2 500 swójbnych mjenow online
Choćebuz (SN). Wotnětka móžeš na delnjoserbskim rěčnym portalu www.dolnoserbski.de/mjenja za zakładnymi formami něhdźe 2 500 swójbnych mjenow a wjace hač 100 předmjenow pytać. Rěčespytnicy Choćebuskeje wotnožki Serbskeho instituta su je w běhu minjeneho lěta po najwšelakorišich žórłach rjadowali a z informacijemi wobohaćili. Nimo hłowneje formy mjena, kotraž steji tradicionalnje za muskeho nošerja mjena (na přikład „Witka“), předstajeja mjenowe formy za žony („Witcyna“), formy za cyłu swójbu („Witcyc“), z toho wotwodźene posesiwne formy („Witcyny“) a w datym padźe tež iregularne formy („Witkojc“). Nimo toho su tež móžne němske ekwiwalenty zapodate, w datym padźe pokazuja na znate nošerki/znatych nošerjow mjena a informuja wo tym, hdźe je jednotliwe mjeno hižo zapisane. Klasifikacija předmjenow často cyle jasna njeje. Je samo ćežko rjec, hdy so přikrótšena abo deminutiwna forma ze samostatnym mjenom stanje. Přikład za to je předmjeno Měto. Móžeš je jako krótkoformu Mjertyna interpretować, na tamnym boku pak je tež jako předmjeno wužiwane.
SAEK zachować
Budyšin (SN/JaW). Wjacore sociokulturne centrumy Hornjeje Łužicy, mjez nimi Budyski Kamjentny dom a Wojerowska Kulturna fabrika, dźěłaja zhromadnje ze Serbami na tym, přichod Sakskeho wukubłanskeho a wupruwowanskeho kanala (SAEK) w regionje Hornja Łužica zaručić.
Prěnje digitalne zetkanje w naležnosći su wčera na iniciatiwu direktora Załožby za serbski lud Jana Budarja wotměli, informuje załožba. „Chcu dotalne skutkowanje SAEK za nas Serbow tež přichodnje zaručić. Zdobom pak mam za wažne so z akterami cyłeje Hornjeje Łužicy na zhromadne skutkowanje na polu medijoweho kubłanja dojednać“, Budar rozłoži. Ze serbskeje strony wobdźělištaj so wčera nimo njeho nawoda Budyskeje wotnožki SAEK Michał Cyž a předsyda Domowiny Dawid Statnik. Akterojo dorozumichu so zdobom na to, ideje za přichodny koncept wudźeržowanja zarjadnišća znosyć. Wo prěnich chcedźa hižo přichodny tydźeń wuradźować.
Mortwa myš a trompetar na třěše
Budyski kulturnik Andreas Hennig rozžohnuje so po třiceći na wjerški a anekdoty bohatych lětach na wuměnk
Kónc januara je so Andreas Hennig z Budyskim kulturnym běrowom na wuměnk rozžohnował. Dlěje hač třiceći lět je w zastojnstwje skutkował a kulturne žiwjenje sprjewineho města dosć wobšěrnje wobwliwował. Budyske nalěćo a Wjacławske wiki su kóždolětnej wjerškaj, kotrejž wo tym najskerje najbóle swědčitej. Tola tež z rjadom komornych koncertow w Budyskim Serbskim muzeju, ze Swjedźenjom Stareje wodarnje a na młodźinu wusměrjenymi zarjadowanjemi, kaž bě to na přikład spočatnje hišće jako hudźbne wubědźowanje njewuhotowany festiwal BEAT, zamó wón publikum wospjet zahorić. Byrnjež powołanje nětko zakónčił, nochce Hennig swój angažement spušćić.
Filmowy běrow wotewrěli
Zhorjelc (SN/CoR). Filmowy běrow su předwčerawšim, póndźelu, w Zhorjelcu wotewrěli. Nowe zarjadnišćo ma so jako kompetencny centrum za filmowy management pod wuměnjenjemi pandemije profilować. Z tymle komunalnym poskitkom chcedźa hač do kónca lěta filmowcow podpěrać, zo bychu wěsće dźěłać móhli. „Filmowy běrow Zhorjelc“ je zaměstnjeny w towaršnosći Europske město ZhorjelcZgorzelec zwr. Město Zhorjelc a Swobodny stat Sakska, zastupjenej přez towaršnosć Srjedźoněmske medijowe spěchowanje, jón financujetej.
„Město Zhorjelc słuša k najatraktiwnišim městnam nahrawanja filmow w Němskej a njeskići jeno za tajke produkcije, ale tež za nowy běrow optimalne wuměnjenja“, rěka w zdźělence sakskeje statneje kenclije. „Görliwood, europska filmowa location lětdźesatka, je wizitowka za produkciju filmow w Swobodnym staće Sakskej. Tele jónkrótne stejnišćo chcemy rady w tuchwilnym ćežkim połoženju kulturneje branše podpěrać a dale wuwić. Nowy filmowy běrow móže k tomu přinošować“, měni sakski minister za medije Oliver Schenk (CDU).
Naša industrializacija
DerNordschleswiger wotnětka digitalny
AAbenraa/Apenrade (SN). Wčera, 2. februara, je dźenik w Danskej Der Nordschleswiger takrjec posledni raz w ćišćanej formje wušoł. 75 lět stara němskorěčna nowina wotnětka mjenje abo bóle jenož hišće digitalnje wuchadźa.
Der Nordschleswiger je dokładnje 2. februara 1946 prěni raz – tehdy jako prěnja swobodna, demokratiska a němskorěčna nowina po Druhej swětowej wójnje w zapadnej Europje wušoł. Wot decembra 1951 je mjeńšinowa nowina dźenik – jedyn z najmjeńšich w Danskej. W swojich najlěpšich lětach měješe nakład něšto wjac hač 4 000 eksemplarow, dźensa ma hišće 1 100 abonentow, kotřiž su dotal wšědnje papjerjane wudaće dóstawali. „To pak nabrěmjenja mjeńšinje předewšěm dwaj problemaj: Sprěnja pobrachuje kritiska masa, a ćišćerske kóšty su na zakładźe toho njesměrnje rozrostli. Hišće hórje pak je, zo mjeńšina dźensa hižo wšitkich swojich přisłušnikow z dźenikom njedocpěwa. Předewšěm młódša generacija hižo žane papjerjane nowiny nječita – to płaći tež za němsku mjeńšinu w Danskej“, wujasnja šefredaktor Gwyn Nissen.
Knižne wiki wotprajene
Lipsk (SN/CoR). Pandemije dla su lětuše wot 27. do 30. meje planowane Lipšćanske knižne wiki wotprajene. Město toho chcedźa live-čitanja a prezentacije nakładow digitalnje kaž tež na wuzwolenych městnach w Lipsku přewjesć.
„Zo su Lipšćanske knižne wiki wotprajili, je jara škoda, přetož smy so tež programatisce na nje wusměrili. W němskej rěči wuńdźetej wažnej nowostce, kotrejž chcychmy tam publikumej spřistupnić – němske, rozšěrjene wudaće ,Sej statok stajili‘ Křesćana Krawca pod hesłom ,Was wir in uns tragen‘ a ,Die Oberlausitz im Zweiten Weltkrieg‘ Michaela Richtera. Planowane čitanje z Křesćanom Krawcom chcemy nětko we wobłuku tamnišeho digitalneho programa přewjesć. Nimo toho smy knihu ,Gruben-RandNotizen‘ Jurja Kocha za knižne myto Lipšćanskich wikow zapodali. Wosobinsce běch wot lěta 2008 do 2012 zamołwity za zwičnjenje prěnjeho e-book-nastroja ,Sony Reader‘ w Němskej, sym so na mnohich knižnych wikach wobdźělił a zwiski k nakładnistwam nawjazał, kotrež chcych lětsa poprawom wožiwić“, jednaćel LND Syman Pětr Cyž wobžaruje.
Z „kreju a železom“ zjednoćena 3. dźěl
Wokomik proklamacije je moler Anton von Werner pozdźišo na štyrjoch mólbach zwěčnił, z kotrychž buchu tři w Druhej swětowej wójnje zničene. Tež wulkomólba Adolpha von Menzela wo proklamaciji na Berlinskim kejžorskim hrodźe so při bombardowanju zniči. Wo wuwołanju kejžorstwa bu wjele pisane. W Serbskich Nowinach wšak steješe mało wo podawku, wjele wjace wo hrózbach Němsko-francoskeje wójny. W Katolskim Posole wozjewichu jeničce sadu.
Serbow hromadu wjesć
Dotal dwaceći namjetow za klětuše Lěto Zejlerja a Kocora dóšło
Budyšin (SN/CoR). „Mamy dotal dobry wothłós na našu namołwu“, praji referent za kulturu a wukraj Domowiny Clemens Škoda. Něhdźe před lětom bě třěšny zwjazk Lěto Zejlerja a Kocora 2022 wuwołał a serbske institucije, towarstwa a zwjazki namołwił namjety zapodać, kak móhli na kulturne herbstwo mjenowaneju wótčincow spominać. Pozadk su klětuše 150. posmjertniny fararja, basnika a nowinarja Handrija Zejlerja 15. oktobra kaž tež 200. narodniny komponista Korle Awgusta Kocora 3. decembra. „Nadźijam so, zo dalše ideje dóńdu. Na njekomplikowane wašnje smy hižo 20 namjetow z najwšelakorišich stron dóstali.“
Čitajće w nowym rozhledźe (29.01.21)
„Lubuju serbske namrěwstwo, nałožki a stawizny, moja wutroba a duša stej serbskej.“ Tole wuznawa Cathy Petersen, spěchowarka serbskeho namrěwstwa mjez potomnikami Serbow w staće USA Iowje. Interview z njej zakónča seriju Trudle Malinkoweje, kotraž zaběra so ze serbskimi potomnikami w zamórskich krajach. Zdobom skići aktualna rozmołwa nazorny dohlad do wobćežneho a dołhodobneho slědźenja Američanki za swójskim serbskim pochadom a předstaja jeje prócowanja, serbske herbstwo druhim zbližić. Štó pak je Serb? Za Arnošta Muku bě Serb abo Serbowka tón abo ta, kiž serbsce rěči. To je tež jedne z dopóznaćow Roberta Lorenca. Wón bě Mukowu „Statistiku łužiskich Serbow“ do němčiny přełožił a přednošowaše loni wo wažnym ludowědnym žórle a jeho wuznamje. Wobdźěłana wersija je w aktualnym Rozhledźe wozjewjena.
