćina w katolskej Hornjej Łužicy je wohrožena. Lewaszkiewicz měni, zo Serbja bój wo narodne a rěčne traće přěhraja, dokelž wjetšina ludźi materielnym hódnotam bóle hołduje hač narodnym. Tak trochuje wědomostnik ličbu Serbow na 20 000 do 25 000, z kotrychž mjenje hač połojca rěč jako maćeršćinu wobknježi.
Zapósłane (17.01.17)
Alfons Ryćer ze Šunowa piše k „Rozmyslowanemu“ Marka Wjeńki w Serbskich Nowinach z pjatka, 13. januara:
Mamy w Němskej swobodu měnjenja. W žanej nowinje pak njejsym dotal tak jasne słowa k woprawdźitym přičinam telko wójnow a njeměrow na swěće čitał kaž minjeny pjatk w našim serbskim wječorniku. Wulke připóznaće za to Markej Wjeńce za jeho přinošk, za iniciatiwu Slepjanskich wobydlerjow w samsnym směrje a cyłej nowinskej redakciji za zmužitosć, takle wotewrjenje rozprawjeć. Je najwjetši čas, zo so wobstajne šćuwanja přećiwo Ruskej skónča.
Mnozy Serbja, wosebje wjetšina młódšeje generacije, najskerje njewědźa, zo je nas w 40tych lětach minjeneho lětstotka Sowjetski zwjazk hnydom dwójce před narodnej smjerću wuchował. Ta hrožeše nam ze stron fašistiskeje Němskeje a krótko po Druhej swětowej wójnje ze stron nowych komunistiskich politiskich zamołwitych na wuchodźe Němskeje.
Sympatiski hornjoserbski wučer statej a wosadźe słužić chcył
Tež pola nas w Delnjej Łužicy je wulki zajim na najnowšej knize Tima Meškanka. Dyrbjach pak spočatnje nazhonić, jako knihu hižo direktnje z Budyskeho Ludoweho nakładnistwa Domowina mějach, zo w Choćebuskich abo tež Bórkowskich kniharnjach scyła ničo wo tymle zajimawym wudaću njewědźachu a tež žadyn eksemplar njemějachu. Při dalšim naprašowanju dny pozdźišo mi prajachu, zo móhł ju hakle kónc lěta tam skazać. Tole njemóžach scyła zrozumić, wšako hewak wšudźe za publikacije z Budyskeho nakładnistwa wabja.
„Nichtó dyrbjeć njedyrbjał“
W Lessingowym dźěle „Nathan der Weise“ wupraja Mudry słowa „Keiner muss müssen“. Čitajo knihu Tima Meškanka „Sorben im Blick der Staatssicherheit“ poćahowach słowa stajnje zaso na tych wupokazanych 132 Serbow, kotřiž běchu informanća za stasi byli. Zo běch wo donošowarjach z kruha přećelow a dobrych znatych ćim přesłapjeniši, to njetrjebam wosebje wuzběhnyć.
Haj, nichtó njedyrbješe dyrbjeć, bě to nimale bjezwuwzaćnje dobrowólne přidźěło. Tajke wuwzaće bě na přikład prawiznik Jurij Rjenč, kiž 1954 w jastwje sedźo podpisa (jeho bě sowjetska wobsadniska móc k 25 lětam zasudźiła), pozdźišo pak ani jeničku rozprawu njezapoda. „Rekordnik“ mjez dobrowólnikami wšak bě Jurij Krawža (IM „Günter“) z wjac hač tysac (!) popisanymi stronami.
Po tym zo běchmy nazymu 1989 tež hižo w Budyšinje ducy k wokrjesnej centrali statneje wěstoty „Stasi in den Tagebau!“ spěwali, zawjaza so samo hišće 1. decembra Jens Mager (IM „Michael“), w Drježdźanskej skupinje serbskich studentow čušlić. A Beno Rječka (IM „Jan Peters“) přewza hišće 24. oktobra 1989 nadawk, so wo Mata Šołtu „starać“.
Přispomnjenje:Skedźbnjamy na to, zo stej na tejle stronje ...
Přispomnjenje:
Skedźbnjamy na to, zo stej na tejle stronje wozjewjenej přinoškaj k diskusiji měnjeni jednotliweju wosobow. Wonej njekryjetej so w kóždym padźe z měnjenjom redakcije Serbskich Nowin. SN
Wšěm ludźom měr a nadźiju
Je z wašnjom, zo sej k nowemu lětu mjez sobu wšo najlěpše přejemy. Mnozy ludźo pak maja spočatk lěta tež za přičinu, sej něšto wosebiteho předewzać abo přeć. Serbske Nowiny chcychu wědźeć, što sej Serbja do lěta 2017 přeja abo što su sej předewzali.
Sabina Mrózowa, naměstnica nawodnicy Budyskeje Serbskeje pěstowarnje „Jan Radyserb-Wjela“: Mi je najwažniše, zo wšitcy strowi wostanjemy, kubłarki a dźěći. Nastupajo našu pěstowarnju, kotraž je w nošerstwje Křesćansko-socialneho kubłanskeho skutka Miłoćicy, so nadźijamy, zo móžemy z dotalnym dźěłom pokroćować. Wosebje spokoja nas zhromadne dźěło ze staršimi. Wjeselimy so na mnohe rjane wjerški z našimi chowancami, kaž na ptači kwas, kotryž bórze zaso w Serbskim ludowym ansamblu woswjećimy.
Dźěćetko wobšěrnje předstajene
Dosć wobšěrnje wo serbskim adwentnym nałožku dźěćetka rozprawjeli su před dnjemi w lětušim Hodownym magacinje Swobodneho stata Sakskeje. Brošurku, kotrejež wobsah statna kenclija zamołwja, rozšěrjeja jako přiłohu w tydźeniku Zeit kaž tež we wulkich nowinach Welt, Süddeutsche Zeitung a Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung, potajkim po wšej Němskej.
Awtor přinoška, kiž njeje bohužel mjenowany, bě pódla, jako Silwija Panošina w Slepom dźěćetko hotowaše. W tym zwisku čitar zhoni, zo njesmě nichtó jeho mjezwočo widźeć. Nimo toho w přinošku wopisuja, kak dźěćetko – wuzwolena konfirmandka – z pomocnicomaj w šulach, starownjach, na adwentnych wikach a druhdźe dary rozdźěla.
K pohłubšenju maćizny je so awtor přinoška z dr. Susannu Hozynej z Budyskeho Serbskeho instituta rozmołwjał. Wona skedźbnja na to, zo ma darowanje w Serbach wjelelětnu tradiciju. Akterojo w tym zwisku su tež swjata Borbora „borborka“ w Kulowskej kónčinje, Janšojski bog w delnjołužiskich Janšojcach a swjaty Mikławš w Radworju.
Zapósłane (09.12.16)
Regina Šołćina z Konjec piše k njedorozumjenjam mjez Domowinu a iniciatiwnej skupinu Serbski sejm:
Běch wostrózbnjena, jako čitach přinošk „Snano cyrkej pomha“ w Serbskich Nowinach z 30. nowembra. Njerozumju, zo dyrbi so „swójska zópka“ tak radikalnje na kóšty druhich warić. Dóstach podobnu negatiwnu informaciju tež hižo z druheje strony.
Njedowidźu, zo dyrbju tu hišće pomhać wolij do wohenja leć! Zo tež hinak dźe, je Slepo njedawno dopokazało!
Mam serbsku dušu a nošu z hordosću znamješko „serbskeje lipy“. Tohodla tule zjawnje cofnu připrajenje za mnje a mandźelskeho, jako sympatizantaj na lisćinje iniciatiwneje skupiny Serbski sejm stać. Swoje připrajenje dach knjezej Měrćinej Wałdźe z naiwneje njewědy po zhromadźiznje w Chróšćanskej šuli. Wopominachmy tam Chróšćan zběžk před 15 lětami.
Hdyž so tale „kara“ Bóh dał k dobremu zwjertnje, sym zwólniwa k swojemu připrajenju dale stać. Hižo bamž Jan XXIII. praješe: „Zhibować, njełamać!“ a njeboh Michał Nawka: „Serbja dyrbja hromadźe dźeržeć kaž jedna wulka swójba!“
Zapósłane (08.12.16)
Antonín Vlk z čěskeho Mělníka piše:
Jara zajimawy je nastawk wo towarstwje w Českej Lípje, kotrež přihotuje někotre akcije k 1 100. róčnicy smjerće swjateje Ludmile.
Při čitanju nastawka je moju kedźbnosć wubudźiła informacija wo pochadźe swjateje Ludmile. Najskerje hižo nichtó njedwěluje na jeje serbskim pochadźe, ale podata informacija wo městnje naroda w nastawku je wopačna.
Ludmila njebě Milčanka a njesłušeše do tež žanoho druheho kmjena tehdyšich słowjanskich splahow mjez Łobjom a Wódru. Wona słušeše do serbskeho splaha Pšowjanow. Tón bě zasydleny na prawym přibrjohu Łobja, dźensa w srjedźnej a sewjernej Čěskej, a bě sewjerny susod Čechow, zasydlenych na lěwym přibrjohu Łobja.
Najstarša chronika čěskich stawiznow z lěta 1125, tak mjenowana „Kosmowa chronika“, nam wuswětla, zo „ běše Ludmila dźowka knježićela hrodźika Pšow-Slawibora“. Jeho mandźelska, mać Ludmile, rěkaše Lidoslawa. To stej jeničkaj znataj knježićelej nad njewotwisnym Pšowom.
