Zapósłane (11.12.18)
Wito Meškank z Berlina wupraja so w zwisku z aktualnymi podawkami nastupajo politiku mjez wulkomocomaj USA a Ruskej ke komentarej: „Sami sej do kolena třělili“, kotryž wozjewichu Serbske Nowiny minjeny pjatk, 7. decembra:
Čitać komentary w Serbskich Nowinach na temy politiki Zwjazka a mjezynarodnosće klinča mi přehusto, jako by so přenjesła propaganda a agitacija „wulkeho bratra“ z doby, jako dźensniši car z pistolu po Drježdźanach chodźeše a „njewotwisny wječornik za serbski lud“ Nowa doba rěkaše. Bohudźak pak sym žiwy we 28. lěće přisłušnosće našeho kraja k Europskej uniji a k wobaranskemu zhromadźenstwu sewjerneho Atlantika.
Runje 30. nowembra zemrěty George Bush senior je w druhim lěće němskeje jednoty wozjewił, wotstronić nakrajne jadrowe rakety krótkeje zdalenosće, cofnyć taktiske jadrowe brónje z łódźow a pomjeńšić składy jadrowych bróni w Europje. Hižo měsacy do toho bu zrěčenje dospołnje zwoprawdźene.
Předsydka je jimaca wosobina
Annegret Kramp-Karrenbauer je nowa předsydka CDU, Paul Ziemer nětko generalny sekretar. Wobeju je zwjazkowy zjězd pjatk a sobotu w Hamburgu wuzwolił. Što rěka to za stronu?
Matthias Grahl, delegat na Hamburgskim zjězdźe a předsyda frakcije CDU w Budyskim wokrjesnym sejmiku: Nowe nawodnistwo CDU ma nětko dopokazać, zo steji woprawdźe za rozmach. Wulkej stronje lěpje rozeznawać móc je wuměnjenje za to, zo so politiskej kromje dale njezesylnitej. Nowa předsydka je bjezdwěla jimaca wosobina. Hač móže wona wěrjomnu korekturu kursa wukonjeć, to pokazaja přichodne tydźenje. Sakskej uniji pak bychu wólby Friedricha Merza wjace pohona spožčili.
Zapósłane (07.12.18)
Jan Nuk z Radworja jima so pjera na prašenje: Wjacławske wiki a Serbja?
Wot 30. nazymnika knježitej w Budyšinje na Wjacławskich wikach zaso hołk a tołk. Wot Žitnych wikow přez Bohatu hasu hač k Hłownemu torhošću steja předawanišća. Dźiwaš so, kelko družin horceho wina z móžnych a njemóžnych płodow tam poskićeja.
Tež ja sym Wjacławske wiki wopytał, nic pak, zo bych so wopił abo do syteje wole so praženych kołbasow natykał. Ně, chcych zwěsćić, kelko serbskosće w stolicy Serbow na dohodownych wikach knježi. Nimale sym sebi mozle naběhał, ale pokazku na serbski Budyšin njejsym našoł. Tola skónčnje, tam na Bohatej hasy je stejišćo Budyskeho Rotarijoweho kluba. Woni chcedźa sebi z předawanjom horceho wina za socialne dźěło něšto pjenjez nadźěłać. A nochcych wěrić, na chorhojčce wabja ze serbskim napisom „Horce wino“, z čimž hižo ličił njejsym.
Za politiske samopostajowanje
Choćebuz/Bozen (ML/SN/JaW). „Ze 24 wolenymi zapósłancami je so Serbski sejm, parlament Serbow, prěni króć w Slepom schadźował. Parlamentownikow bě něhdźe 1 300 ludźi woliło (ličba poćahuje so na přizjewjenja za listowe wólby, nic pak na konkretnych 828 wolerjow; přisp. ML). We Łužicy bydli něhdźe 60 000 Serbow. Po dwanaćoch pochadźeja zapósłancy z Delnjeje a z Hornjeje Łužicy. Serbski sejm je hišće bjez předsydy.“
Zapósłane (19.11.18)
Jan Bart sen. z Budyšina piše k wólbam Serbskeho sejma:
W swojim připisu k wólbam Serbskeho sejma (SN z 25. oktobra) skoržach, zo přemało wo kandidatach wěm, dokelž „njemóžeš z papjeru rěčeć“. – Připadnje zetkach so njedawno po serbskich kemšach w Hodźiju z jednym nětko wuzwolenym čłonom noweho gremija.
W dobrej rozmołwje, w „žiwej konfrontaciji“, zeznach přichodneho sejmikarja jako zahoriteho zakitowarja serbšćinu spěchowacych idejow. Jeho słowa na papjerje (SN z 5. oktobra), „... WITAJ, 2plus a rěčne kubłanje za dorostłych kwantitatiwnje a kwalitatiwnje polěpšić“, dóstachu w naju rozmołwje hinašu wahu a wěrypodobnosć. To so tež w jeho swójbje wotbłyšćuje.
Hdyž su jeho sobuwojowarjo samsneje powahi a zwólniwi, čas a móc na dobro Serbstwa zasadźić, potom móžemy – tež hdyž sejm kritisce a wočakujo wobhladujemy – tola wjeseli a dźakowni być, zo so tu nowa horstka zmužitych ludźi spyta sobu na čoło stupić (přerězna staroba = 45,9 lět!).
„Nowi wužiwarjo“ serbšćiny
W serbskim kulturnym časopisu Rozhlad wozjewi w juniju 2018 Leoš Šatava zajimawy nastawk „,Nowi wužiwarjo‘ w konteksće mjeńšinowych rěčow a rewitalizaciskich prócowanjow w Europje“ (str. 19–25).
Prof. Šatava, etnolog na filozofiskej fakulće Karloweje uniwersity w Praze a filozofiskej fakulće Uniwersity swj. Cyrila a Metoda w Trnavje, předstaja rěčnopolitiski zjaw, kotryž dyrbi po mojim měnjenju serbskich prócowarjow, zasadźacych so za zachowanje serbskeje rěče a kultury, k rozmyslowanju a nowym kročelam wjesć.
Angela Stachowa zapomnjena?
Jako swjećeše w Lipsku bydlaca Angela Stachowa 18. awgusta sydomdźesaćiny, njebě w Serbach ničo wo dźěle jubilarki čitać a słyšeć. Ma tuž čěski přećel Serbow Leoš Šatava prawje, hdyž w čisle 7-8/2018 Praskeho časopisa Česko-lužický věstník wo „zapomnjenej“ serbskej awtorce pisa? Při tym mjenuje Stachowu „nowotarku moderneje serbskeje literatury“. Šatava naspomnja jeje dźěła „Sobotu wječor doma“ (1978), „Nahła zyma“ (1984) a w němskej rěči „Stunde zwischen Hund & Katz“ (1975) a „Geschichten für Majka“ (1978). Rěči tež wo „literarnym narodnym skandalu“, nastatym po wozjewjenju nowelki „Dótknjenje“ ze zběrki „Tři kristalowe karančki“ (1980). Stalinistisce zmysleni Serbja wumjetowachu Stachowej „pesimizm, negatiwnosć a dekadentnosć“. (Přispomnjenje: Jednaše so wo fiktiwny podawk, zo na turneji Serbskeho ludoweho ansambla w lěće 2025 žane serbske słowa słyšeć njeběchu. – M. K.) Kaž Šatava na kóncu nastawka znjeměrnjeny pisa, „je wjac hač mjerzace, zo su jeje twórby dźensa poměrnje mało znate“.
Zapósłane (08.11.18)
Wuzwolenym čłonam a bywšim kandidatam Serbskeho sejma piše Peter Kroh, wnučk a biograf Jana Skale:
3. nowember je serbskemu ludej a wam wosobinsce dźeń wjesela. Wólby Serbskeho sejma běchu wuspěšne, hłosy su wuličene. Słowjenjo we Łužicy maja prěni raz w swojich wjace hač tysaclětnych stawiznach demokratisce wuzwoleny parlament. To je historisce wuznamne a zasłuža sej nanajwjetšu kedźbnosć a hódnoćenje. Wy sće na tym wobdźěleni byli a to dale sće. Wutrobny dźak!
Nětko budźeće k tomu přinošować, zo leža elementarne rozsudy nastupajo serbsku domiznu, rěč, kulturu a tradiciju skónčnje w rukach wuzwolenych reprezentantow serbskeho ludu. Z cyłeje wutroby wam k tomu gratuluju a přeju wam wjele wuspěcha w tymle naročnym zastojnstwje, předewšěm wulku wutrajnosć a móc.
Wo rozestajenjach nastupajo wólby
Berlin (ML/SN). „Utu Brězanec a Stanisława Tilicha kóždy znaje. Zo staj spěwarka a politikar wuznawacaj Serbaj, mało ludźi wě. Hišće mjenje znate pak je, što słowjanski ludźik, kotrehož něhdźe 60 000 ludźi bydli w sakskej Hornjej a w braniborskej Delnjej Łužicy, tuchwilu zaběra: wólby swójskeho parlamenta.“ Pod nadpismom „Serbja maja wólby“ pisaše tydźenik „Super illu“ wo hibanju za Serbski sejm. Kulturneho wědomostnika Měrćina Wałdu cituja: „Nimamy žane swójske politiske zastupnistwo, kotrež wo rozdźělenju financow rozsudźi.“ Serbski sejm ma 24 sydłow. Hač do 3. nowembra měješe so wón z listowymi wólbami ze 34 kandidatow wuzwolić.
Wuspěch lubjacy započatk so radźił
Kajki wothłós je konferenca Domowiny a Łužiskeje dźěłarnje přichoda wo předstejacej strukturnej změnje a dobje po kóncu wudobywanja brunicy srjedź septembra w Złym Komorowje mjez němskimi wobdźělnikami žnjała? Wozjewjamy tu wosobinski wid Daniela Häfnera.
Minjeny lětstotk zawostaji hłuboke zarězy we Łužicy a w serbskej kulturje. Tele „bolosće Łužicy“ su za mnje zakótwjene we wuprajenjach serbskeje žony w dźěłanskej narodnej drasće w filmowej trilogiji Pětra Rochi ze samsnym mjenom z lěta 1990. Staruška tam powěda, zo wona čas wjace njerozumi na swojim burskim statoku, z kotrehož na wobzoru hižo brunicowu jamu widźi. A nimo toho po zmysle praji: „Mój nan je přeco rjekł: Maš tomu poddan być, kiž ma móc nad tobu!“ Tych mało sadow rysuje mój wobraz wo Serbach hač do dźensnišeho.
