Z wudaća: póndźela, 16 oktobera 2017

Koncept ministrow hornjołužiskeju krajneju radow hišće njepřeswědči

Budyšin/Zhorjelc (SN/at). Na fakt, zo připóznaći ćěkancy z wjesnych regionow husto do wulkoměstow woteńdu, reagujetaj sakska ministerka za integraciju Petra Köpping (SPD) a nutřkowny minister Markus Ulbig (CDU) z konceptom, po kotrymž maja tući ludźo jedne lěto tam bydlić, hdźež runje su.

Krajnaj radaj Budyskeho a Zhorjelskeho wokrjesa Michael Harig a Bernd Lange (wobaj CDU) wostanjetaj skeptiskaj. „Dźělu wobmyslenja z prawniskeho a žiwjenskopraktiskeho wida. Wšako chcu při­znać, zo su prócowanja ministerki – tež bjezwokrjesnych městow – rozumne. Smě pak so na tym dwělować, zo so z tymle jednym lětom zwólniwosć a móžnosće k integraciji do dźěłowych wikow a do towaršnosće spěchuja“, zdźěli Micheal Harig na naprašowanje.

Njejsu to jenož krajni radojo w Sakskej, kotřiž steja konceptej statneje ministerki za integraciju a nutřkowneho ministra skeptiscy napřećo, zo měli připoznaći ćěkancy jedne lěto tam bydlić, hdźež su na wobkrućenje swojeho statusa čakali. Jich pozicija pak je hinaša hač stejišćo azylopolitiskeje rěčnicy frakcije Zwjazka 90/Zelenych w Sakskim krajnym sejmje, Petry Zais. Wona widźi w bywšim požadarjam azyla napołoženym bydlišću „njepoměrne zasahnjenje do prawa na swobodu a swobodnu wólbu bydlenskeho městna“.

Maš zaćišć, zo tele sakske rjadowanje njech přinošuje k tomu, socialne poćeženja runostajnje rozdźělować. Wusud Europskeho sudnistwa z lońšeho měrca pak ma napołožene bydlišćo jeno za móžne, dołhož integraciji słuži. Trjebamy tuž wotmołwu na to, hač wjesne kónčiny – tež w Hornjej Łužicy – wuměnjenjam za integraciju scyła wotpowěduja. Axel Arlt

KOLESO a jeho stawizny su předmjet unikatneje wustajeńcy, kotruž je Sewjeročěski muzej w njedalokim Liberecu zarjadował. Ekspozicija znazornja wuwiće dźensa drje najbóle wužiwaneho jězdźi­dła wot jeho zrodźenja z tak mjenowanej drezinu přez němskeho wunamakarja Karla von Draisa hač k nětčišemu luksusowemu eksemplarej. „Dźensa zdawa so nam to skoro primitiwne być – dwoje koło, stelaža, rjećaz, pedalej – prjed hač tak daloko bě, je nimale sto lět zašło“, praji direktor muzeja Jiří Křížek. Nimo přikładoweho „modela“ po Draisu, z nohomaj pohibowaneje dreziny Olomoucskeho kowarja Schigarta z lěta 1820, pokazuja we wustajeńcy hłownje typy kolesow, zwuraznjace zasadny postup. Wobdźiwać móže zajimc tak mjez druhimi jednore „wotstorkowadło“ z kowowymi wobručemi, cyłokowowe koleso z wulkim prědnim kołom z pedalomaj, koleso z drjewjanymi stpicami abo tež jedne z prěnich wubědźowanskich kolesow „Helvett“ z přesadźenjom (Übersetzung), zhotowjene 1937. Pneumatiku daše sej lěta 1888 John Dunlop spatentować. Wopytowar­ zhoni tež, kelko su kolesa něhdy płaćili.

W Choćebuskej radnicy bu zašły štwórtk nowa wustajeńca z mjenom „Zymny počas“­ dr. Güntera Schulze-Meinicke wotewrjena. Widźeć su molerske twórby runje tak kaž mjeńše plastiki hač do januara 2018. Hižo wot lěta 1974 twórby wuměłca-lěkarja stajnje zaso we wustajeńcach po cyłej Němskej, ale tež w susodnej Pólskej wozjewjeja­. Kelko wobrazow je hižo molował, na to njemóže wón wotmołwić. W swobodnym času je wurunanje we wuměłstwje našoł. Foto: Michael Helbig

Pomnik ze serbskim a němskim napisom su wčera po dwurěčnych kemšach z fararjom Thomasom Haenchenom při Bukečanskej cyrkwi wotkryli. Tam běchu před lětomaj Lutherowu lipu k wopomnjenju jubileja reformacije sadźili. Na to skedźbnja nětko­ błudźenk ze Slepjanskeho regiona, na kotrymž je tohorunja serbske lipowe łopješko widźeć. Foto: SN/Maćij Bulank

Puć Při Klóšterskej wodźe we Łazku je so w poslednich lětach k nimale nje- znjesliwemu stawej pohubjeńšił. Dlěje hač lětdźesatk so Łazkowčenjo wo to prócowachu, zo jón wobnowja.

Łazk (aha/SN). Loni nazymu je hłuboko- twarska firma Schulz ze Carneho Gózda prěnje 70 metrow wobnowiła. Po tym je gmejnska rada Ralbicy-Róžant wutwar dalšeho wotrězka tohole puća wupisała a samsna firma zapodaše porno dalšim najlěpši poskitk. Tuž radźićeljo wobzamknychu, zo lětsa puć po cyłej wsy wobnowja. Kulowski Statnikec inženjerski běrow za twarstwo je zdźěłał detailěrowany časowy wotběh. Započinajo před tydźenjom z dźěłami informowachu po­trjechenych, zo njebudu jedyn dźeń swoje awto po zwučenym wašnju wužiwać móc. To bě přičina, zo sy tam minjeny štwórtk wulku ličbu awtow před wjesku ze Smjerdźečanskeho směra parkować widźał. Tež šulski bus njemóžeše minjeny tydźeń po puću jězdźić. Derje, zo běchu prózdniny. Wjesnjanosta Hubertus Ryćer (CDU) je přeswědčeny wo tym, zo twarske dźěła hač do kónca nowembra zakónča.

Mjez šěsć nowymi wučomnikami-hladarjemi su pola maltezow třo hólcy

Kamjenc (SN/mwe). Derje zažiwili su so w Kamjenskej chorowni maltezow swj. Jana šěsć nowych wučomnikow, kotřiž so spočatk septembra jako přichodni medicinarjo na swój nowy žiwjenski puć nastaja. Pjećo z nich su šulerjo strowotniskeje šule a hladanja chorych, jedna wučomnica chce so z babu stać. Młodostni – tři hólcy a tři holcy – přińdu z gmejny Ralbicy-Róžant, z Połčnic, Kamjenca, Wallrody a Halštrowa. Jedyn z nich je Serb. „Kładźemy wulku kedźbnosć na to a spytamy, zo je w kóždej změnje serbsce rěčaca hladanska móc zaplanowana. To je za našich serbskich pacientow wažne, zo móža so w chorowni w swojej maćeršćinje dorozumić“, nowinska rěčnica Kamjenskeje­ chorownje maltezow Ines Eifler našemu wječornikej zdźěli. Cyłkownje bychu sej w chorowni swj. Jana w Lessingowym měsće wjace požadarjow za wukubłanje w strowotniskim, domjacym a hladanju chorych přeli. Zajimcy­ móža so hižo nětko za wukubłanske městno wot septembra 2018 – pod adresu www.malteser-krankenhaus-stjohannes.de – požadać.

Při wotbóčce prasnyło

Wojerecy. Ćežke wobchadne njezbožo je so sobotu popołdnju na zwjazkowej dróze B 97 mjez Wojerecami a Sprjewinym Dołom stało. 34lětna wodźerka Forda chcyše tam nalěwo wotbočić, čehoždla za njej jěduce awta zaborzdźichu. 54lětny wodźer BMWja pak chcyše pomałšo jěducych přesćahnyć a do wotbóčaceho Forda zrazy. Při tym so štyri wosoby zranichu. Dohromady nasta něhdźe 25 000 eurow wěcneje škody.

Mócna detonacija je wčera rano wobydlerjow Mikowa njelubje ze spara storhnyła. Krótko do 7 hodź. běchu tam njeznaći pjenježny awtomat we wotnožce lutowarnje rozbuchnyli. Při tym so cyłe twarjenje chětro wobškodźi. Škodu trochuja na něhdźe 100 000 eurow. Kaž policija zdźěli, wobkedźbowachu wobydlerjo wjacore wosoby, kotrež z ćmowym awtom ćeknychu. Hač su skućićeljo pjenjezy z awtomata pokradnyli, njeje dotal znate. Na awtomaće zawěsćichu kriminalni technikarjo wšelake slědy,­ kotrež nětko wuhódnoćeja. Foto: Rocci Klein

Tež 28 lět po přewróće je zajim na předźěłanju stasi wulki. Na Smochćičanskim forumje, kotryž so minjeny šwórtk w bróžnjowej cyrkwi Domu biskopa Bena wotmě, bě sej wjele zajimcow dojěło. Přišli su přewažnje ći, kotřiž NDRski čas sami dožiwichu.

Smochćicy (CS/SN). Wědomostnik a teologa dr. Gregor Buß bě swoju němsku knihu „Katolscy duchowni jako inoficielni sobudźěłaćerjo stasi“ předstajił. Tři lěta je wón na publikaciji, z kotrejž promowowaše, dźěłał. Při tym bě wjace hač tysac stron aktow přelistował. Lědma jednu powołansku skupinu su tak přesłyšowali, kaž duchownych. Hižo w lěće 1998 wuńdźe publikacija „Cyrkej we wizěrje“, na kotruž móžeše Gregor Buß natwarjeć. Podźěl katolskich duchownych, kotřiž jako IM skutkowachu, bě wyši hač přerězny podźěl druhich powołanskich skupin – poćahujo so na ličbu wobydlerjow. To drje na tym zaleži, zo je statna bjezstrašnosć NDR duchownych jako relewantne wosobiny zastopnjowała. Buß prezentowaše zajimawe statistiske ličby. Nawabjeni běchu přerěznje 49 lět stari. Za stasi dźěłachu něhdźe dźewjeć lět.