Wobohaća kulturne žiwjenje města a regiona
Spěchowanske towarstwo za Serbski muzej Choćebuz z.t.
Lětsa móže Serbski muzej w Choćebuzu na 25 lět swojeho skutkowanja w nowym domicilu zhladować. Oficielnje su jón 4. junija 1994 załožili. Naše Spěchowanske towarstwo za Serbski muzej Choćebuz z.t. hišće tak stare njeje. Bu hakle před pjeć lětami załožene, 20 lět po tym zo je Serbski muzej skutkować započał. Ale radšo pozdźišo hač docyła nic! Kuratorka Christina Kliemowa je tutu finalnu inicitiwu zastorčiła a so ludźi prašała, hač nochcyli muzej aktiwnje podpěrać a snadź samo we wosebitym towarstwje za njón dźěłać. To je so poradźiło a w nim smy so skonstituowali.
Zymski sport tež bjez kruteje zymy móžny
Hižo wjac hač dźesać lět steja prawidłownje na smykačach a hraja lodohokej
Časćišo wšak dochadźa k situacijam před wrotami kaž tule na wobrazu.We Łužicy so prawidłownje zymskemu sportej wěnować bě zašłe lěta trochu ćežko, předewšěm pěstuješ-li chětro twjerdu družinu lodohokej. Wěm so na časy dopomnić, – tehdy běch šulski hólčec – to jězdźachmy wšědnje na wjesny hat a so tam smykachmy a lodohokej hrajachmy. Před lětami běchu tež hišće kóždolětne lodohokejowe turněry w Sernjanach, Hrańcy, Koslowje, Róžeńće, Šunowje a na dalšich wsach krute terminy. Mjeztym hižo tajke prawe zymy wjac nimamy.
Franc Langa spyta jako wuměnkar za kóždy nadawk prawu měru nańć
Rentnar a što potom – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (21)
Někotři njemóža so tohole časa dočakać, tamni zaso nochcedźa scyła na njón myslić – na zastup do renty. Kajke maja wuměnkarjo wjesela abo starosće, to ze seriju „Rentnar a što potom?“ bliže wobswětlamy.
Hdyž dojědźeš sej wot Konjec do Koćiny napadnje tam prěni statok na prawej stronje. Rjenje hladana dokoławokoło je tež předzahroda, a wulki swjaty křiž zwuraznja, zo je tu křesćanska swójba doma. Staj to Langec mandźelskaj Marja a Franc, kotrajž swjećeštaj loni w oktobru złoty kwas.
Wobkuzłace amfibije ze wšeho swěta
Tele dny je njewšědna powěsć wo kontinenće Antarktis putała. Wědomostnicy namakachu při 3 260 metrow wysokej horje Griphite Peak w Transarktiskich horinach kosće fosila z prehistoriskeho časa. Skoćo bě před něhdźe 250 milionow lětami tam žiwe było.
Antarctanax shackletoni je mjeno předchadnika dźensnišich krokodilow a dawno wotemrětych dinosawrijow. Prěni dźěl mjena woznamjenja kral Antarktis, druhi dopomina na Britičana Ernesta Shackletona, kiž je w lěće 1922 při ekspediciji na Antarktis zemrěł. Něhdy njebě kontinent, kotryž je dźensa wot stajneho loda pokryty běły, ale bujnje zeleny.
Wohroženy swět
600 lět Sernjany - zajimawe stawizniske powěsće wo delanskej wsy 2
Sernjany swjeća lětsa prěnje pisomne naspomnjenje wsy před 600 lětami. Rodźeny Sernjančan a dobry znajer stawiznow delanskich wsow Pawoł Rota je někotre stawizniske zajimawostki wo wsy zestajał, kotrež čitarjam Serbskich Nowin we wjacorych dźělach spřistupnjamy:
Młody njedočink
Prěni z mjenom znaty mějićel Sernjan, wony Jakub von Baudissin, bě so 1470 w Hornich Sulšecach narodźił. Wot koho je 1513 Sernjany kupił, njeje znate. Wón bě wótc šesteje generacije mějićelow Sulšec a k tomu Čornowa a Łahowa. Jakubowej dźowce, poslednjej z jeho šěsć dźěći, běštej cistercienskej knježnje w Marijinej hwězdźe a tam jedna po druhej poslednjej abatisy ze zemjanskeho stawa a pochada.
Brigada kulturne žiwjenje hižo
Generacije gymnaziastow w jónkrótnym cyłku spěwali, rejwali a hudźili –
Dźensa, na ptačim kwasu, swjeći 1. serbska kulturna brigada sydomdźesaćiny„Jónkrótny młodźinski ansambl“, kaž w Předźenaku ze 7. róžownika 1999 rěka, swjeći dźensa 70. róčnicu załoženja. Rěč je wězo wo 1. kulturnej brigadźe. Tele mjeno dachu sej po legendźe spěwarki a spěwarjo chóra runje w Budyšinje wutworjeneje Serbskeje wyšeje šule (SWŠ) po wuspěšnym wustupje we wobłuku wot třěšneho zwjazka serbskich towarstwow Domowiny wuhotowaneho ptačokwasneho programa. Młody wučer kubłanišća Handrij Cyž sta so z prěnim nawodu.
Strukturne změny
600 lět Sernjany – stawizniske powěsće wo delanskej wsy 1. dźěl
Lětsa woswjeća w małej, ale znatej delanskej wsy njedaloko hranicy k Horjanam, žadny jubilej. Sernjany zhladuja na prěnje pisomne naspomnjenje wsy před 600 lětami. W susodnej wsy Hrańcy – hranicy k Horjanam – rodźeny Pawoł Rota a dobry znajer stawiznow delanskich wsow je zajimawe stawizny wo Sernjanach zestajał, kotrež čitarjam Serbskich Nowin we wjacorych dźělach dźensa a w přichodnych wudaćach Předźenaka spřistupnjamy:
Lěta hižo noša so někotři Sernjenjo z mysličku, wopominać prěnje pisomne naspomnjenje swojeje wsy. Złožuja so na powěsć Alfonsa Frencla w jeho knižce „Podłu Klóšterskeje wody“. W njej wón piše: „W urbariju (ležownostny a dawkowy zapis w srjedźowěku) krajneho bohotstwa Hornjeje Łužicy je w lěće 1419 prěni raz zapisane wjesne mjeno Czscherna.“
Jězby po swěće čaja – Kong Fu što? (I) 9 . dźěl
‚Ty čorna ranca!‘ To su hižo znazdala wołali. Jenož derje, wón w swojej nuzy pomysli. Njewupadaja dźě, kaž ći plěchačojo hewak wupadaja, ze swojimi wysokimi škórnjemi a tołstymi jakami. Ně, to su młodźi kadlojo w košlach a sportowych črijach. Bychu-li so jemu ćiše přikradnyli, jich scyła zaznał njeby, prjedy hač njeby přepozdźe było. A so na kuražu swojeje wokoliny spušćić? Nic w tutym měsće ...
Je hnydom, bjez kóždehožkuli droženja a wahanja, tak spěšnje ćeknył, kaž jeho noze a płuca to dowola, a tola so jemu wšón čas zdawa, zo so jemu pospochi bliža, jeho předskok nachwatuja, jeho hnydom změja. Zawinje wokoło róžka, pohlada přez ramjo dozady ... hišće tam nichtó njeje, hišće móže so njewidźany schować. Potajkim do někajkeje, wšojedne kajkeje, chěže nutř ...
Z wotmachom zrazy do prěnich duri .... zaklate, zawrjene ... a so kaž bjez hłowy podłu sćěny dale masa, doniž z přichodnymi durjemi nimale do domu njepadnje, tak lochko su wotewrjene ...
Tradicija, přewrót a retrofuturizm
SLA po wuspěšnym zazběhu w Delnjej Łužicy z wječornym ptačokwasnym programom wotnětka „hornjoserbsce po puću“
Časowa jězba, zwonkazemscy zajimcy, kopica serbskich kaž tež mjezynarodnych hitow rozdźělnych dobow, widejowe sekwency, přepušćata tak mjenowana štwórta sćěna, tójšto sebjereferency a nic naposledk potencial swójbneje šmjatańcy po wašnju klasiskeje grjekskeje tragedije – lětuši wječorny ptačokwasny program Serbskeho ludoweho ansambla „To tla wěrno njej’!“ narěznje retomas temow a je předewšěm: pisany.
Čerstwy wuměłski wětřik
Zetkanje z nowej intendantku Serbskeho ludoweho ansambla w Budyšinje Judith Kubicec
„Knjeni Judith Kubicec je w domje. Wona hnydom přińdźe“, zdźěli mi sekretarka w Serbskim ludowym ansamblu. Dypkownje wona do sekretariata zastupi, prosy mje zdwórliwje do swojeje pódlanskeje dźěłoweje stwy. Šwižna žona wuprudźa energiju a kreatiwnosć. „Mam jenož hodźinku za rozmołwu. Druhi dalši wažny termin na mnje čaka“, wona připódla praji.
Planować a organizować proby a wustupy ansambla, zdobywać režiserow za nowe kulturne projekty kaž tež dalše běžne wuměłstwowe dźěła w domje SLA leža wot 1. awgusta 2018 w zamołwitymaj rukomaj Judith Kubicec. „Sym za wšitke wuměłske naležnosće orchestra, chóra a baleta zamołwita. Z tutymi třomi ćělesami so za mnje nětko wšitko komprimuje, štož sym w 30 lětach na wuměłskim polu nazhoniła. To je za mnje rjane a zajimawe wužadanje, byrnjež často napinace było. Ale trjebam to.“
