Z wudaća: srjeda, 15 nowembera 2017

Bonn (dpa/SN). Wočakowanja na narěč zwjazkoweje kanclerki dźensa popołdnju na klimowej konferency w Bonnje běchu wulke. „Angela Merkel njemóže dlěje jenož wo škiće klimy rěčeć, wona dyrbi za to něšto činić – to dźe jeno z kóncom wudobywanja wuhla“, rjekny jednaćelka Greenpeace Sweelin Heuss. Jeje organizacija warnowaše hromadźe z BUND, Němskej wobswětowej pomocu, NABU a WWF před „klimopolitiskim totalnym wupadom jamaiskich sonděrarjow. Mjez njedźelnymi narěčemi a klimopolitiskej realitu w sonděrowanjach kaž tež w knježerstwowej politice je wulka škałba.“ Tež wobdźělnicy konferency so prašeja, hač ma Němska klimopolitiski plan.

Budyšin/Połčnica (SN/at). Wuslědki lětušich wólbow zwjazkoweho sejma začuwaja tež křesćanscy demokraća w Budyskim wokrjesu jako bolostne. Teritorij tudyšeho wokrjesneho zwjazka CDU słuša hłownje k wólbnemu wokrjesej 156, w kotrymž je CDU direktny mandat zhubiła. Tón zdoby sej kandidat AfD Karsten Hilse. Na wokrjesnym stronskim zjědźe w formje sobustawskeje plenarneje zhromadźizny chcedźa sobotu w Połčnicy wo tym wuradźować, što měli činić, zo bychu wobydlerjo Budyskeho wokrjesa stronje CDU zaso bóle dowěrjeli.

Towarstwo Serbski kulturny turizm dalše informaciske łopjeno wudało

Slepo (SN/mwe). W swojim najnowšim informaciskim łopjenu rozprawja towarstwo Serbski kulturny turizm (SKT) wo tym, zo ma Choćebuski Serbski muzej nowu internetnu prezencu. Tak bě zamołwita za serbske naležnosće města Choćebuza Anna Kosacojc-Kozelowa na njedawnej měšćanskej zhromadźiznje „na nowu, jara atraktiwnu a derje poradźenu internetnu prezencu“ pokazała. Tuchwilu drje muzej hišće přetwarjeja, „po wobšěrnym saněrowanju wustajenskich rumnosćow kaž tež po bjezbarjernym wutwarje wita wopytowarjow, a to po wšěm zdaću klětu, moderna a načasna wustajeńca ke kulturnym stawiznam Serbow w Delnjej Łužicy“, kaž w infor­maciskim łopjenu SKT rěka. Hač do toho su zarjadowanja a wosebite wustajeńcy Serbskeho muzeja dale w Choćebuskim měšćanskim muzeju.

Čitarski list bě wuchadźišćo za rešeršu wo – ze serbskeho wida – njedostatkach při aktualnym wupisanju busowych linijow Budyskeho wokrjesa. Přirjadnica krajneho rady Birgit Weber drje „zanjechanje“ při­znawa, nastupajo serbskosć w a na busach, na jězbnych planach, jězdźenkach a taflach zastanišćow wona łahodnje měni, zarjad „chce“ pruwować. Tež zaměrowy wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska hromadźe ze społnomócnjenej za serbske naležnosće Budyskeho wokrjesa staw dwurěčneho popisanja zastanišćow analyzuje. Na prašenje pak, hdy serbska rěč we wobłuku zjawneho wosoboweho bliskowobchada skónčnje tón status změje, kotryž jej po sakskej wustawje, sakskim serbskim zakonju a Wustawkach wo zachowanju, spěchowanju a wuwiću serbskeje rěče a kultury w Budyskim wo­krjesu dawno přisteji, dale nichtó konkretnje njewotmołwja. Jasne wuznaće k zjawnej bikulturnosći je hinaše. Axel Arlt

Praha (ČŽ/K/SN). Hižo mała bjezdźěłnosć w Čěskej je w oktobru znowa woteběrała – z 3,8 na 3,6 procentow. Tole wozjewi Dźěłowy zarjad Čěskeje republiki (ÚP). Mjenje bjezdźěłnych je w Čěskej naposledk­ 1997 było. Tehdy bě w de­cembru něhdźe 269 000 muži a žonow zasłužbu pytało, tuchwilu přibližnje 271 000. Dźiwajo na to, zo poskićeja cyłkownje něhdźe 210 000 swobodnych městnow, přińdu na jedne z nich 1,3 próstwarjo. Nastupajo regiony je w Plzeňskim wobwodźe bjezdźěłnosć z 2,3 procentami dale najmjeńša. Morawsko-šleski wobwod ma z 5,6 procentami porno tomu najwjac dźěło pytacych, Karvinski steji při tym z 8,4 procentami bjezdźěłnych na čole.

Po informaciji ÚP běchu předewzaća a firmy najbóle na twarskich dźěłaćerjach, monterach, pomocnikach w produkciji, šoferach nakładnych awtow, rjedźerkach, kucharkach kaž tež skowarjach zajimowane. Hłowny ekonom Lukáš Kovanda liči z tym, zo so bjezdźěłnosć tež hišće w nowembru pomjeńši, a to na 3,5 procentow. W decembru wočakuje wón potom snadnje zwyšenu kwotu.

Přirodoškitna krajina „Słomjeńska hola“ je 303,64 hektarow wulka. Na wuchodźe wobmjezuje ju železniska čara Choćebuz-Zhorjelc, na zapadnym Sprjewja. Sewjerojužne rozšěrjenje saha wot Grodkowskeho kanuwoweho domu hač k Sprjejčanskej niwje. Tam zapołoženy je něhdźe 20 hektarow wulki přirodoškitny teren „Slamener Kuthen“. W nim maja hišće wulki wobstatk niwoweho lěsa kaž tež mnohe rědke rostliny a zwěrjata. Prěnje wozjewjene přinoški wo kónčinje su z lěta 1879. W lěće 1900 bu region prěni króć kartěrowany. Ale hakle 1974 započachu so intensiwnišo z wuslědźenjom Słomjeńskeje hole zaběrać. Překwapjeni běchu tehdy wo bohatosći orchidejow, kotrež tam rosćechu. Prjedy wšak wužiwachu ležownosć tež jako wočerstwjenišćo. Tak mějachu tam w zymje sněhakowarsku čaru a móžnosće sankowanja. Drětwja (Zerre) wabješe w 1960tych lětach ludźi do přirodneho kupanišća při Sprjewi. W bliskosći zaměstnichu we wili jednoho něhdyšeho Grodkowskeho předewzaćela hač do lěta 1968 pěstowarnju za dźěći dźěławych Dubrawskeje (Trattendorf) milinarnje, a něhdyši SED-šef z płunokombinata natwari sej w holi swoju daču.

Guido Puhlmann z předsydstwa EUROPARC Němskeje a Michael Beier ze Heinza Sielmannoweje załožby přepodaštaj wčera nawodźe­ biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty Torstenej Rochej (wotlěwa) wuznamjenjenje Přirodny dźiw 2017 za gladiolowu­ łuku w Dubjanskim lěsu. Přitomni běchu zastupjerjo wjacorych přirodoškitnych zwjazkow Němskeje. Załožba wu­znamjenja kóžde lěto wuzwolene kónčiny z wuznamom za mnohotnosć družin. Foto: Bodo Hering

Chrósćicy (JK/SN). Po lěta trajacych přihotach a z tójšto přidatnym dźěłom gmejnskich sobudźěłaćerjow kaž tež tych w zarjadniskim zwjazku Při Klóšterskej wodźe móžachu Chróšćanscy gmejnscy radźićeljo na swojim zašłym posedźenju skónčnje zahajensku bilancu gmejny k 1. januarej 2013 wobzamknyć. Tajku bilancu nastajić bě trjeba, dokelž su komuny winowate po tak mjenowanym doppiku, dwójnym knihowanju, dźěłać.

Hospodarski plan 2018 zaměroweho zwjazka za wopłóčki jasny

Porchow (AK/SN). Swojej wjesnej syći w Sernjanach a Porchowje chce zaměrowy zwjazk za wopłóčki Při Klóšterskej wodźe (AZV) klětu rozšěrić. Tole předwidźi hospodarski plan, kotryž su zastupjerjo sobustawskich gmejnow wčera jednohłósnje wobzamknyli. W Sernjanach přizamknu na kromje wsy do směra na Róžant 16 twarskich ležownosćow. Za to předwidźa klětu 100 000 eurow. Z toho financuja­ 25 000 eurow z přinoškow twarcow a 75 000 eurow z kreditow.

W Porchowje ma so w štyrjoch etapach dohromady 52 ležownosćow w dwěmaj nowotwarskimaj štwórćomaj přizamknyć. Tole ma dohromady něhdźe 300 000 eurow płaćić. Zwoprawdźić chcedźa tónle projekt w času wot klětušeho hač do lěta 2020.

Wojerecy (KD/SN). Mnozy młodźi a starši wopytowarjo z regiona dožiwichu minjeny kónc tydźenja we Wojerowskej Łužiskej hali musical „Janka a zmij“, kotryž běštaj tamniša hudźbna a wuměłstwowa šula Bischof a dramaturg Olaf Winkler zhromadnje na nohi stajiłoj.

13lětna Janka (Luca-Maria Oczkowski) přežiwja ze zwadźenymaj staršimaj prózdniny pola dźěda na łužiskej wsy. Radšo hač sej zwadu staršeju naposkać wotkrywa sej wona w knize zemrěteje wowki łužiske powěsćowe figury.

Lutki, błudnički, wódny muž a připołdnica předstajichu so tuž spěwajo a rejujo we wobkuzłacych kostimach a kulisach. Na a za jewišćom skutkowachu čłonojo­ musicaloweje rjadownje a baletnych skupin towarstwa Łužiska hala. Chór Wojerowskeje zakładneje šule Při Halštrowje wustupi jako spěwace žabki­ a ryby a staraše so tak wo wjeselo.