Cliff Stevens Band, kanadiska koryfeja blues rocka, je tuchwilu z turneju ducy po Europje. Dźensa, pjatk, je z hosćom na jewišću Dźěžnikečanskeje Kotołnje. Kmótřa w duchu formacije wokoło gitarista-spěwarja, po kotrejž je skupina pomjenowana, su mjez druhim Eric Clapton, Stevie Ray Vaughan a Johnny Winter. Foto: PR/Cliff Stevens

Handrij Lubjenski

pjatk, 11. apryla 2025 spisane wot:
11. jutrownika 1790 narodźi so pozdźiši farar Handrij Lubjenski w Rachlowje pod Čornobohom do swójby zahrodnika a hajnika. Po maturje w Budyšinje studowaše w Lipsku ewangelsku teologiju. Zhromadnje ze sobustudentom Bjedrichom Adolfom Klinom (1792–1855) wožiwi Serbske prědarske towarstwo, sta so z jeho předsydu a knihownikom. Po studiju bě dwě lěće wučer w Lipsku. Wot 1817 bě lětdźesatk diakon Budyskeje Michałskeje wosady, wot 1827 do 1831 jeje farar a po tym pastor primarius – prěni farar – Pětroweje wosady w měsće. Handrij Lubjenski bě jedyn z prěnich zbudźerjow serbskeho narodneho wozrodźenja. Wón wudźeržowaše styki z načolnymi čěskimi a słowakskimi slawistami. Lubjenski je 1821 a 1825 serbsku bibliju znowa wudał a 1839 serbske kěrluše. Z jeho pjera su wjacore kěrluše. Štyri jeho prědowanjow buchu pod titulom „Jězus w domje pobožnych“ po jeho smjerći 1847 ćišćane. Na Krajnostawskim wučerskim seminarje je Lubjenski serbšćinu wuwučował. Wón zemrě 19. nalětnika 1840 w Budyšinje a bu na Tuchorju pochowany. Jeho row z narownym pomnikom a wulkim křižom je zachowany. Manfred Laduš

Wo knihach a kniharni (11.04.25)

pjatk, 11. apryla 2025 spisane wot:

Jutrownu póndźelu woswjeći nestor serbskich basnikow, lawreat Myta Ćišinskeho Benedikt Dyrlich, swoje pjećasydomdźe­saćiny. Ludowe nakładnistwo Domowina je składnostnje jubileja wudało tři nowinki wjelestronskeho awtora: słuchoknihu „Cu­za hospoda“ z powědkami, čitanymi wot awtora sameho, zwjazk z esejemi a přizjewjenjemi k słowu „Nachklänge – Dozynki“ a dalšu němsko-serbsku zběr­ku basnjow a lyriskeje prozy „Sicheltage – Serpowe dny“. Poslednjej wudaći předstaješe LND na lětušich Lipšćanskich knižnych wikach swojim wopytowarjam.

Zběrka „Sicheltage – Serpowe dny“ změje 24. apryla w Smolerjec kniharni knižnu premjeru, a to wuwzaćnje hižo we 18 hodź.

Podpěruje zjawnostne dźěło LND

pjatk, 11. apryla 2025 spisane wot:

Dušan Šołta podpěruje hižo měsacaj team Ludoweho nakładnistwa Domowina (LND) jako manager za marketing a zjawnostne dźěło. 43lětny Budyšan ma hłownje medijowe dźěło a nakładnistwowe publikacije na starosći. Nimo toho spjelnja nadawki za knižny wobłuk. Aktualnje přinošuje z kreatiwnymi idejemi k zhotowjenju noweje knihi składnostnje 800. jubileja Chróšćanskeje wosady a přewodźa proces wozjewjenja.

Dušan je serbšćinu, matematiku a chemiju studował a njeskutkuje powołansce jenož w Budyšinje, ale tež w Lipsku a Drježdźanach. Jako swobodny docent na wšelakich uniwersitach podawa kursy wo redukowanju stresa a kedźbnosći. Z tym podpěruje wón docentow, wučerjow a studowacych, wučo jich, kak móža wědomišo a spušćomnišo ze stresom wobchadźeć. Zo by so wobstajnje dale kubłał, bě Dušan časćišo we wukraju po puću. Na přikład je so na kursach w Francoskej, Indiskej, Čěskej, Pólskej kaž tež w Nepalu wobdźělił a tam swoje znajomosće rozšerił.

Šumjacy swjedźeń z rekordom

štwórtk, 10. apryla 2025 spisane wot:

Lětuše Lipšćanske knižne wiki přiwabichu znowa rekordnu ličbu wopytowarjow. Na štyrjoch dnjach zličichu dohromady 296 000 hosći, něhdźe 13 000 wjace hač loni. Dnjowe zastupne lisćiki za sobotu běchu hižo štwórtk wupředate. Pozitiwny facit Martina Buhla-Wagnera tuž njepřekwapja, kiž na hesło zarjadowanja „Worte bewegen Welten“ nawjazujo zjima: „Słowa pohibuja swěty – a wone pohibuja ludźi! Wiki běchu lětsa w zmysle słowa publikum přićahowacy magnet. Wjeselimy so jara nad hoberskim wothłosom a zahoritosću runje młodych ludźi za čitanje a towaršnostne temy. 2025 budźemy sej definitiwnje jako šumjacy swjedźeń w pomjatku wobchować.“ Po­dobnje reziměrowaše předstejićerka Bursoweho towarstwa němskeho knihikupstwa Karin Schmidt-Friderichs: „Wiki su wužadanjam w branši a towaršnosći z čitanskej zahoritosću a z wjeselom nad debatu wotpowědowali. W halach so ludźo mjerwjachu, knižni fanojo kóždeje staroby swjećachu literaturu a wjelorakosć. Knižna a kreatiwna branša nastorči wažne towaršnostne a politiske debaty a podkładuje je z faktami.

Serbskej utopiji a historiske paski

štwórtk, 10. apryla 2025 spisane wot:
We wobłuku 37. filmoweho swjedźenja Drježdźany prezentowachu Sakski filmowy zwjazk, syć Łužycafilm a Załožba za serbski lud wčera pod hesłom „Wiźeś – Sichtbar – Widźomne“ wobě dźělej produkcije „Serbska utopija“ režisera Erika Šyški na Lingnerec hrodźe. Slědowacy wječor pod nadpismom „Sagenhaft Sorbisch“, wuhotowany w kooperaciji ze Sakskej krajnej a uniwersitnej biblioteku SLUB, wopřijimaše wurězki historiskich filmow Kurta Heineho a Hanki Fascyneje, kotrež buchu za sakski program za zawěsćenje awdijo-wizuelneho namrěwstwa SAVE digitalizowane. Wědomostny zawod podaštaj dr. Theresa Jacobsowa a dr. Robert Lorenc (wotlěwa) ze Serbskeho instituta, wo hudźbu postara so Paul Geigerzähler. Foto: Měrćin Wjenk

Dźěła w „pupku swětnišća“

štwórtk, 10. apryla 2025 spisane wot:

Socialni asistenća su na serbskich šulach přewšo witani. Wšako su wučerjam sylna podpěra. Jedna z nich je Lucija Bukowa z Pěskec. 27lětna je na katolskej wyšej šuli w Berlinje socialne dźěło studowała po tym, zo je na Budyskim Serbskim gymnaziju maturowała. „Moja mać je mi rjekła, zo je dźěło na socialnym polu přewšo dźakowne“, tak wona powěda, „a sym spěšnje zwěsćiła, zo mam wulke wjeselo při dźěle ze staršimi ludźimi.“ Wona je wšelake praktika na socialnym polu wukonjała a w Połčničanskej Hrodowej klinice w socialnej słužbje skutkowała. Loni pak je rodźenu Wěteńčanku poskitk z Chrósćic wabił. „Mam nětko swoje dźěłowe městno njedaloko ródneje wsy. Tam sej na staršiskim statoku z mandźelskim domske twarimoj.“ To pak njeje jenička přičina za jeje nawrót. „Mi so spodoba, zo ma na Chróšćanskej zakładnej šuli ,Jurij Chěžka‘ serbska rěč wosebje wulku hódnotu. Kóždy dźeń čaka z nowymi nadawkami, štož so mi jara spodoba. Wučerjo runje tak kaž šulerjo mi dowěrjeja a nimam ženje wostudu.“

Budyšin (SN/bn). We wobłuku rjadu referatow Archiwoweho zwjazka Budyšin přednošowaše domizniski slědźer Eberhard Berndt wčera wo drje najzahubnišim stawizniskim kapitlu Hornjeje Łužicy. Pod nadpismom „Wojowanja wo Wóspork a Budyšin w aprylu 1945 – wróćohladanje po 80 lětach“ wobswětli wón poslednju fazu Druheje swětoweje wójny, zapřijawši najnowše dopóznaća na zakładźe žórłow, kotrež po jeho słowach dawno dowuslědźene njejsu. Zajim na zarjadowanju bě tak wulki, zo njewotmě so w sydarni archiwa, ale na žurli Kamjentneho domu. Přiwšěm městna njedosahachu, tójšto hosći čakaše podarmo na snano tola hišće swobodne sydadło. Łoskoćiweje tematiki dla pokaza policija prewentiwnu prezencu.

Festiwal z wosebitej chłóšćenku

wutora, 08. apryla 2025 spisane wot:

Berlin/Zhorjelc (AK/BŠe/SN). We wobłuku Łužiskeho festiwala wuměłče a wuměłcy ze wšeho swěta region zaso na wulke jewišćo změnja. Festiwal so lětsa wot 24. awgusta do 14. septembra wotměje. Nimo rejow, dźiwadła a koncertow poskića organizatorojo tež sceniske čitanja. Mnohe zarjadowanja so na njewšědnych hrajnišćach wotměja. Za festiwal su awtorojo tež wosebite inscenacije nadźěłali. „Njeńdźe jenož wo to, region jako stejnišćo za wobnowjomne energije powabić, ale kónčina dyrbi tohorunja wutrobu měć a dušu narěčeć“, wuzběhny sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) na wčerawšim předstajenju programa Łužiskeho festiwala w Berlinskim zastupnistwje Sakskeje.

„Poselstwo je jasne“, wozjewi nawodnica Braniborskeje statneje kenclije Kathrin­ Schneider (SPD). „Łužica so přeměnja. Wona je zajimawa, swětej wotewrjena a skići wjele překwapjenkow.“ Předań tiketow za něhdźe 30 zarjadowanjow festiwala w južnej Braniborskej a wuchodnej Sakskej je so zahajiła.

Budyšin (SN/bn). „Što rěka tu mjeńšina?“ rěka pućowanska wustajeńca, kotraž bu předwčerawšim w Budyskim Serbskim muzeju wotewrjena. Direktorka domu Christina Boguszowa powita něhdźe 50 zajimcow, wuzběhujo wosebje Judit Šołćinu, kotraž bě přehladku jako něhdyša nawodnica Mjeńšinoweho sekretariata organizowała, a kuratora dr. Roberta Lorenca. „Prěni raz předstaja so štyri awtochtone mjeńšiny a ludowe skupiny Němskeje kaž tež rěčnicy delnjoněmčiny ze zhromadnej wustajeńcu. Přehladka jich z wšelakorych perspektiwow wobswětluje a přeproša k diskursej, kajkiž je hladajo na wulku njewědu mjez wjetšinu trěbniši hač hdy prjedy“, Boguszowa zjima. Předsyda Domowiny Dawid Statnik doda, zo ma přehladka „informować, prezentować a předewšěm wědu posrědkować“. Franziska Brechowa ze Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć, kulturu a turizm podšmórny, zo je Sakskej přewšo wažne, „to wosebite wosebje škitać a wobstajne dalewuwiće serbskeje rěče a kultury zaručować.“ Ingwer­ Nommensen z Friziskeje rady wu­zběhny: „Mjeńšiny so rady mjez sobu wopodstatnjeja.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND