Wo Serbskim sejmje a druhim
Ze zapozdźenjom stej dóšłoj lońšej dwójnej čisle 7/8 a 9/10 Praskeho časopisa Česko-lužický věstník. K wšěm přinoškam na cyłkownje 32 stronach njemóžemy so wuprajić. Pod nadpismom „Lužickosrbský parlament“ předstaja Lukáš Novosad, předsyda Towarstwa přećelow Serbow, dowólbnu diskusiju, wuslědki hłosowanja a komentuje rěč čłona sejma Alexandera Pólka na hłownej zhromadźiznje Domowiny 30. nalětnika 2019 w Chrósćicach. Z časa do wólbow wuzběhuje awtor dwanaće wobmyslenjow Fabiana Kaulfürsta a jasne 95 procentow wotpokazowanja k prašenju „Chcu ja TUTÓN Serbski sejm?“. Wo wólbach samych 3. nazymnika 2018 čitamy, zo bě wobdźělenje z 908 hłosami „tristní“, štož rěka serbsce „zrudne, bjeztróštne“. (Přispomnjenje: Hišće mjeńša ličba płaćiwych hłosow – 828 – ani hišće podata njeje. – M.K.).
Projekt nětko w Korutanskej
Dosć wobšěrnje rozprawjeja medije na wotewrjenje wustajeńcy „Wobrazy krajiny“ w Celovecskim Muzeju načasneho wuměłstwa Korutanskeje (MMKK). W fokusu steji tworićelske dźěło serbskich wuměłcow, pokazowace na problemy, z kotrymiž ma so łužiska ludnosć rozestajeć. Předewšěm stej to wotbagrowanje wsow a z nim zhubjena swójska identita, wosebje pak rěč.
„Serbja w komunistiskej Čěskosłowakskej“
Pod mjenowanym nadpismom je w najnowšim čisle w Jenje wuchadźaceho časopisa „Gerbergasse 18“ nastawk dr. Tima Meškanka wozjewjeny. Docent Instituta za sorabistiku Lipšćanskeje uniwersity wěnuje so problemej wobčušlenja Serbow w susodnym kraju po lěće 1948, jako so tam komunisća na móc dóstachu. Podate pak su tež přikłady, kak negatiwnje je so tele wobčušlenje na čěske wosobiny wuskutkowało, kotrež běchu dobri přećeljo Serbow.
Na spočatku awtor wuzběhuje, zo so hnydom po Druhej swětowej wójnje kulturno-narodne styki mjez našimaj ludomaj wožiwichu. W Praze zahaji hižo 10. meje 1945 Łužiskoserbski narodny wuběrk swoju dźěławosć. Z čěskeje strony wobnowichu Towarstwo přećelow Serbow (Společnost přátel Lužice), zjednoćenstwo Ústřední matice školská postara so wo załoženje serbskeho gymnazija 2. hodownika 1945 w Českej Lípje (pozdźišo we Varnsdorfje a po tym hišće lěto w Liberecu), a rozhłós z Prahi a dalšeju studijow wusyłaše w serbskej rěči.
Lěkar za bjezdomnych a chudych
Baierbrunn (ML/SN). „Kóždu srjedu podawa so 59lětny Stanisław Nawka ze swojej jězdnej praksu na turu. Prěnja stacija w Hamburgu je Budapestowa dróha a tam Dom Betlehema. ‚A hewak je wšo w porjadku?‘, praša so wón swojeho prěnjeho pacienta pólsce, mjeztym zo jemu ćišć kreje měri. Stanisław Nawka klepnje jemu na ramjo. Wonka před jeho praksu nuzoweje pomocy čakaja štyrjo dalši pacienća. Woni žiworja na dróze, kaž nimale wšitcy, kotrychž wón tele dopołdnjo lěkuje.“ Tak wopisuje wudaće časopisa Apotheken Umschau dobrowólne lěkowanje Stanisława Nawki, jednoho z pjeć „rjekow wšědneho dnja“, kotrychž časopis předstaja.
Serbski sejm so měsačnje schadźuje
Frankfurt nad Mohanom (ML/SN). „Tohodla maja woni nětko parlament – Serbja we Łužicy, tón Serbski sejm. Reportaža wo ludźoch, kotřiž nochcedźa swoju domiznu wopušćić, ale ju tworić. Swójski parlament za mjeńšinu. Serbski sejm je nowy – wo nim so wadźa.“ Pod nadpismom „Woni sahaja za mocu“ pisa David Kreuz w měsačnym ewangelskim magacinje „chrismon“ wo skutkowanju a problemach Serbskeho sejma.
Njeswačidło – žiwa a moderna wjes
Drježdźany (ML/SN). „Njeswačidło přisłuša wot Europskeje unije spěchowanemu Leaderowemu regionej Hornjołužiska krajina hole a hatow, kotraž w Budyskim wokrjesu tři města a třinaće gmejnow wopřijima. Gmejna Njeswačidło słuša do hamtskeho serbskeho sydlenskeho ruma, je 46 kwadratnych kilometrow wulka a jeje wjesnjanosta rěka Gerd Schuster (CDU). Wjes Njeswačidło je dźěl gmejny samsneho mjena, leži dwanaće kilometrow sewjerozapadnje Budyšina na kromje biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty UNESCO a ma 851 wobydlerjow. W lěće 1268 bu sydlišćo jako Nyzwaz prěni króć naspomnjene.“
Takle započina třistronski přinošk „Wjes so znowa wunamaka“ w Drježdźanskim časopisu „enso Magazin“ wo dwurěčnej wsy. Wjesnjanosta Gerd Schuster w nim wuzběhuje, zo „třinaće towarstwow kulturne žiwjenje Njeswačidła postaja. Za wulkosć našeje wsy je to kedźbyhódna ličba.“
Njepřećelskosće dokumentowane
Rozhłosowy sćelak Deutschlandfunk Kultur je so tele dny z nowej wustajeńcu serbskeje wuměłče Iris Brankačkoweje w Muzeju Budyšin zaběrał, rozestajacej so z temu „Rasizm přećiwo Serbam“. Interview z wuměłču wjedł je žurnalist Vladimir Balzer.
„Politiska elita zaprajiła, kaž CDU a SPD“
Serbja njejsu w rozsudnych gremijach kaž we wuhlowej komisiji abo w parlamentach Němskeje demokratisce reprezentowani. Wo tym je serbski spisowaćel Benedikt Dyrlich přeswědčeny, kaž nowina Leipziger Volkszeitung rozprawja. Žurnalistka Anita Kecke bě z Dyrlichom interview wo jeho nowej knize „Doma we wućekach 1“ wjedła, w kotrejž rysuje awtor swoje žiwjenje w NDR. Tak Dyrlich powěda, zo njeje za čas NDR typiski žiwjenski běh serbskeho intelektualneho měł a zo njebě na přikład na gymnaziju był. Maturu dyrbješe na wječornej šuli nachwatać.
Čitar zhoni, kak je so Dyrlich do wizěra stasi dóstał, dźěłajo ze serbskim spisowaćelom Kitom Lorencom, kiž jeho w dźěłowym kruhu serbskich spisowaćelow spěchowaše. W lětach 1970 do 1989 je cyłkownje 25 wosobow informacije wo Dyrlichu stasi dawało. Mjez nimi běchu Němcy runje tak kaž Serbja, zdźěla wulcerjadni zastupnicy Domowiny a dalšich serbskich institucijow. Přiwšěm je sej Dyrlich wěsty, zo běchu aktiwity stasi napřećo małej horstce kritisce nastajenych Serbow dospołnje přehnate.
Na cyłej stronje wo křižerjach
Zo rozprawjeja čěske medije tež wo podawkach we Łužicy, njeje ničo wulce njewšědne. Zo pak wabi čěska nowina z cyłej stronu za serbski nałožk, je skerje njezwučene. Najstarši čěski dźenik Lidové Noviny, kotryž bu lěta 1893 załoženy a wuchadźa w nakładźe nimale 75 000 eksemplarow, wěnowaše so tak minjeny kónc tydźenja křižerstwu we Łužicy.
Bedřich Hloušek rozkładuje, što so za jutrownym nałožkom chowa. Tak wujasnja zwisk mjez starodawnej tradiciju a našej maćeršćinu, za čož podawa so tež do stawiznow. Wobrazaj křižerjow z nowšeho časa a historiske foto artikl skulojćeja. Zo bychu čitarjo wědźeli, hdźe měli sej w Němskej dojěć, je na karće hrubje woznamjenjene, hdźe Hornja Łužica leži. Za wšitke dźewjeć křižerskich procesionow podawa Hloušek časy a městnosće wot- a dojěchanja.
Ameriski časopis wo Jurju Kochu
World literature today (WLT) je ameriski fachowy časopis, kotryž so mjeztym hižo dlěje hač dźewjeć lětdźesatkow wšitkim formam a aspektam literatury wěnuje. Wudawaćel wuraznje mjezynarodnje wusměrjeneho periodikuma je Uniwersita Oklahoma. Komitej Nobeloweho myta mjenuje WLT „jednu z najlěpšich a najinformatiwnišich publikacijow a ekscelentne žórło pismowstwa z cyłeho swěta“. A přehladujo internetnu stronu žurnala zajimowany čitar spěšnje zwěsći, zo redaktorojo wonemu narokej woprawdźe wotpowěduja.
