Dialog a wuměna trěbnej
Dźensa swjeća w Ruskej Dźeń dobyća nad hitlerskim fašizmom. Politiski poměr Němskeje k Ruskej je tuchwilu přewšo chłódny. SN su so mjez Serbami prašeli, kak na to zhladuja.
Judith Wjenkec z Budyšina: Dopominajo so na swoje zetkanja z ruskimi wobydlerjemi, hač za čas swojeho přebytka w Jaroslawje abo w Němskej, dožiwich rozdźělne wuprajenja. Negatiwne měnjenje napřećo Němskej pak so njejewješe. Hladajo do Ruskeje škoduju, zo je so poměr mjez njej a našim krajom pohubjeńšił a zo je wid na Rusku tajki negatiwny. Nadźijomnje zamołwići spóznaja, zo njejsu konfrontacije a sankcije prawy puć k měrliwemu zhromadnemu žiwjenju. Bytostnej stej dialog a wuměna – kaž w Europje, tak po cyłym swěće.
K skandalej w Chróšćanskej šuli
Nětko dóšłe februarske čisło časopisa Česko-lužický věstník ma na titulnej stronje baseń „Serbske fible“ („Lužické slabikáře“). K tomu poda so najprjedy tele wujasnjenje: „We łužiskich Chrósćicach w februaru 1938 Kamjenski šulski inspektor Otto a jeho pomocnicy serbske fible a čitanki roztorhachu a do wohenja ćisnychu.“ Baseń bu 18. junija 1938 w nowinje „Naše hlasy“ wozjewjena. Awtor twórby z dźesać štučkami je Karel Sedláček. (Přispomnjenje: Karel Sedláček [1875–1939], přełožowaše basnje Ćišinskeho a druhich serbskich basnikow, bě čłon towarstwa Adolf Černý – M.K.). Najprjedy je w teksće rěč wo tym, zo so wučer nad swojimi rjenje serbsce rěčacymi šulerjemi wjeseleše. Po žadanjach knježerstwa pak dyrbješe so „młody serbski dorost hnydom do němskeho změnić“. Serbskemu wučerjej boli wutroba, jako inspektor do rjadownje zastupiwši widźi, zo maja „serbske dźěći njeněmsce pisane knižki“. Hnydom pokaza swoju móc, wolu, hrabny jednu, ju na połojcy roztorha, na zemju ćisny, na jej teptaše.“ Na kóncu basnje awtor Bohu prašenje staja: „Čehodla twój lud, twoji Serbja, dyrbja to wšitko wutrać, sami hinyć, dźěći zhubić?“
Zapósłane (27.04.18)
Jurij Łušćanski z Budyšina ma přispomnjenje k přinoškej pod nadpismom „Dźěłaja na ekskluziwnym časopisu“ wozjewjenym w Serbskich Nowinach póndźelu, 23. apryla:
W artiklu čitarstwo na prěnjej stronje zhoni, zo dźěłaja „w Chorwatskej a Słowjenskej tuchwilu na časopisu wo Krabaće ...“ A zo „dźěła so z wulkim entuziazmom na nowym časopisu z mjenom Krabat Svet – Krabatowy swět ... Časopis ma w štyrjoch rěčach – w chorwatšćinje, słowjenšćinje, němčinje a jendźelšćinje – w třiměsačnym rytmusu wuchadźeć. Wězo běše tež serbšćina tema, Monika Bračika wuswětli. Tola za přełožk su pjenjezy trěbne, kotrež tuchwilu lědma dosahaja.“ Tak daloko citaty z nastawka, kotrymž so jara dźiwam. To rěka, zo serbšćina njeje ekskluziwna dosć za ekskluziwny časopis wo Krabaće, wo wosobje, kotraž je we Łužicy a w Serbach tak abo hinak skutkowała a zwotkelž so dźeń a bóle legenda wo nim do swěta nosy. A dale w SN zhonimy, zo „w přichodnym wudaću měł to potom hosćenc z Łužicy być“, potomnica Jana Šadowica rozkładuje. Prima, to nas wšitkich wjeseli, znajmjeńša to. Ale bohužel nic po serbsku.
Zapósłane (19.04.18)
Jan Nuk z Radworja:
Ze zajimom čitach rozprawu w Serbskich Nowinach ze 16. apryla wo posedźenju Njeswačanskeje gmejnskeje rady, na kotrejž so mjez druhim wšelake žadanja Koslowčanow wobjednachu. Wosebje mje zwjesela, zo ma so pódla němskeho napisa „Rathaus“ na fasadźe gmejnskeho domu při něhdyšim dwórnišću nětko připrawić serbski napis „Radnica“. Kóždy raz, hdyž přez Njeswačidło jědu, so přez tule diskriminaciju Serbow w Njeswačanskej gmejnje mjerzam.
30 700 ludźi křižerjow wobdźiwało
Drježdźany (ML/SN). „Při wětřikojtym a zymnym wjedrje wobdźiwachu dźesaćitysacy přihladowarjow zaso křižerjow, kotřiž běchu we Łužicy po puću. Suknju woblečeni a z cylindrom na hłowje su mužojo njedźelu na konjach jutrowne poselstwo spěwajo wozjewjeli. Po zdźělenju Zhorjelskeje policije zličichu při dźewjeć procesionach 30 700 přihladowarjow.“ Tak rozprawješe dźenik Dresdner Neueste Nachrichten wutoru wobšěrnje wo serbskim nałožku. „Dohromady bě něhdźe 1 500 křižerjow po puću. Tež bywši ministerski prezident Stanisław Tilich a mandźelska Weronika běštaj w Pančicach-Kukowje mjez přihladowarjemi.“ Čitar zhoni tež wo lěta 1830 prěni króć naspomnjenym jejkakulenju na Budyskim Hrodźišku, wo jutrownych jěcharjach w Cerkwicy (město Lubnjow) a wo stawiznach křižerskich procesionow.
Wo jutrownych tradicijach we Łužicy
Drježdźany (ML/SN). „Što bychu jutry w Sakskej bjez mnohostronskich pisanych tradicijow Serbow w Hornjej Łužicy byli? Do najstaršich z nich słuša dlěje hač 450 lět jěchanje křižerjow mjez Budyšinom a Kulowom. Na postajenych pućach woni jutrowničku w dźewjeć procesionach wjesołe poselstwo zrowastanjenja Jězusa Chrystusa wozjewjeja.“ Tak čitamy w nalětnim wudaću nadregionalneho časopisa „Meine Sachsen Zeit“ wo jutrach we łužiskim regionje, kotrež derje křižerski procesion wopisuje. Dale skedźbnja wone na jejkakulenje na Budyskim Hrodźišku. W dalšich krótkich přinoškach je tež wabiło za wopyt 21. serbskich jutrownojejkowych wikow w Slepom, na pyšenje jejkow jutry w Budyšinje a pokaza na jutrowne nałožki w Slepjanskej wosadźe kaž tež na poskitki tamnišeho Serbskeho kulturneho centruma. K tomu doda pisane fota wo nałožkach.
Křižerjo a dalše nałožki
Zapósłane (28.03.18)
Regina Šołćina z Konjec so k inscenaciji Budyskeho NSLDź „Paradiz w dobrej stwě“ pjera jima:
Předstajenja inscenacije „Paradiz w dobrej stwě“ so nachileja. Jenož hišće 7. apryla móžeće sej hru wobhladać. Po tym kiwa tež nam statistam zaso wšědne žiwjenje ze swojimi wšědnymi nadawkami. Kóždy z nas pak pojědźe po poslednim předstajenju „Paradiza ...“ z wačokom dožiwjenjow a dopomnjenkow domoj. Z dyrdomdeja čerpamy nowe mocy. My pjatnaće lajkow smy so na probowych wječorach kaž „wulka swójba“ stali. Prěni raz tež dožiwichmy, kelko pomocnikow je trěbnych za kulisami, wo kotrychž nichtón njerěči, zo by tajka hra na kóncu připóznaće a přiklesk žnjała. Chcu tu jenož, zastupujcy wšěch!, naspomnić něme „soniny“, kotrež smějo so čakaja na naše předrasćenje, kiž skoku pomhaja nas rozhotować a znowa zhotować, dokelž nas mjeztym hižo zaso mikro na jewišćo woła. Wróćo přispěchawši pak widźimy drastu hižo zaso porjadnje wisajo we wotpowědnych wotdźělach.
Zapósłane (23.03.18)
Křesćan Buk z Drježdźan pisa: Zadźěwajće złemu!
Jasnje a jadriwje je awtor „Sakskeho monitora“ politisku situaciju w Swobodnym staće Sakskej analyzował. Jeho analyza pak njepłaći jenož za Saksku. Přetož podobnu situaciju mamy tež w Braniborskej. Myslimy jenož na minjene měsacy z njelubymi podawkami w Choćebuzu. Tam njeběchu bohudźakowano naši krajenjo winicy, ale ćěkancy-požadarjo azyla. Hida a hotowy rasizm so přećiwo nim wusypa. Haj, je pjeć mjeńšin do politiskeje połnocy w Němskej. Jeli zmócni so strona AfD mocy a politiskeje zamołwitosće, što potom?
Zapósłane (21.03.18)
Pawoł Rota z Ralbic jima so pjera na temu sportowe rozprawnistwo:
Njedawno redakcija našeho wječornika čitarjow namołwješe, wjace powěsćow z wjesneho žiwjenja podawać. Jan Kral a Alfons Handrik a mojedla Handrij Wišnik njejsu žadyn „Wšudźesym“. Jako stajny čitar nazhonješ, zo je na łužiskim njebju wjace pisacych hwěžkow. Wone jenož rědko frinkola.
Sportowy redaktor Serbskich Nowin zawěsće skoržić njetrjeba. Ma cyłu črjódu přewšo pilnych dopisowarjow. Něhdy mje sportowe powěsće scyła njejimachu. Jako počachu młodźi derje znaći hólcy pilnje sportowe pjero wodźić, so za jich sportowu rěč zajimowach. A je so mi zalubiła! Tola jedne słowo w sportowych rozprawach runjewon hidźu: „zymnokrejnje!“ To je sama kriminalita! Tele jeničke słowo mi cyłu rjanu sportowu serbšćinu zwohidźa a čitanski wječor kazy. Jónu so připadnje z jednym dopisowarjom zetkach a jemu swój hněw wupowědach.
Zapósłane (15.03.18)
Alojs Langa z Konjec měni, zo Delenjo přeco hišće spěwaja:
Nastawka w Serbskich Nowinach ze 6. měrca „Chór Delany ‚tuchwilu mrěje‘“ dla su mje wjacori rozhorjeni čłonojo a zajimowani přiwisnicy našeho spěwneho ćělesa narěčeli. Woni měnja, zo mjenowany přinošk w SN dalšemu skutkowanju našeho chóra njetyje, ale škodźi. Wšako ma pola nas mnoho chórow ze wšelakimi wobćežnosćemi a z wjele poskitkami časa tuchwilu problemy. Wo tym wšak so poprawom do swěta njetrubi, ale pyta sej dowěru a pomoc mjez swojimi.
We wustawkach mamy zapisane, zo smy „Serbski muski chór Delany“, kotryž wosebje serbski ludowy spěw haji. A smy dotal stajnje dosć připóznaća na swojich wustupach doma kaž tež zwonka Łužicy žnjeli. Nažel so pěstowanju ludoweho spěwa pola nas hižo dosć časa njewěnuje. Wobzamknjenja chóroweho předsydstwa k tej naležnosći dirigent njedodźerži. Tuž so někotři, wosebje naši młodźi spěwarjo, wjace na zwučowanjach chóra njewobdźěleja.
Pod „saněrować“ w nastawku rozumja naši spušćomni starši spěwarjo, zo maja so snano aktiwneho spěwanja w našim serbskim chórje wzdać. To jara boli.
