Božemje w Njebjelčicach
Dźesać předšulskich dźěći je so z Njebjelčanskej pěstowarnju rozžohnowało. Do toho pak dožiwichu hišće zajimawej dnjej.
... nětko smy pěstowarske dźěći!
Žłobikarske dźěći Chróšćan kołća mějachu srjedu, 10. julija, wosebity dźeń. Hnydom po snědani podachu so z kubłarkami na Kralec burski statok w Chrósćicach. Tam je nam knjez Kral swoje zwěrjata pokazał. W hródźi stejachu kruwy a tež małe ćelatko. Łastojčki widlowachu wokoło hněžkow a po cyłej hródźi. Potom wjedźeše wón nas do konjenca. Konje dachu so při nózdrach majkać. Wonka na dworje je nam knjez Kral potom pokazał, kak wón konja rjedźi a zo ma kóń pódkowy. W kurjencu wobhladachmy sej honača a kokoše kaž tež hnězda, do kotrychž kokoše jejka njesu. Zaspěwachmy sej spěwčkaj „Ja mam konje“ a „Kikerahi, biło je tři“. Podźakowachmy so knjezej Kralej a podachmy so na hrajkanišćo stareje pěstowarnje. Tam čakaše na nas wulka překwapjenka. Dźěći su wot nětka pěstowarske dźěći. A tuž dóstachu mału cokorowu titu a znamješko pěstowarskeje skupiny, do kotrejež je přiwozmu. Na znamješku je widźeć „jabłučina“, „krušwina“ abo „wišnina“. Mać, knjeni Hajnkowa, bě za wšitke dźěći piknik přihotowała. Muffinsy, sad, brěčka a słódkosće – wšitko je nam zesłodźało.
Rjadowniska jězba
Na wulkotnu a dožiwjenjow połnu rjadownisku jězbu dopominaja so šulerjo rjadownje 4 a zakładneje šule „Handrij Zejler“ z Wojerec. Wot 4. do 7. junija přebywachu woni w młodowni w Bórku pola Budyšina. Nic jenož wuhotowanje domu, jědźne zastaranje a přewod personala běchu bjezporočne, tež bliska wokolina skića mnoho zajimawych móžnosćow za ekskursije. Jimacy a powučacy bě wopyt w šulskim muzeju w Stróži wo temje „Šula něhdy“. Wopyt w Domje tysac hatow a pućowanje wokoło hatow hodźeše so wulkotnje na temu „Zwěrjata a rostliny při a we wodźiznach“ we wěcnej wučbje. W serbšćinje wobjednawachmy město Budyšin a serbske institucije. Runje bě to hišće ćežišćo wuknjenja na šulskej ławce a hižo móžachmy při wjedźenju po rjanym Budyskim starym měsće twarjenja a institucije same wobdźiwać. Němsko-Serbske ludowe dźiwadło, klankodźiwadło na hrodźe, Smolerjec kniharnju a Serbski dom hižo znajachmy. Tuž pobychmy w běhu našeho přebytka w Serbskim ludowym ansamblu a w Serbskim muzeju. Za přewšo zajimawe wjedźenje w SLA dźakujemy so knjezej Cušce.
Cyła wjes swjećiła
Nowy dramaturg za reje a hudźbu w SLA
Zetkanje z wuspěšnym młodym delnjoserbskim komponistom Sebastianom Elikowskim-Winklerom
Jeho wjesołe wašnje mi hnydom napadnje, jako so ze 40lětnym komponistom Sebastianom Elikowskim-Winklerom w Budyšinje zetkam. Delnjoserb, kiž hižo 20 lět w Berlinje bydli, je wot lětušeho februara w Serbskim ludowym ansamblu na poł městnje jako dramaturg za reje a hudźbu kruće přistajeny.
„Tydźensce přijědu do Budyšina. Dźěło mi radosć wobradźa, wšako hižo wjele lět jako swobodny wuměłc programy zestajam a koncerty organizuju. Dźěło tule w SLA za mnje ničo zasadnje noweho njeje, ale mje wobkuzłuje, dokelž móžu nětko sobu k tomu přinošować, zo serbsku kulturu, serbsku hudźbu dale a wuspěšnišo po kraju kaž tež we wukraju šěrimy, zjawnosći na zajimawe wašnje spřistupnjamy“, powěda młody muž. Wón so dźeń a hłubšo do wosebitosćow SLA zanurja, zo by swojemu přeću wotpowědował.
Změna w najwšelakorišich fasetach – Přechod jako princip
Zhromadny projekt Załožby za serbski lud, Serbskeju muzejow Budyšin a Choćebuz, Muzeja za moderne a načasne wuměłstwo Koroška (KGLU) Slovenj Gradec (Słowjenska) a Muzeja moderneho wuměłstwa Korutanskeje (MMKK) w Celovecu „Přechod 03“ wopřijima literaturu, hudźbu a tworjace wuměłstwo. Wustajeńca twórbow rěka „Wobrazy krajiny“ a je tuchwilu w Budyšinje přistupna. Nazymu pućuje přehladka do Ljubljany kaž tež do Slovenj Gradeca, po tym do Celoveca a Pliberka a klětu do Choćebuza.
Dohromady dwanaće wuměłcow – stajnje štyrjo z Němskeje, Słowjenskeje a Awstriskeje – pokazuje we wobłuku wustajeńcy swoje wudźěłki. Plusnikečanka Iris Brankačkowa je hesło projekta kaž tež titul wustajeńcy konsekwentnje wukładujo rozdźělne mólby za přehladku wuzwoliła. Přechod symbolizuje gouachowa montaža „Při hrjebi“, a to posłownje runje tak kaž w přenjesenym zmysle. Zwobraznjena holca so takrjec ducy zhubi. Zdobom hodźi so twórba jako reminiscenca na renesansu, złožowaca so na torsa antiki, interpretować. Wolijowe mólby, mjez nimi „Spušćadło“ a „Mróčele wječor I“, pokazuja impresije přirody.
Lubuje sylne, jasne barby
Rozmołwa z tworjacej wuměłču Isu Bryccynej
K znatym serbskim tworjacym wuměłcam přitomnosće słuša grafikarka, molerka a wuhotowarka knihow w Ludowym nakładnistwje Domowina Isa Bryccyna. Alfons Wićaz je so z njej rozmołwjał.
Sće aktiwna wuměłča a swoje twórby tež rady wustajeće. Hdźe zajimcy wuměłstwa w blišim času Waše twórby wuhladaja?
I. Bryccyna: Změju wot 26. julija hač do 31. awgusta w Galeriji Budissin na Hrodowskej zhromadnje z wuměłču Ingerosu Jänichen-Kucharskej wustajeńcu. Wona keramiku wustaja a ja wobrazy – akwarele a rysowanki, kaž je sej to přirada galerije přała. To su zdźěla moje nowe twórby, ale přehladka budźe tež starše wěcy wopřijimać. W cyłku budźe to něhdźe 20 akwarelow a 20 rysowankow w mjeńšim formaće. Wustajeńcu wotewru pjatk, 26. julija w 19 hodź. Program wuhotujetej basnica Róža Domašcyna z lyriskim tekstom a smyčkowe trijo z hudźbu.
Je ekspozicija w Galeriji Budissin za Was něšto wosebiteho?
Rysuje polemiski wobraz wo žiwjenju ćěkancow
Pokazka na dyrdomdejski roman rusko-estiskeho spisowaćela Andreja Iwanowa
Roman „Hanumans Reise nach Lolland“, kotryž wuńdźe lěta 2009 w originalnej ruskej wersiji a tři lěta po tym w němskim přełožku w nakładnistwje Kunstmann, powěda wo outsiderach, pućowacych a ćěkacych a wo ćežach jich wšědneho žiwjenja w cuzych krajach, hdźež nichtó na nich nječaka. Tež dźesać lět po wozjewjenju romana je tema za němskich a serbskich čitarjow jara aktualna.
Čitar namaka paralele k swojim swójbnym stawiznam
Mysle k prof. Hartmuta Zwahrowemu romanej „Abschiednehmen“
Čitar tuteje knihi njeměł zwučene wašnje powědanja wočakować. Štóž so do romana Hartmuta Zwahra „Abschiednehmen“ poda, dyrbi wuteptane šćežki wopušćić. Dokelž nima jeho lektura runosměrnu strukturu powědanja. Wije so po němskich stawiznach 20. lětstotka. Kónčny dypk prěnjeho dźěla romana je smjerć Stalina 1953.
Štóž chce wědźeć, kak z rjekom Johannesom dale dźe, dyrbi pokročowanje „Leipzig – Ein Studentenroman“ čitać. Tola hłowny rjek w poprawnym zmysle Johannes tež zaso njeje, byrnjež jasne awtobiografiske rysy měł. Přewažnje jewi so wón w romanje jenož jako pódlanska figura. Wjetšu rólu hraje jeho dźěd Gustav, kotrehož běh žiwjenja saha hač do zažnych stawiznow swójby. Tež wowka Hedwig je wažna wosoba w romanje. Wona je ta, kotraž, kaž so dźensa tak rjenje praji, swojemu mužej chribjet swobodny dźerži a swójbu financielnje nad wodu dźerži, po tym zo njeje so Gustavowe młynske dyrdomdejstwo poradźiło.
Theodor Fontane a Serbja
Lětsa spominamy na 200. narodniny spisowaćela Theodora Fontane. Wón je nimoměry wjele pisał; cyłkowne wudaće jeho spisow, tak mjenowana „Fontanowa bibliotheka“ w nakładnistwje Ullstein, wopřijima 53 zwjazkow. Su to romany, balady, basnje, dźiwadłowe kritiki, wójnske rozprawy z třoch wójnow (1864, 1866 a za čas Němsko-francoskeje wójny 1870/71 bě wón samo jaty a jemu hrožeše smjertne chłostanje!), dźeniki, awtobiografija, pućowanske rozprawy, listowanje a – drje jeho najznaćiše spisy: „Pućowanja po marce Braniborskej“ w pjeć zwjazkach. Jedyn z nich rěka „Sprjewiny kraj“, z njeho je Nowy Casnik njedawno w pokročowanjach wozjewił rozprawu spisowaćela wo jeho pućowanju do Lubnjowa a do Błótow, wosebity wotrězk wopisuje Lědy. Tam je sej Fontane wězo z čołmom dojěł, a w teksće wopisuje serbskeho čołmarja a wotwodźuje ze swojeho wobkedźbowanja jara zajimawe wašnja Serbow. „… wón steji w zadnim dźělu čołma, kotryž woni na wašnje gondoljerow doprědka pohibuja. Tute rune staće a z nim zdobom stajne napinanje wšěch swojich mocow je cyłemu ludstwu dało krutosć, kotruž pola wjetšiny našich wjesnjanow paruješ.
