Wulět do łužiskeho Hornjeho kraja
Po kraju po puću
Dźensa chcemy so ze swojej wuprawu podać do krajiny Hornjeje Łužicy z němskim mjenom Oberland. Pohibujemy so potajkim zwonka historiskich mjezow Serbow, ale tež tam storčimy na serbske slědy.
Wopušćimy Budyšin po Nowosólskej dróze, to rěka po B 96 do južneho směra. Jědźemy přez Bělšecy (Ebendörfel), Budestecy (Großpostwitz), Jiłocy (Eulowitz) a WWbohow (Halbendorf i. G.). Wbohow je poslednja historisce serbska wjes. Nětko dróha chětro stupa. Z lěweho boka strowi nas Běłobóh, derje spóznajomny na jeho běle so swěćacej wěži. Dźensa na njón njechamy, ale budźemy so potom hišće na njón dopominać. Dosćehnjemy znatu WWjerbježansku horu (Wurbiser Berg) z jeje strašnej S-křiwicu. Na wyšinje, hdźež so lěs kónči, mamy při jasnym wjedrje rjany wuhlad na sewjeročěske a Žitawske horiny. Přichodna wjes je Wopaka (Oppach), a tu chcemy chwilku pozastać.
Domjacy woheń
Jurij Łušćanski
So njepali njesapa
w kuchni w stwě
njejsu wjac kachle
woheń njewidźiš
njewidźiš nječuješ
sedleško
tež nic
zmij nima
wuhenja wjac
za nutř a dele a horje a won
wulka škoda
zo je chodojtypalenje
jeničke wob lěto
baseń z knihi „Čerwjeń brěškow“
„Sćěny chěže su třeća koža“
Architektka a twarska biologowka zasadźa so za strowe twarjenje
Tema strowi žiwi być je dawno tež hižo twarsku branšu docpěło. Mjeztym eksistuja za to najwšelakoriše twarske móžnosće. Ekologisce twarić je jedna z nich a za wšitkich, kotřiž chcedźa na strowym zakładźe twarić, je fachowe poradźowanje bytostne.
Architektka Hilža Mittagowa z Róžanta, mjeztym je wona tež twarska biologowka, tajke poskića. „Zaměr ekologiskeho twarjenja je, zo so čłowjek pod strowymi wuměnjenjemi w swojim žiwjenskim wobswěće derje čuje. Dyrbimy dźě přeco na to myslić, sćěny chěže su naša třeća koža“, mać třoch dźěći wuswětla. W lěće 2004 je wona studij architektury na Choćebuskej techniskej uniwersiće zakónčiła. Po tym złoži hišće dalokostudij we wobłuku twarskeje biologije na instituće za biologiju a ekologiju (ibn) w hornjobayerskim Neubeuernje.
Energiju lutować
Sekretar župy, nawoda młodownje a organizator pomocy
W Pančicach-Kukowje přeja dźensa mnozy Hubertej Kokli zbožo a wosebje strowotu k jubilejnym 80ćinam. Narodninar je na najwšelakorišich městnach njesprócniwje skutkował.
29. jutrownika 1936 rodźenemu je čas dźěćatstwa žiwjenske nastajenje formował. Jeho nan, póstownik a čestnohamtski wjesnjanosta, bě njebojazny přećiwnik nacionalsocializma. Zjawnje zastupujo swoju maksimu, zo stejitej wěra a narodnosć nad zełharnej ideologiju brunych mócnarjow, bu wón jako wjesnjanosta wotsadźeny, jako šulski hólčec Hubert w předposlednim wójnskim lěće sam surowosć tehdyšeho časa dožiwi. Dokelž je z druhimi dźěćimi serbsce rěčał, bu wot němskeho wučerja ćežko pochłostany. Dale njemóže zabyć, kak su němscy wojacy staršiski dom zničili. A njewuhojomnu ranu zawostaji w tehdy dźesaćlětnym smjerć maćerje.
Foto: SN/Maćij Bulank (29.04.16)
Dalše rěče wuknyć rozšěrja wosobinski horicont
Něhdyši wobdźělnicy olympiady serbskeje rěče wědźa so hač do dźensnišeho na swoje wobdźělenje dopomnić. Wšitkim bě to wosebitosć, na kotruž njezapomnja. Woni su we wosebitej brošurce, wudatej wot Serbskeho šulskeho towarstwa składnostnje lětušeho jubileja, jako dobyćerjo wozjewjeni.
Na wšitke nadrobnosće so dopomnić njeje za něhdyšich „olympionikow“ wažne, znajmjeńša nic za Joachima Glücklicha, Constancu Grósec, dr. Pětra Hejdušku a Saru Mičkec. Wosebje pozitiwne zaćišće z wubědźowanja a rjana atmosfera pak su jim hač do dźensnišeho w pomjatku wostali.
„Lětsa nimale połojca wobdźělnikow maćernorěčna była“
50. centralna olympiada serbskeje rěče je so do stawiznow jako wosebita zapisała. Milenka Rječcyna je so z předsydku Serbskeho šulskeho towarstwa Ludmilu Budarjowej rozmołwjała, kotrež je mjeztym 25 lět nošer tohole wubědźowanja.
Kotry wunošk ma olympiada serbskeje rěče zhladujo na perspektiwu našeho naroda?
Přikładaj ekologiskeho twarjenja
Jara agilna a njesprócniwa žona
Na wopyće pola nawodnicy Šule za delnjoserbsku rěč a kulturu w Choćebuzu
Na blidźe dźěłoweje rumnosće nawodnicy Šule za delnjoserbsku rěč a kulturu Marje Elikowskeje-Winkleroweje w Choćebuzu leža knihi, prospekty a wšelake druhe materialije. Zrazom začuwaš, zo so tule napjeće dźěła. „Hišće momenćik prošu! Dźensa zakónči so runje kurs pólšćiny. Tuž mam to a tamne hišće spěšnje zrjadować“, šulska nawodnica mje wo sćerpnosć prosy a spěcha k swojej sobudźěłaćerce Brigiće Nagelowej do tamneje stwy. Ta bě šulsku nawodnicu wo pomoc prosyła. Na sćěnowinje dźěłarnje wuhladam wobraz bamža Jana Pawoła II. „Haj, doma staj staršej nas pjeć dźěći nabožnje, katolsce kubłałoj. Sym po tutych křesćanskich hódnotach a zasadach žiwa“, praji mi nawróćejo so do dźěłarnje 1951 w Poznanju narodźena Pólka. Zhonju, zo staj jeje nan, dźěłacy w gastronomiji a so za kulturu horjacy, a jeje mać, kotraž bě w běrowje přistajena, wšitko za to činiłoj, dźěći wšostronsce kubłać – tež w sporće, baleće, spěwanju w chórje a při nawuknjenju instrumentow. „A jako šulerka zakładneje šule mějach hižo zajim za rěče.
Surealne zetkanja
Nowa zběrka basnjow Benedikta Dyrlicha w němskej rěči, wudata w nakładnistwje POP w Ludwigsburgu
Trjebach trochu chwile, zo bych sej knihu do ruki wzała. Rysowanka rumunskeho wuměłca Emiliana Papija na prědnjej wobalce pak wabješe: zakryte wobjeće dweju, kotrymajž so přitula prošerjatko a zawrjena kniha. Wobraz je sadźeny do ramika a připinjeny z banderolu, na kotrejž steji napisane „Surreale Umarmung“, štož je zdobom titul zběrki. Ze zadnjeje strony wobalki hlada awtor sam, zamysleny, so mi zda, a trochu šělhawje přez ramik swojich nawoči.
