Zhromadnje koncertowali
Składnostnje 20lětneho wobstaća partnerstwa Serbskeje zakładneje šule Budyšin z Jablonecskej 2. zakładnej šulu běchu Budyske dźěći njedawno do susodneje Čěskeje na koncertaj přeprošene. Wyši měšćanosta Jabloneca nad Nisou Jiří Čeřovský (ODS), bywši nawoda mjenowaneho kubłanišća, je hosći z Łužicy w radnicy města přijał. Jubilej běše přičina, zo je so Gabriela Bajtlowa (naprawo) do čestneje knihi města zapisała. Na to su Budyšenjo z chórom Rolnička w cyrkwi swj. Hany a na hodownych wikach w šuli zhromadny koncert wuhotowali. Tak zaspěwachu „Fröhliche Weihnacht“ a „Tisíc andělů“, a na kóncu zaswěćichu swěčki na hodownym štomiku na dworje kubłanišća.
Gabriela Bajtlowa
Swj. Mikławš pobył
Borborka dźěći wopytała
Swjedźeń swjateje Borbory, kotruž sej tež dźěći česća, je 4. hodownika. W 3. lětstotku w dźensnišej Turkowskej žiwa bě so wona jako młoda žona z wěriwej křesćanku stała, štož pak so jeje nanej, bohatemu překupcej, scyła njelubješe. Za swoju wěru je martrarsku smjerć přećerpjeła.
Dźensa je Borbora patronka hórnikow. Spominamy pak na nju tež z wjacorymi nałožkami. Wišnjace hałžki, na jeje čestnym dnju w ćopłej stwě do wazy tyknjene, hody kćěja. W někotrych kónčinach Němskeje wusywaja pšeńčne zornjatka, tak zo młódna zeleń hody na rjanosć přirody dopomina.
Na někotrych wsach pěstuja rjany nałožk, zo swj. Borbora w dołhim běłym šaće, kotraž ma mjezwočo z běłym šlewjerjom zakryte, dźěći wopyta. W Njebjelčicach su nałožk před třomi lětami wozrodźili, mjeztym zo jón na někotrych wjeskach wokoło Kulowa hižo dawno haja. W Salowje přewodźataj Borboru hižo wječor do swjedźenja rumpodichaj.
83lětna Salowčanka Lejna Nukowa so dopomina, zo bě tomu hižo za čas jeje dźěćatstwa tak: „Bě to za čas suroweje wójny a tehdy smy so my dźěći wjeselili, zo dóstachmy worjechaj, jabłuko abo samo poprjančk.“
Přewšo rady w serbskej drasće wustupuje
Zetkanje ze znatej a woblubowanej moderatorku z Budyšina
To je stajnje wokřewjacy wokomik, hdyž ju wuhladaš a słyšiš, kak wona programy Serbskeho ludoweho ansambla a dalšich kulturnych a wuměłskich skupin moderěruje. Ze swojim přijomnym, ćopłym hłosom wona publikum fascinuje. Přeco zaso zamóže moderatorka publikum a wuměłcow na jewišću do wěsteje zhromadnosće zwjesć. 49lětnu Kristinu Nerád tajke hódnoćenje zwjesela. Jara rady so tuž z njej wo jeje žiwjenju a wuměłstwowym skutkowanju rozmołwjam. Ze swojim słowakskim mandźelskim Pavolom bydli wona w domje, hdźež bě sławny serbski wučenc prof. dr. Arnošt Muka do swojeje smjerće 1932 bydlił. Rjane to wulke bydlenje, tu so wona z mandźelskim a 21lětnym synom-studentom derje čuje.
Chigozie Obioma „Orchester mjeńšinow“
Roman nigeriskeho awtora z mjenom Chigozie Obioma „Orchester mjeńšin“ powěda wo lubosći w mnohorěčnej a socialnje rozdźělnej nigeriskej towaršnosći. Z perspektiwy chia (to rěka jandźela pěstona abo wosobinskeho ducha) powěda hłowny protagonist, kiž rěka Chinonso. Chi móže na jednej stronje mysle protagonista zwobraznić, na tamnej pak ma tež nadpersonalny wid, dokelž móže so wot myslenja kaž tež wot ćěła Chinonsa dźělić a samo ze chijemi druhich wosobow rěčeć.
Ze swojej knihu wjedźe Obioma čitarjow a čitarki do mytologije afriskeho ludu Igbo. Tež hdyž přisłuša wjetšina ludźi křesćanstwu, je tradicionalna nabožina jara wažna. Roman wopisuje konflikty mjez přitomnosću a tradiciju – při tym wězo njejedna so jenož wo konflikt mjez modernu a tradiciju, kotryž tež w serbskej kulturje wulku rólu hraje, ale tež wo to, zo je konflikt přez kolonizaciju Afriki nastał. To rěka, zo stej nabožina, w tym padźe křesćanstwo, a rěč, jendźelšćina, přeco tež z bolostnymi nazhonjenjemi kolonizacije zwjazanej.
Zapřijima přeća publikuma do hrajneho plana
Rozmołwa ze zastupjerku intendanta za serbske dźiwadło w NSLDź Madleńku Šołćic
Serbja lubuja swoje dźiwadło a wjesela so přeco zaso na nowe serbskorěčne inscenacije Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła. Wo dźěle serbskeho dźiwadłoweho ansambla je so Alfons Wićaz z Madlenku Šołćic, zastupjerku intendanta za serbske dźiwadło a dramaturgowku w NSLDź, rozmołwjał.
Jako sće w lěće 2011 zastojnstwo nastupiła, kotry zaměr sće sej stajiła, zo by Was nadawk wupjelnił a spokojił?
Hdyž so słowo z wuměłstwom stanje
Nowa kniha basnjow Róže Domašcyneje wušła
Najnowša kniha Róže Domašcyneje „W času zeza časa“, wušła w Ludowym nakładnistwje Domowina, prezentuje so jako edicija z čorno-žołtej titulnej ilustraciju, krjeslenku Karla-Georga Hirscha (*1938) bjez titla.
„Natyrlich Dyrlich“
Awtobiografija w dokumentach za čas po towaršnostnym přewróće
Znowa pod titlom „Doma we wućekach“, ale z rjadowym čisłom 2 předstaja Benedikt Dyrlich serbskemu čitarjej nětko swoje „zrałe lěta“, kotrež padnu do noweje epochi demokratije: do lět 1990–2018. Swoju wohnjowu křćeńcu dožiwja basnik a politikar w přewrótowej nazymje na zetkanjach Serbskeje narodneje zhromadźizny w Budyšinje. Po swojich 40. narodninach, w aprylu 1990, zastupi wón do SPD a stanje so z jeje kandidatom na krajnej lisćinje Sakskeje. A w oktobru, krótko po němskim zasozjednoćenju, wola jeho Budyšenjo do noweho sakskeho sejma.
Serbske hody
Wězo tež my Serbja wosrjedź Němcow hody tak swjećimy kaž Němcy. Bohužel pak je dale a bóle komerc wobknježi – kóžde lěto powěsće wozjewjeja, hač a kak je so předań za překupstwo wudaniła. Ale to, štož „němske hody“ poprawom woznamjenjeja, je hódne, zo je sobu swjećimy. Rjany njeje jenož hodowny štom, z Němskeje po cyłym swěće rozšěrjeny, ale tež mnohe hodowne nałožki, kotrež zwjetša w Němskej hajimy. Druhe narody, na přikład Italčenjo, hody hinak swjeća, wótře a na dróze. Na Pětrowym naměsće w Romje hodowny štom hakle wot lěta 1982 steji; prjedy bě katolikam skerje Boži narodk znamjo hód.
Ale mamy tež serbske hody! Naš basnik Józef Nowak je znajmjeńša dwě basni na nje zbasnił; jedna rěka „Hody“, tamna „Serbske hody“. Wobě namakamy w hódnej knize „Pěseń, družka swěrna“, runje před 25 lětami wušłej. Njeby snadź nowy nakład k jubilejej načasu był?
Podawa mały leksikon žonow a muži wuměłstwa
Mysle k Jürgena Maćijowej knize „Wuměłcy Hornjeje Łužicy 2“
Portrety wuměłsce tworjacych – hač spisowaćelow, molerjow abo hudźbnikow – zhotowić, to je w fotografiji wěsće wulke brěmjo. Wšako maja wuměłsce skutkowacy wosebitu awru. Jürgen Maćij bě so před lětdźesatkom hižo na to zwažił, z pomocu Połčničanskeho Ernsta Rietscheloweho kulturneho koła projekt „Wuměłcy Hornjeje Łužicy“ z wustajeńcu a publikaciju sobu zeskutkownić. Lětsa je kniha „Wuměłcy Hornjeje Łužicy 2“ wušła.
Přičina za 2. zwjazk wuměłskich portretow a biografijow je prosta, kaž Maćij sam piše: „Minjene dźesać lět zeznach dalšich ludźi a wopytach jich. Tak móžu w předležacym zwjazku 70 wuměłcow z Hornjeje Łužicy resp. z poćahom k Hornjej Łužicy předstajić.“
