Z wudaća: srjeda, 14 nowembera 2018

Wiesbaden (dpa/SN). Hospodarstwo Němskeje je prěni króć po wjace hač třoch lětach zaso woteběrało. Wosłabjaceho so eksporta a woteběracych wudawkow ludźi za konsum dla je so nutřkokrajny bruttoprodukt – mnóstwo wšitkich nadźěłanych hódnotow – w třećim kwartalu wo 0,2 procentaj znižił, kaž Statistiski­ zwjazkowy zarjad we Wiesbadenje zdźěla. Naposledk bě hospodarski wukon w prěnim kwartalu 2015 wote­běracy. Tehdy zniži so wón wo 0,1 procent. Fachowcy z toho wuchadźeja, zo hospodarstwo najebać słaby třeći kwartal zaso rozrosće. Ćeže mějachu tež awtotwarcy, kotřiž dyrbjachu swoju pro­dukciju techniskich přičin dla redukować. Priwatnje ludźo mjenje pjenjez wudawaja.

Stuttgart (SN). Statne zrěčenje mjez mjeńšinu Sintow a Romow a zwjazkowym krajom Badensko-Württembergskej bu dźensa ponowjene. Před pjeć lětami su je prěni raz podpisali. Nimo zwyšenja spěchowanja na 700 000 eurow klětu a 721 000 eurow wot lěta 2020, bu zrěčenje tež wo 15 lět podlěšene. Runje tak bu stopnjowanje financneho spěchowanja wo 2,5 procentow na lěto wobzamknjene. Płaćić ma tole wot lěta 2020.

Krajny zwjazk Sintow a Romow w Badensko-Württembergskej, kotryž mjeńšinu zastupuje, chce swoje dźěłowe wobłuki nětko dale rozšěrić. Mjez druhim po­trjechi to kubłanske a kulturne poskitki za mjeńšinu kaž tež spěchowanje jeje rěče a kultury. Přez lětstotki njemějachu Sintojo a Romojo žanu městnosć, hdźež móhli swoju kulturu pěstować. Jich rěč hrozy samo wotemrěć. Pochad kultury a rěče je lědma znaty. Krajnemu zwjazkej je tuž wažne, za tym slědźić a stawizny z perspektiwy mjeńšiny wuswětleć.

Skónčnje su tež gmejnscy radźićeljo w Njeswačidle dowidźeli, zo njeje trjeba, kóžde pomjenowanje dwurěčnje wužiwać. W Dobrošicach su so wjesnjenjo wědomje rozsudźili, pomjenować pućej Janska a Lipa. Serbsce a tež němsce wužiwajomne pomjenowanje z historiskim pozadkom a zwučenosću njeje ničo dospoł- nje nowe, ale skerje wužadanje, wo tym rozmyslować, što to abo tamne zjednori. Zdobom bě namjet wjesnjanow wuža­danje za Njeswačanskich gmejnskich radźićelow, sej mysle činić wo dwurěčnosći w swojej gmejnje. Pomjenowanja kaž nětko­ w Dobrošicach mnoho zjednorjeja a na kóncu su samo tuńše. Njeje trjeba, zo ma wšitko swój adekwatny němski přełožk měć. Wažne je, zo su ći spokojom, kotřiž­ su z adresu pod nowym mjenom docpějomni a tam derje bydlić móža. W Dobrošicach tomu tak je. A tež wob­myslenja, zo maja druzy z tym problemy, su často njetrjebawše. Jan Kral

Najnowši Sakski monitoring wo politiskim nastajenju ludźi předstajeny

Drježdźany (dpa/SN). Najebać powšitkownu spokojnosć ze žiwjenjom a optimizm su w Sakskej předsudki přećiwo wukrajnikam a muslimam daloko rozšěrjene. Po najnowšim „Sakskim monitoringu“, kotryž su wčera w Drježdźanach předstajili, ma kóždy druhi Němsku za „přecuzbnjenu“. Jasnje widźomny je tež rasizm napřećo muslimam abo Sintam a Romam. Šef sakskeje statneje kenclije Oliver Schenk rěčeše w tym zwisku wo „ćěmnej stronje“ přepytowanja. Zdobom wón na to pokaza, zo njejsu njepřećelske nastajenja jenož sakski problem.

Ze „Sakskim monitoringom“ krajne knježerstwo wot lěta 2016 politiske nastajenje ludźi a połoženje demokratije w swobodnym staće zwěsćuje. Lětsa su so 1 011 reprezentatiwnje wupytanych ludźi woprašowali.

Tež my Serbja móžemy tele dny na wažnu 100. róčnicu spominać, na wutworjenje Serbskeho narodneho wuběrka 13. nowembera 1918 w Budyšinje. W minjenych dnjach smy w Němskej na wjacore stote róčnicy dopominali, kaž zańdźeny pjatk na dobyće Nowemberskeje rewolucije a na kónc Prěnjeje swětoweje wójny z podpisanjom přiměra. Wšitke tute po­dawki w nowembru 1918 two­rjachu sobu zakład za to, zo móžachu Arnošt­ Bart-Brězynčanski a dalši narodowcy spytać, historiski přewrót na dobro našeho serbskeho ludu wužiwać.

Praha (ČŽ/K/SN). Bjezdźěłnosć je w Čěskej tež w oktobru spadnyła, byrnjež jenož wo dźesaćinu procenta. 31. winowca wučinješe wona 2,8 procentow, štož je najmjenje wot junija 1997 sem. Bjez dźěła bě k terminej 215 622 ludźi, runo­časnje poskićachu předewzaća a firmy 316 622 wólnych dźěłowych městnow. Dokelž mnohim z nich dźěłowe mocy pobrachuja, njeje jim móžno, produkciju hižo zwyšić. Předewzaćeljo pytaja najbóle twarskich dźěłaćerjow, pomocnikow w produkciji, montažnikow, rjedźerki, šoferow nakładnych awtow, składnikow a pomocnych kucharjow. Najmjenje bjezdźěłnych ma druhi raz zasobu Pardubicski wobwod z 1,8 procentami před južnočěskim regionom z 1,9 procentami a Prahu z dwěmaj procentomaj. Najwjace ma jich Morawsko-šleski wobwod ze 4,4 procentami za Ústiskim ze 4,3 procentami. Njedostatk wukubłanych dźěłowych mocow pohnuwa firmy, poskićeć krótkodobne dźěłowe zrěčenja. Při wšěm mnohe zawody njewuńdu bjez wukrajnych dźěłowych mocow. W Plzeňskim wobwodźe dźěła 40 969 ludźi z krajow EU, hłownje Słowakojo, Bołharojo a Rumunojo.

Wot spočatka měsaca přetwarjeja prěni poschod bywšeje Chróšćanskeje srjedźneje šule na nowy gmejnski zarjad a towarstwowe rumnosće. Wčera staj tam Andrej Měrćink a Jurij Šiman (wotlěwa) konstrukciju natwariłoj, kotraž ma hort na delnim poschodźe před prochom a haru škitać. Přetwar šule płaći 260 000 eurow. Z toho dóstanu 200 000 eurow přez program Leader spěchowane. Planowane je, zo Chróšćanski gmejnski zarjad klětu spočatk meje do nowych rumnosćow zaćehnje. Foto: Feliks Haza

22. oktobra wupadnjene posedźenje Trjebinskeje gmejnskeje rady postaja přeco hišće diskusije mjez radźićelemi. Nětko pytaja čłonojo parlamenta takrjec za nowej zhromadnosću.

Trjebin (AK/SN). Zadźerženski a čestny kodeks předčita Norbert Struck na zašłym regularnym posedźenju Trjebinskeje gmejnskeje rady. „Při tym dźe wo zamołwitosć napřećo wobydlerjam. Tež w Žitawje, Zhorjelcu a Budyšinje je tajki kodeks w radnicy wupowěsnjeny“, roz­łoži Trjebinski gmejnski radźićel. Mjez druhim wón citowaše: „Podrjaduj swoje starosće gmejnskim.“ Tole, tak Norbert Struck podšmórny, měł sej kóždy w gmejnskej radźe k wutrobje brać. Při­čina bě njewšědny podawk. 22. oktobra měješe Trjebinska gmejnska rada zakładnemu zrěčenju wo přesydlenju Miłoraza přihłosować. Dokelž pak bě přemało radźićelow­ přišło, njebě gmejnska rada wobzamknjenjakmana. 5. nowembra swoje posedźenje wospjetowachu a zrěčenju jednohłósnje a bjez diskusije přihłosowachu.

Kulow. Šulerjo 10. lětnika Kulowskeje wyšeje šule „Korla Awgust Kocor“ běchu spočatk tydźenja trochu njesćerpni. Woni so hižo wjeselachu na zajězd do statneje kenclije w Drježdźanach. Kak je k tomu dóšło? Lětsa 4. meje přewjedźechu na šuli „europski dźeń“. Tón dźeń witachu w šuli sakskeho ministerskeho prezidenta Michaela Kretschmera (CDU) jako rozmołwneho partnera. Na kóncu přeprosy wón jich, tehdom šulerjo 9. lětnika, na wopyt do statneje kenclije.

W Dobrošicach smědźa so pućej po woli wobydlerjow pomjenować

Njeswačidło (JK/SN). Hižo wjacore razy su Njeswačanscy gmejnscy radźićeljo wo noworjadowanju pućow a domowych čisłow w Dobrošicach wuradźowali. Na wčerawšim posedźenju nětko chcychu so doskónčnje rozsudźić a nowe pomjenowanja dróhow wobzamknyć. Do toho běchu wobydlersku zhromadźiznu w Dobrošicach přewjedli a wjesnjenjo móžachu namjetować, kak so puće we wsy pomjenuja. Při tym je gmejnsku radu zdźěla znjeměrniło, zo rozsudźichu so Dobroščenjo za pomjenowani Janska a Lipa za pućej, kotrejž hižo zdawna pod tutymaj mjenomaj wužiwaja. Namjetaj mjenow pak někotrym gmejnskim radźićelam njesłodźeštej. Njemóžachu dowidźeć, zo hodźi so puć we woběmaj rěčomaj z jednym zapřijećom pomjenować a wobstachu na tym, zo so alternatiwy we woběmaj rěčomaj namakaja. To pak wjes­njenjo nochcychu, přeswědčiwje měnjo, zo stej pomjenowani jasnej a matej ze serbskeho a historiskeho wida woprawnjenje.