Stare spěwy za nowu praksu přihotowali
Jako njedawno Jadwize a Fabianej Kaulfürstec Spěchowanske Myto Ćišinskeho spožčichu, bu na samsnym dnju jeju portal přistupne. Cordula Ratajczakowa je so z dr. Fabianom Kaulfürstom rozmołwjała.
Před lětomaj sće projekt z podpěru Sakskeho fondsa „Čiń sobu!“ zahajiłoj, nětko je něhdźe 500 hornjo- a delnjoserbskich pěsnjow z publikacije Smolerja a Haupta z lětow 1841 a 1843 online – w dźensnišim prawopisu, ze słyšomnej melodiju a z informacijemi, hdźe je so spěw zapisał a štó je ju zběraćelej zanjesł. Što přejeće sej za přichod?
Eksperimentelny punk a spěwiska
Huslacy spěwytwórc Paul „Geigerzähler“ Nagel wuda nowu tačel „Der Zeitstrahl ist zerbrochen“. Premjerny koncert budźe 20. nowembra w Berlinje. Po tym chce nowostku tež we Łužicy prezentować. Bosćan Nawka je so z nim rozmołwjał.
Knježe Geigerzählero, što budźemy na Wašej nowej tačeli słyšeć?
Geigerzähler: Zynkonošak wopřijima po mojim měnjenju dosć pisanu měšeńcu, sahaca wot punka přez spěwiska hač ke chětro eksperimentelnym zynkam. Tematisce wěnuju so předewšěm procesej transformacije a prašenju, kak to je, hdyž takrjec nahle z jedneje towaršnosće do hinašeje padnješ. Nochcu „ostalgiju“ šěrić, prašenje pak, hač so „na zapadźe“ wšitko błyšći, směm stajić. A kak da tu „na wuchodźe“ wupada, što so tu stawa?
To klinči, jakož bychu teksty biografiskeho razu byłe. Dotal sće stajnje tež politiske temy wobjednawał, a to z jasnym stejišćom. Su skerje wosobinske wjerše snano wuslědk tuchwilneje pandemije?
Z polěpšenjow jasnje profituja
Nowotwar pěstowarnje „Krabat“ w Čornym Chołmcu, kotraž je w nošerstwje Dźěłaćerskeho dobroćelstwa (AWO) postupuje. Dźěła chcedźa hač do decembra zakónčić. Tuchwilu derje w planje leža, dźěći maja klětu w januarje přećahnyć, rjekny Wojerowski měšćanosta za komunalne posłužby, šule, kulturu a socialne Mirko Pink w rozmołwje z Andreasom Kirschku za Serbske Nowiny.
Kotre dźěła sće wotzamknyli?
M. Pink: Zakónčili smy předewšěm zemske twarske dźěła a betonowe a murjerske dźěła za hruby twar. Nimale hotowe su třěchikryjerske dźěła. Tež nutřkowny wutwar derje postupuje.
Kelko cyłkowny projekt płaći?
M. Pink: Cyłkownje něhdźe dwaj milionaj eurow to stej. Dźesać procentow twarskeje sumy přewozmje AWO jako twarski knjez a nošer kubłanišća. Zbytne nimale 1,9 milionow eurow su po 75 procentach spěchowanske srědki z programa za wjesne wuwiwanje, a 25 procentow přida město Wojerecy. Wšako smy próstwu wo spěchowanje zapodali. Přidatnje přewostaji AWO 5 000 eurow za wuhotowanje wonkowneho areala.
Dochadźa k wyšim kóštam?
Serbskosć w měsće wožiwić
Heinrich Schleppers je zastupowacy rěčnik dźěłoweho kruha za serbske naležnosće Budyšina. Měšćanski radźićel frakcije CDU, z kotrymž je so Carmen Schumann rozmołwjała, ma wosebity poměr k serbskosći.
Što je Was pohnuło so w tymle dźěłowym kruhu angažować?
Dźakny narodninski swjedźeń
Składnostnje 30. róčnicy załoženja Smolerjec kniharnje w Budyšinje wuhotuje předawanišćo LND sobotu, 2. oktobra, dźeń wotewrjenych duri. Cordula Ratajczakowa je so z nawodnicu Smolerjec kniharnje Annett Šołćic rozmołwjała.
Hižo wokoło poprawneje róčnicy, 4. měrca, w času lockdowna sće mi přeradźiła, zo planujeće „mały dźakny swjedźeń za čitarjow, kupcow a awtorow“. Tón je so po zdaću k cyłodnjowskemu zarjadowanju wuwił, hdyž na program hladam. Čehodla?
A. Šołćic: Chcemy so tón dźeń wšěm našim kupcam z wosebitymi literarnymi chłóšćenkami dźakować. Tuž poskićamy němskorěčne zarjadowanje runje tak kaž čitanje w serbskej rěči. Tež dźěći móža so na zabawne čitanje wjeselić. A kaž je to na narodninach z wašnjom, chcemy sej připić a tuž witamy kóždeho hosća ze škleńcu sekta, brěčki abo wody.
Kak program konkretnje wupada?
Koncert lětsa dorost postaja
Chór Lipa a Křesćansko-socialny kubłanski skutk Sakska přeprošujetej njedźelu popołdnju na nazymski koncert na zahrodźe Zežiwjenskeho a zeloweho centruma w klóštrje Marijinej hwězdźe w PančicachKukowje. Cordula Ratajczakowa je so z dirigentku Lipjanow Jadwigu Kaulfürstowej rozmołwjała.
Waš tradicionalny nalětni koncert je so koronakrizy dla lětsa na nazymski změnił – je to špatna abo dobra powěsć?
J. Kaulfürstowa: Wjeselimy so, zo móžemy zaso prawje koncertować. Smy lětsa hižo Božu mšu we wobłuku putnikowanja do Róžanta 8. septembra hudźbnje wobrubili runje tak kaž prěnje swjate woprawjenje w klóštrje Marijinej hwězdźe w Pančicach-Kukowje. W zymje běchmy zwučować přestali, wot apryla činjachmy to zaso digitalnje a wot junija smy prawidłownje hromadźe pod hołym njebjom z wulkimi wotstawkami probowali – a to w Jaworje. To bě hinaše zwučowanje hač hewak, ale rjenje, zo bě scyła móžne.
Lipjenjo zajutřišim tež z chórom Worklečanskeje wyšeje šule zhromadnje spěwaja. Kak sće mysličku zrodźili?
Přichodna kročel za UNESCO-titul so bliži
Maja łužiske krajiny po wudobywanju wuhla potencial na titul swětoweho namrěwstwa? Wo tele prašenje dźěše minjeny tydźeń na konferency wědomostnikow w Choćebuzu. Pozadk je projekt „LIL-studija swětowe namrěwstwo Łužica“ Serbskeho instituta (SI), Braniborskeje techniskeje uniwersity Choćebuz-Zły Komorow (BTU) a Institute for Heritage Management (IHM) (SN rozprawjachu). Cordula Ratajczakowa je so ze sobudźěłaćerku projekta Heidi Pinkepank (BTU) rozmołwjała.
Konferenca je so z ekskursiju do łužiskeje jamy zakónčiła. Hdźe sće čehodla byli?
Ze simultanym tołmačenjom
Hłowna wólbna zhromadźizna Domowinskeje župy „Handrij Zejler“ budźe jutře w załoženskim domje narodneje organizacije, na žurli Kulturneje fabriki we Wojerecach. Do toho je so Axel Arlt z rěčnicu župneho předsydstwa Gabrielu Linakowej rozmołwjał.
Wólbna doba ma dwaj wotrězkaj, prěni z wuzwolenym županom, tamny z Wami jako rěčnicu. Bě dźěławosć předsydstwa tohodla wobsahowje wobwliwowana?
G. Linakowa: Smy we wšědnym dźěle župneho předsydstwa kontinuitu zwoprawdźili. Dotalny župan je dale w gremiju sobu dźěłał. Mi jako rěčnicy je wažne, zo jako skupina we wšěch praktiskich prašenjach hromadźe dźěłamy. Tak móžachmy na přikład zahajenje Lěta župow ze swjatočnym zarjadowanjom k stoćinam župow we Wojerowskej radnicy wuspěšnje přihotować.
Što běchu wjerški župneje dźěławosće?
Hłuboke, mało znate teksty
We wobłuku rjadu Serbskeho ludoweho ansambla „Zynki a linki“ wuhotuja fletistka Marie-Luisa Fryčowa, bubnar Benedikt Sauber a dźiwadźelnica Božena Bjaršec jutře, srjedu a zajutřišim hudźbno-literarny wječor w Budyšinje resp. Lejnje. Teksty Jana Larasa měješe poprawom Katka Krygarjec čitać, kotraž pak schorjenja dla krótkodobnje pódla być njemóže. Bosćan Nawka je so z njej rozmołwjał.
Knjeni Krygarjec, što je Was pohnuło program sobu wuhotować?
K. Krygarjec: Přez tři róžki – kaž je to w serbskej Łužicy často z wašnjom – je naprašowanje SLA ke mni dóšło. Njetrjebach scyła rozmyslować a připrajich bjez toho zo bych konkretneje wědźała, kotre teksty dramaturgiski wotrjad domu naposledk wuzwoli.
Studujeće tuchwilu w Zinnowitzu na dźiwadźelnicu. Kak su wam Waše znajomosće, kotrež sće sej dotal přiswojiła, nastupajo program pomhali?
Za wjace sprawnosće
Kak dołho chcedźa zamołwići w našim kraju poprawom hišće twjerdźić, zo njewobsteji winowatosć šćěpjenja pře koronawirus? Hdźežkuli hladaš, so pokazuje, zo dźe wuwiće cyle jasnje do směra t. mj. „3G“- abo „2G“-prawidła, zo ma kónc z darmotnymi testami być, abo nješćěpjenym w karantenje žana mzda njepřisteji, kaž su wčera w Sewjerorynsko-Westfalskej namjetowali a wo čimž je tež rěč w druhich zwjazkowych krajach. Prjedy abo pozdźišo su nješćěpjeni nuzowani so šćěpić dać. Sym za to, ludźom sprawnosć rjec. Město toho so politikarjo dale wija a wurěčuja. Na jednym boku twjerdźa, zo je to dobrowólny rozsud kóždeho jednotliwca, na tamnym boku wótře wo tym rozmysluja, hdźe maja přichodnje jenož hišće šćěpjeni, wustrowjeni abo testowani přistup měć. A najpozdźišo, hdyž dyrbja ludźo za kóždy test 20 eurow a hišće wjace płaćić, je za wulki dźěl ludnosće tež tale móžnosć z blida. Njerěču ani wo tym, zo budu potom wosebje ći ze snadnymi dochodami potrjecheni. To płaći na přikład za tych, kotřiž su wšědnje na ćah abo bus jězby na dźěło dla pokazani.
