Druhi festiwal „Klasika w zymje“ z mjezynarodnymi komponistami a basnikami kaž tež ze serbskimaj prapremjeromaj

Druhi raz je huslerka Franziska Pietsch festiwal „Klasika w zymje“ na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja wuhotowała, a wospjet je so jej poradźiło, publikum putać, pohnuć a zahorić. Tónraz bě třidnjowski program jako­ wuměłstwowe pućowanje po Via regiji koncipowała a wotpowědnje francoskich, němskich, serbskich, pólskich a ukrainskich­ komponistow kaž tež basnikow zapřijała.

Zahorjacy ptačokwasny program

srjeda, 29. januara 2025 spisane wot:
Holcy a hólcy Budyskeje pěstowarnje „Bručk zboža“ zawjeselichu předwčerawšim seniorow kaž tež personal Budyskeje starownje swj. Jadwigi z pisanym dwurěčnym ptačokwasnym programom. Nazwučowali běchu jón pod nawodom kubłarkow Danki Sćapanoweje a Ludmile Wićaz-Wengeroweje. Dźěći dopokazachu, zo zamóža spěwy hłósnje čisće a basnje serbsce a němsce fonetisce zrozumliwje přednjesć. Temperamentnje rejowachu holcy w Budyskej ewangelskej drasće a hólcy w běłych košlach a ćmowych woblekach „Šewcowu rejku“ a w nowej choreografiji „Katyržinku“. Wobydlerjo starownje mócnje sobu placachu. Překwapjenka na kóncu, jako dźěći kóždemu seniorej samospasleneho pisaneho ptačka přepodachu, so poradźi. Dohromady předstaja mali wuměłcy swój program sydom króć, při čimž kubłarce na to dźiwataj, zo je kóžde dźěćo raz z njewjestu resp. nawoženjom. Foto: Alfons Wićaz

Korla H. R. Rjeda

srjeda, 29. januara 2025 spisane wot:
Prěni serbski protykar, farar Korla Herman Robert Rjeda, zemrě 14. wulkeho róžka 1900 w Budyšinje a bu na Tuchorju pochowany. Z nim zemrě najstarši čłon Maćicy Serbskeje, kotrejž bě wón při załoženju 1847 přistupił. Pozdźišo bě čestny čłon Maćicy. Jako syn fararja bě so 5. žnjenca 1816 w Smělnej narodźił. Ze stipendijom za syna serbskeho duchowneho wopyta Wjerchowsku šulu w Mišnje a studowaše po tym teologiju w Lipsku. Tam bě aktiwny čłon serbskeho Łužiskeho prědarskeho towarstwa. Po studiju bě najprjedy wot lěta 1839 do 1843 domjacy wučer pola zemjanskeje swójby von Rabenau w Rakecach. Wot 1843 bě dwaceći lět farar w Hućinje. 1844 bě mjez załožićelemi Klukšanskeho serbskeho ratarskeho towarstwa a wjele lět jeho zapisowar. 1856 namjetowaše a organizowaše w Hućinje prěnju wustajeńcu skotu w Serbach. Rjeda starosćeše so jara wo chudych Serbow na wsach. W lětomaj 1847 a 1848 bě špatnych žnjow dla chlěb jara drohi a lud tradaše hłód. Wón wuprosy sej wot wyšnosće a knježkow len a dari jón chudym, zo bychu sej z předźenjom lena něšto přizasłužili. Wšako bu předźeno tehdy derje płaćene.

Waršawa a Krakow wuswobodźenej

wutora, 28. januara 2025 spisane wot:

12. januara 1945 zahajichu pola Sandomierza armeje 1. ukrainskeje fronty pod komandom maršala Iwana Konjewa nadběh na němsku wehrmachtu. Z tym započa so wulka zymska ofensiwa Čerwjeneje armeje, operacija Wisła-Wódra. Wona zahaji so wosom dnjow zašo kaž planowane, dokelž bě jendźelski premier Winston Churchill Stalina wo to prosył. Němske wójsko bě 16. decembra 1944 sylnu ofensiwu přećiwo armejam USA a Wulkeje Britaniskeje w Ardennach a Elsassu zahajiło, přez to dyrbje­štej so ameriska a jendźelska armeja na zapadnej fronće wróćo ćahnyć. Nadběh Čerwjeneje armeje měješe tuž połoženje zapadneju zwjazkarjow wolóžić.

Zahaja jutrowne wubědźowanje

wutora, 28. januara 2025 spisane wot:

Budyšin (SN/bn). Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu wuhotuje lětsa 72. wubědźowanje wo najrjeńše serbske jutrowne jejko. Hač do 5. měrca móža dorosćeni zajimcy swoje kolekcije zapodać, wobstejace z třoch čisće wudutych, w tradicionalnych serbskich technikach wozdebjenych kokošacych jejow. Dobyćerjow wuznamjenja 14. měrca w Budyskim Serbskim muzeju.

Wubědźowanje za dźěći a młodostnych w starobje do 24 lět je tohorunja zaběžało. Swoje kolekcije stajnje dweju jejow njech sposrědkuja hač do 28. apryla. Ze spěchowanskim mytom wuznamjenjenej owalnej drohoćince wustajatej so zhromadnje z preměrowanymi wudźěłkami dorosćenych w Serbskim muzeju.

Přinoški za wobě wubědźowani přijimuja w regionalnych běrowach Domowiny we Wojerecach, w Slepom a Chrósćicach abo w Serbskimaj kulturnymaj informacijomaj w Budyšinje a w Choćebuzu. Nimo toho hodźa so kolekcije tež z póstom připósłać. Wobdźělnicy njeměli na dokładne podaće mjena, adresy a staroby zabyć. Nadrobne informacije podawa wuhotowar pod www.domowina.de.

Budyšin (SN/bn). „Dźakuju so, zo smědźachmy druhi raz tři krasne, přewšo intensiwne a snano tež k rozmyslowanju pohnuwace dny we wulkotnym Serbskim muzeju w rjanym Budyšinje dožiwić. Wjeselu so hižo na klětu.“ Z tymle słowami zakónči wčera huslerka Franziska Pietsch wot njeje organizowany festiwal „Klasika w zymje“, z kotrymž bě wot minjeneho pjatka na hudźbnej jězbje po Via regiji po puću. Stara kralowska dróha njebě po jeje słowach jenož wikowanska čara, ale syć žiweje wuměny kulturow, na čož měješe festiwal nawjazować. Jej poboku wustupichu w měnjacych so wobsadkach Maki Hayashida a Zhora Sargsyan na křidle, bračist Atilla Aldemir, cellistka Hila Karni a bariton Alexander Aigner. Program wopřijimaše na přikład kompozicije Fryderyka Chopina, Walentyna Sylwestrowa, Ludwiga van Beethovena a Gabriela Fauréja. Prapremjernje prezentowachu serbske ludowe zynki citowacej „Spěwaj za bariton a klawěr“ Lukaša Čórlicha a jako mału překwapjenku wuměłstwowu pěseń „Štó to wěri, kak to boli“ Jana Cyža.

7 500 jatych Auschwitz I přežiwiło

póndźela, 27. januara 2025 spisane wot:

Dźensa před 80 lětami, 27. januara 1945, bližachu so jednotki 1. ukrainskeje fronty městu Oświęcim, na kotrehož měšćanskej mjezy běchu němscy fašisća w nalěću 1940 wulke koncentraciske lěhwo Ausch­witz natwarić dali. Wone bě hłowne lěhwo I zaničowanskich koncentraciskich lěhwow Auschwitz. Tři kilometry wot njeho zdalene bě lěhwo II Birkenau (pólsce ­Brzezinka). To bě zaničowanske lěhwo. Transporty jatych ciwilistow z mnohich krajow Europy kaž z Němskeje, Pólskeje, Awstriskeje a Madźarskeje tule ze železnicu dojědźechu. Jeći, mjez nimi přewažnje Židźa, Sinti, Roma a Polacy, dyrbjachu ­wagony wopušćić a buchu wot esesowcow do dźěłokmanych a dźěłonjekmanych sortěrowani. Dźěłokmanych jatych ćěrjachu do Auschwitz I a do 39 dalšich wonkownych dźěłowych lěhwow. Tam dyrbjachu ćežko dźěłać w fabrikach za twar brónjow a zhotowjenje municije abo za chemiski koncern IG Farben kaž tež w zawodach koncernow Siemens, Buna a Krupp.

Huslerka Franziska Pietsch a pianist Josu de Solaun słušataj k hudźbnikam, kotřiž dźensa festiwal „Klasika w zymje“ w Budyskim Serbskim muzeju zahaja. Program třidnjowskeho zarjadowanja wopřijima mjez druhim prapremjeru „Spěwow za bariton a klawěr“ Lukaša Čórlicha a twórby Claudea Debussyja, Karola Sczymanowskeho a Fryderyka Chopina. Foto: Maćij Bulank

Nowa podpěra w rozšěrjenju

pjatk, 24. januara 2025 spisane wot:

Posledni maturitny lětnik Budyskeho Serbskeho gymnazija ma mnohe młode talenty, tež Ludowe nakładnistwo Domowina wjeseli so nad młodym duchom we wotrjedźe rozšěrjenje. Wot spočatka decembra słuša 18lětny Anton Šefer, z Bronja pola Radworja do teama nakładnistwa. Ze swojim angažementom a swojej wuknjenskej zwólniwosću přinošuje aktiwnje wšědnemu dźěłowemu dnju.

Anton, kiž je swoju maturu loni wotzamknył, čaka tuchwilu hišće na připrajenje za studijne městno. W mjezyčasu je so rozsudźił, prěnje powołanske nazhonjenja w Ludowym nakładnistwje Domowina zběrać. Tu stara so přede­wšěm wo wobdźěłanje póšty a podpěruje sobudźěłaćerjow rozšěrjenja při wuhotowanju noweho online-shopa nakładnistwa. Nimo toho je tež hdys a hdys we wulkim składźe w Čornym Hodlerju. Spočatk měsaca pomhaše wón při inwenturje.

Nowu knihu předstajili

štwórtk, 23. januara 2025 spisane wot:

Slepo (SN). Na knižne předstajenje do Slepjanskeje cyrkwje přeprosyło je wčera tamniše towarstwo Kólesko. Kniha „Gelnje – Die Taufe“ je hižo štwórty zwjazk w rjedźe knihow wo Slepjanskej narodnej drasće pod titulom „Gładźarnica“, kotrež je towarstwo wudało.

Po předchadźacych wudaćach wo drastach Slepjanskich božich dźěćatkow (I.), drastach w běhu cyrkwinskeho lěta (II.) a drastowych wariantach wokoło kwasa (III.) předstaji awtorka Elvira Hantšowa w nowej knize nětko wšitke warianty Slepjanskeje drasty za křćeńcu a křćizna. Nimo historiskich fotow a detailěrowaneho wopisowanja hotowanja a dźělow drastow, namakaš w njej wobšěrny kapitel wo Slepjanskich babach, wo přiwěrkach kołowokoło poroda a šěsćnjedźelstwa, wo kmótřistwje kaž tež wo wotběhu wšěch aktow křćeńcy a křćiznow.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND