Dudakojo z cyłeho swěta, přećah a wiki
W Slepom hotuja so na jubilejny swjedźeń składnostnje 750. róčnicy załoženja wsy kaž tež na paralelnje wotměwacy so 9. mjezynarodny festiwal dudakow přichodny kónc tydźenja. Jost Schmidtchen je so z regionalnej rěčnicu župy „Jakub Lorenc-Zalěski“ Dianu Maticowej wo swjatkomaj rozmołwjał.
Knjeni Maticowa, podawajće nam tola prošu krótki přehlad: Što steji na planje?
D. Maticowa: Na woběmaj dnjomaj změjemy pisane wiki z něhdźe 50 rjemjeslnikami, přemysłownikami a wikowarjemi regionalnych wudźěłkow. Nimo toho poskićamy bohaty wuběr kulinariskich přikuskow. K rańšemu piwu zahratej sobotu Grodkowska dujerska gilda a njedźelu Šalmajowa kapała z Rownoho. Wobě skupinje matej tež serbske štučki w swojim hudźbuym składźe. Wosebje za dźěći přihotujemy na woběmaj dnjomaj wosebite programy, kaž na přikład přehladku mydliznojtych pucherjow k sobu činjenju a stacije za šminkowanje. Nimo toho móža so zajimcy z helikopterom na kołolět nastajić a sej wustajeńcu historiskich wohnjowobornych jězdźidłow wobhladać.
Wšelarokosć w hudźbje je přewšo wažna
Syman Hejduška z Hórkow je jedyn z wobdźělnikow wčera zahajeneho programoweho rjadu Kulturneje zahrody, noweho lěćneho eventa Serbskeho ludoweho ansambla. Nimo toho je młody Serb jedyn z dobyćerjow Simul + wubědźowanja. Za swoju swoju ideju „Minikoncert w neoklasiskim stilu“ zdoby sej wón 5000 eurow. Jan Bogusz je so z nim rozmołwjał.
Slědowacu sobotu, 11. junija wustupuješ we wobłuku programa Kulturneje zahrody. Što hosći a zajimcow na zahrodźe SLA při twojim wustupje wočakuje?
Jězory za dowol a Krabat wabja
Wo lětušich Dnjach we Łužiskej jězorinje je Andreas Kirschke z Kathrin Winkler, jednaćelku krajej přesahowaceho turistiskeho zwjazka Łužiska jězorina porěčał.
Kotry započatk maja dny w jězorinje?
K. Winkler: Z ryzy informaciskeho zarjadowanja Łužiskeje a srjedźoněmskeje towaršnosće hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV) su so wopytowarske dny we Łužiskej jězorinje wuwili. Wone stawachu so lěto a bóle z woblubowanym ludowym swjedźenjom a wotměwachu so kóžde lěto druhdźe. Dny w jězorinje 2014 při Bjerwałdskim jězoru su so prěni raz z dotalnymi wopytowarskimi dnjemi wotměnili. Wot lěta 2015 wotměchu so tele dny k zazběhej sezony spočatk apryla. Po dwěmaj lětomaj přestawki pandemije dla startujemy na zakładźe noweho koncepta z wodźenymi dožiwjenskimi turami w juniju znowa.
Kotre su Waše nazhonjenja?
Paralele k Serbam su sylne
Wot 15. meje móža sej zajimcy słowaksku wustajeńcu „Party w 21. lětstotku“ w Budyskim Serbskim muzeju wobhladać. Zeskutkownili su wuměłski projekt fotografaj Ľubomír Sabo a Zuzana Sénášiová, etnologowka Katarína Sabová a molerce Sarah I. Avni a Ivana Mintálová. Jan Bogusz je so z fotografom Ľubomírom Sabom rozmołwjał.
New York, Istanbul, Peking a mnohe dalše městna – z wašej wustajeńcu sće móhłrjec hižo po cyłym swěće po puću był. Što je zakładna mysl, kotruž chceće publikumej we wukraju sposrědkować?
Swójsce so angažować
Motiwator za tworjenje rěčnych rumow w Malešecach a wokolinje Lucian Kaulfürst je minjeny štwórtk předsydstwu župy „Jan Arnošt Smoler“ swoje projekty předstajił (Serbske Nowiny rozprawjachu). Bosćan Nawka je so z nim wo nich rozmołwjał.
Knježe Kaulfürsto, sće njedawno wuhotował tak mjenowany medijowy klub. Što so za tym chowa?
Stare filmy wo Serbach na DVD
Wjace hač 20 lět zwičnja priwatne předewzaće Icestorm Media z Berlina komercielnje filmowe namrěwstwo DEFA, wot lěta 2019 su w rjedźe „NDR w originalnych nahrawanjach“ mjeztym 36 DVDjow wo wšelakich temach wudali. Nětko chcedźa tam DVD z historiskimi filmami wo Serbach wudać. Cordula Ratajczakowa je so z Axelom Poike z Icestorm Media rozmołwjała.
Kak sće ideju zrodźili, filmy wo serbskim žiwjenju wudać?
A. Poike: Zasadnje je ideja rjadu, filmowe materialije z NDRskeho časa – tež, hdyž su wotpowědnje politisce barbjene, dźensa snano hižo politisce njekorektne a duchej časa njewotpowěduja – wobchować a zdobom zjawnosći spřistupnić. Při tym pytamy přeco něšto wosebite. Ze zapada pochadźacy kolega je w archiwje na přinoški wo Serbach storčił, to jeho fascinowaše, dokelž njeje dotal ničo wo Serbach wědźał. Tuž myslachmy sej, zo je to snano dobra ideja, serbsku tematiku do rjadu přewzać, wšak je to na kóždy pad něšto wosebite. Wězo smy jako priwatne předewzaće na to pokazane, zo kupcy tež zajim na wudaćach maja. Tuž nadźijamy so, zo so nam to tež z DVD wo Serbach poradźi.
„Serbšćina by sensacija była“
Spěwarka delnjołužiskeho jazzoweho duwa LeDazzo, Choćebužanka Lena Hauptmann, bu za wubědźowanje „Women in Jazz – Next Generation“ nominowana. Bosćan Nawka je so z młodej hudźbnicu rozmołwjał.
Knjeni Hauptmann, što Wam nominacija woznamjenja?
L. Hauptmann: „Women in Jazz“ słuša k najwuznamnišim festiwalam žanra w srjedźnej Němskej, na kotrymž so prawidłownje mjezynarodne wuměłče, kaž na přikład Silje Nergaard, Julia Hülsmann a Judith Hill, w Halle nad Solawu prezentuja. Šansa, z tajkimi koryfejemi na samsnym jewišću stać móc, je wulke wuznamjenjenje! Nažel je podźěl žonow w jazzu runje tak kaž w tamnych hudźbnych žanrach přeco hišće dosć małki, předewšěm w tak mjenowanych wodźacych pozicijach. Často so publikum dźiwa, wuhlada-li mojedla bubnarku na jewišću. Samo na Lipšćanskej wysokej šuli Felix Mendelssohn Bartholdy, hdźež tuchwilu jazzowy a popowy spěw studuju, su žony we wěstych instrumentalnych předmjetach skerje wuwzaće. Festiwal chce na tym něšto změnić, štož podpěruju.
Intensiwnje diskutowali
Tuchwilu dźěłaja intensiwnje na Leaderowej strategiji regiona kónčiny Hornjołužiska hola a haty. Zawčerawšim je so rozsudny gremij w Njeswačidle zetkał a wuradźował. Bianka Šeferowa je so wo zarjadowanju z Andréjom S. Köhlerom z regionalneho managementa ze sydłom w Rakecach rozmołwjała.
Što bě ćežišćo wuradźowanjow rozsudźaceho gremija?
André S. Köhler: Hižo loni w septembrje zahajichmy wobdźělenje wobydlerjow kónčiny Hornjołužiska hola a haty. Ludźo dyrbjachu swoje ideje zapodać, za kotrež měli so spěchowanske srědki Leaderoweho programa zasadźić. Na dźěłarničkomaj w Radworju a Chrósćicach, na onlinowej sćěnowinje a z kartkami, kotrež su nam ludźo připósłali, je wjele namjetow dóšło. Na tymle zakładźe je Zhorjelski planowanski běrow Richter+Kaup akciski plan zdźěłał a zawčerawšim w Njeswačidle prěni raz čłonam rozsudźaceho gremija předstajił.
Kak su čłonojo reagowali?
Chcedźa jubilej dwójce woswjećić
Na hłownu zhromadźiznu přeprošuje Maćica Serbska přichodnu sobotu do Budyskeho Serbskeho muzeja. Cordula Ratajczakowa je so z předsydku dr. Anju Pohončowej rozmołwjała.
Planujeće něšto wosebiteho za hłownu zhromadźiznu hladajo na lětuši jubilej?
A. Pohončowa: Jako předsydstwo chcemy na dwoje wašnje 175. róčnicu załoženja Maćicy Serbskeje woswjećić: na jednej stronje za sobustawow w zwisku z hłownej zhromadźiznu, na druhej stronje za zjawnosć z konferencu w nazymje. Započnjemy lětušu hłownu zhromadźiznu hodźinku pozdźišo hač hewak, za to pak přizamknje so swjatočnosć w hosćencu. Smy prosyli dotalnych a amtěrowacych předsydow towarstwa wo krótku narěč. Za wuměłske wobrubjenje smy so rozhladowali w našim towarstwje. Tak budźe čłon předsydstwa Alexander Pólk na klawěrje knjeni Hilžu Zyndźinu ze Smochćic přewodźeć.
Hinak hač hewak njesteji žadyn přednošk na programje – čehodla?
Spytaja serbski poskitk zaručić
19. němsko-serbske nalětnje wiki přirody wabja zajutřišim, sobotu, na areal zarjadnistwa Biosferoweho rezerwata UNESCO Hornjołužiska hola a haty w Stróži pola Hućiny. Ze zamołwitej zarjadnistwa za zjawnostne dźěło Christinu Schmidt je Axel Arlt porěčał.
Knjeni Schmidt, hosći zaso tradicionalne wiki bjez wobmjezowanjow wočakuja?
Ch. Schmidt: Tomu tak je. Žane předpisy hygieny korony dla nas hižo njewobmjezuja. Nadźijamy so tuž wulkeje ličby wopytowarjow.
Kelko předawanišćow budźe?
Ch. Schmidt: Z 81 poskićerjemi su naše móžnosće dospołnje wučerpane. Hodźi so k zazběhej do małozahrodkoweje sezony, zo zahrodnistwa symješka a rostliny starych a nowych družin sadu, zeleniny abo zelow poskićeja. Regionalni producenća su ze žiwidłami, rjemjeslniskimi wudźěłkami a mnoho dalšim zastupjeni.
Što scyła su kriterije za wobdźělenje?
Ch. Schmidt: Štóž sam produkuje, je rjemjeslnik abo z biowudźěłkami wikuje, spjelni wuměnjenja za wobdźělenje. Smy lětsa wospjet wjace přizjewjenjow měli, hač předawanišćow je.
