13. awgusta hranica zawrjena(3)

Montag, 23. August 2021 geschrieben von:

Swobodne města běchu rědke w mjezynarodnych poćahach, ale eksistowachu. Lětdźesatki měješe marokkanske přistawne město Tanger tajki status. Spočatk 20. lětstotka bu Marokko wot Francoskeje a Španiskeje okupěrowane a Tanger bě dołho jendźelsce wobsadźene. W lěće 1923 podpisachu tele tři kraje zrěče­nje wo neutralnym demilitarizowanym měsće ze swobodnym přistawom.

Lěta 1940 wobsadźi fašistiska Španiska Tanger, kiž bě wot 1945 hač do 1956 zaso swobodne město, po tym přińdźe zaso k nětko samostatnymu krajej Marokko. Tohorunja bu přistawne město Danzig, pólsce Gdańsk, po Prěnjej swětowej wójnje­ 1919 přez Versailleske měrowe zrě­čenje jako swobodne město deklarowane z wosebitymi prawami za Pólsku kaž pólski­ přistaw, pólsku póštu, swójske wonkownopolitiske prawa a wojerske zepě­ranišćo Westerplatte. 1. septembra 1939 wobsadźichu němscy fašisća swobodne město Gdańsk.

13. awgusta hranica zawrjena(2)

Montag, 16. August 2021 geschrieben von:

Wobě železnicy Berlina słušeštej Němskej železnicy NDR, a přistajeni tež w Zapadnym Berlinje jej posłužowachu. Hnydom po połnocy 13. awgusta ćahi, kotrež do zapadneho dźěla města jězdźachu, hižo­ za přistup njedźeržachu, hač na wuwzaće dwórnišća Friedrichska dróha. Bojownicy wobrónjenych stotkow, poli­cisća a wojacy hranicy kaž tež Narodneje ludoweje armeje zašlahachu z kałatym grotom hranicu, nastajichu kamjentne bloki a započachu pozdźišo wysoku murju twarić. Wobrónjene mocy NDR njedachu so wot ludźi mylić, kotřiž spytachu jich ze Zapadneho Berlina prowokować. Wobydlerjow wuchodneho Berlina, kiž běchu dotal w zapadnym dźělu Berlina dźěłali, abo chcychu tam swojich při­wuznych wopytać, při bliženju k hranicy wotpokazowachu a domoj pósłachu, někotrych agresiwnje wustupowacych tež zajachu.

To sta so 13. awgusta a w přichodnych dnjach. Někotrym Wuchodoberlinjanam, kotřiž direktnje na mjezy bydlachu, so hišće poradźi přez hranicu ćeknyć. Wo­kna a durje tajkich twarjenjow su na to na stronje k mjezy zamurjowali.

13. awgusta hranica zawrjena

Freitag, 13. August 2021 geschrieben von:

Z historiskim wuznamnym dnjom sta so 13. awgust 1961. Wot toho dnja bu hranica mjez wuchodnym a Zapadnym Berlinom zawrjena a wojersce škitana. Krótko do połnocy na njedźelu, mjenowaneho datuma, před 60 lětami alarmowachu přisłušnikow bojowych skupin w stolicy NDR a we wokolnych městach a sydlišćach kołowokoło Berlina we wobwodomaj Podstupim a Frankfurt nad Wódru a skazachu jich na zepěranišća. Wojersku drastu woblečeni a wobrónjeni pochodowachu abo jědźechu woni z nakładnymi awtami k mjezy ze Zapadnym Berlinom. W połnocy podachu so tam tohorunja z třělbami a mašinskimi pistolemi wobrónjeni ludowi policisća, přisłušnicy armeje a namjezni wojacy. Tež tanki Narodneje ludoweje armeje a sowjetskeho wójska su blisko hranicy stacionowali.

Načolnistwo Čerwjeneje armeje njebě to do nadpada wobkedźbowało, a armeje Sowjetskeho zwjazka běchu 200 hač do 500 kilometrow wot zapadneje hranicy kraja zdalene, čehoždla jeničce namjezne jednotki hranicu zmužiće zakitowachu. Njehladajo na to přikaza sowjetski zakitowanski minister, maršal Semjon Konstantinowič Timošenko, 22. junija wječor Čerwjenej armeji, njepodać so do kruteho zakitowanja nadpadnjeneho kraja. Po jeho přikazu dyrbjachu sowjetske jednotki město toho do napřećiwneho nadběha nastupić a němske wójsko přez hranicu wróćo tłóčić. To pak njewotpowědowaše hižo realnemu połoženju.

Načolnicy fašistiskeje Němskeje a jeje wójsko běchu sylnosć sowjetskeho hospodarstwa, krutosć sowjetskeje towaršnosće a zmužitosć a rjekowstwo wojakow Čerwjeneje armeje podhódnoćili. Rjekowstwo domiznu zakitowacych wopokaza so hižo w prěnich dnjach nadpada, jako namjezni wojacy hač do nimale poslednjeho muža přećiwo agresoram wojowachu. Hraničnu twjerdźiznu Brjest je na přikład mała wobsadka 29 dnjow dołho zakitowała.

22. junija 1941 dopołdnja wozjewi němski wonkowny minister Joachim von Ribbentrop wo nadpadźe fašistiskeho kraja na Sowjetski zwjazk (ZSSR) tole: „Němska chce swět před smjertnym strachom bolšewizma wuchować a je toho­dla wójnu započała, zo by hrožacemu nadpadej Čerwjeneje armeje na Němsku a z njej zwjazane staty zadźěwała.“ Hišće 22. junija stej knježerstwje fašistiskeje Italskeje a Rumunskeje Sowjetskemu zwjazkej wójnu přizjewiłoj. Tomu přizamkny so hišće 23. junija satelitny kraj Němskeje Słowakska, 26. junija Madźarska a dźeń po tym Finska. Ze 40 armejemi podpěrachu zwjazkarjo Němsku při nadpadźe na ZSSR.

Złóstniski nadpad na Sowjetski zwjazk

Dienstag, 22. Juni 2021 geschrieben von:

Dźensa před 80 lětami rano w pjećich Moskowskeho časa započa fašistiska Němska ze złóstniskej agresiju přećiwo Sowjetskemu zwjazkej. Z njej dósta 1. septembra 1939 z nadpadom hitlerskeje Němskeje na Pólsku zahajena Druha swětowa wójna nowu dimensiju. W 3.15 hodź. překročichu fašistiske jednotki hranicu Sowjetskeho zwjazka (ZSSR) z wot fašistow wobsadźeneje Pólskeje, z Narańšeje Pruskeje, Słowakskeje, Madźarskeje a Rumunskeje a zdobychu so do wulkeho kraja: 190 němskich diwizijow z dohromady 5,5 milionami wojakow.

Naj(nje)wobstajniši zwjazk

Freitag, 30. April 2021 geschrieben von:

Zwjazk serbskich studowacych (ZSS) je drje mjez wšitkimi towarstwami, kotrež su dźensa pod třěchu Domowiny aktiwne, drje najnjewšědniše zjednoćenstwo. Po wutworjenju najprjedy jako njezapisane towarstwo w aprylu 1991 přisłušachu jemu studentske skupiny „Bjarnat Krawc“ z Drježdźan a „Pawoł Nedo“ z Berlina kaž tež Sorabija Lipsk. Přez na kóncu naspomnjenu organizaciju směł so ZSS někak tež najstarša serbska, kontinuitu wo­po­kazowaca institucija mjenować.

Wotpowědnje strukturam tohorunja runje hakle (nowo)załoženych, skerje in­for­melnje organizowanych čłonskich cyłkow bě – a zdźěla je – chětro měnjate sobu­stawstwo wot najwšelakorišich faktorow wotwisne. Wustawki z lěta 2015 hodźa so wšako tak rozumić, zo słuša mjenje abo bóle kóždy přichodny serbski akademikar w jednym z mjenowanych městow takrjec awtomatisce k tomu. Při­wšěm wu­two­rje­še ZSS poněčim poměrnje krutu struk­turu, wosebje w Drježdźanach a Lipsku.

Hdyž wuměłča praji: „Njejsym před dołhimi lětami wustajeńcy dla molowała, ale zo bych słowjanske zynki, kotrež su tam klinčeli, zapopadnyła. Wjeselu so, zo su mi wobrazy zmóžnili, swoje wuprajenje ludźom sposrědkować.“ Z tajkich słowow rěči hłuboka lubosć k Łužicy, k regionej, kotryž běše čěskej molerce Alenje Čermákovej serbski kraj. Wčera před 95 lětami, 28. februara 1926, so wona w Praze narodźi, w lěće 2009 wona zemrě.

Mjez mnohimi słowjanskimi wuměłcam, hač běchu to Čech Ludvík Kuba, Słowjenc­ Ante Trstenjak, Polak Jerzy Cieslak­ – mužojo –, je wona swojorazna wusahowaca wosobina. 1976 bu na Zasłužbnu wuměłču ČSSR pomjenowana.

Dźěło na šěrše ramjenja rozdźělili

Donnerstag, 18. Februar 2021 geschrieben von:

Dźensa před 30 lětami, 18. małeho róžka 1991, je w sakskej statnej kencliji referat za naležnosće Serbow dźěłać započał. Referatny nawoda bě 1998 přezahe zemrěty dr. Simon Brězan. Jemu poboku bě wot měrca samsneho lěta Stanisław Brězan, kiž hač do přitomnosće zastojnstwo społnomócnjeneho za naležnosće Serbow – nětko w sakskim ministerstwje za wědomosć, kulturu a turizm – wukonja. Referat podsteješe spočatnje społno­mócnjenemu za zwjazkowe a europske naležnosće w statnej kencliji dr. Günterej Ermischej. Simon Brězan mjenowaše to w rozmołwje ze Serbskimi Nowinami kónc měrca 1991 „wonkownje dobre znamjo. Namakam wšudźe při wšěch problemach wulku přichilnosć nam Serbam napřećo. Nětko čakamy wšitcy – a za to tež dźěłamy – na skutki ze stron stata.“ Młody referat je na to zaměrnje přihotował zarjadowanje k wu­tworjenju Załožby za serbski lud wosom měsacow pozdźišo we Łazowskej cyrkwi.

Na drje nic njewšědny, přiwšěm pak wažny jubilej zhladuja lětsa Serbske Nowiny. Před 30 lětami zahaji so za serbski dźenik nowa era, jako je swoje starodawne mjeno SERBSKE NOWINY wróćo dóstał.

3. januara 1991, wuńdźe prěnje čisło Serbskich Nowin z nowym nadpismom. Rozsudźili běchu wo mjenje tehdy čitarjo z pomocu naprašowanja. Do toho běchu wone wot lěta 1947 pod mjenom Nowa doba wuchadźeli. Politiski přewrót w Němskej kónc 1980tych lět z powalenjom murje a skónčnje z kóncom NDR pak tomu polěkowaše, zo so tež w serbskim nowinarstwje tójšto změni.

Serbska debata

Neuheiten LND