Z wudaća: štwórtk, 13 decembera 2018

Strasbourg (dpa/SN). Po ćežkim terorowym nadpadźe w Strasbourgu policija dale z wotmachom za skućićelom pyta. Policiji derje znateho Chérifa Chekatta běchu policisća wutoru wječor při třěleńcy zranili. Wot toho časa je wón zhubjeny. Atentatnik bě w taksiju ćeknył, jě­dźeše ze šoferom awta něhdźe dźesać mjeńšin po měsće a na to wulěze. Policija spyta jeho z wulkozasadźenjom wokoło elsaskeje metropole a při bliskej němskej mjezy popadnyć, dotal bjez wuspěcha. Tež na němskej stronje su kontrole přiwótřili, zo bychu tomu zadźěwali, zo wón do Němskeje twochnje. Tež dźensa wosta skućićel dale zhubjeny.

Wutoru wječor je Chekatt wosrjedź dohodowneje sezony na Strasbourgskich adwentnych wikach do ludźi třělał. Při tym wón třoch mori a dwanaćoch zrani, někotrych z nich ćežko.

Berlin (dpa/SN). Ratarjam, kotřiž swoje pola přewostaja, zo móhli so tam nowe milinowody kłasć, maja wjetše wotškódnjenja dóstać. To je zwjazkowy minister za hospodarstwo Peter Altmaier (CDU) w Berlinje připowědźił, rěčo w tym zwisku wo „čujomnych polěpšenjach“. Při­wšěm reaguje zwjazk ratarjow kritisce, dokelž chcedźa buram pjenjezy jónkrótnje a nic prawidłownje wupłaćić. Wotškódnjenja su dźěl noweho zakonja knježerstwa w zwisku z energijowej změnu, z kotrymž ma so twar nowych milinowodow ze sewjera Němskeje na juh kraja pospěšić. Dlijenja płaća miliardy eurow.

London (dpa/SN). Britiska premierministerka Theresa May je wotum njedowěry nastupajo swoje zastojnstwo jako předsydka konserwatiwneje strony dobyła. Zdobom přizna dźělnu poražku. „Njesnadny dźěl“ zapósłancow je přećiwo njej hłosował, rjekny wona wčera wječor žurnalistam před sydłom knježerstwa w Londonje. May bě do toho hłosy 200 z cyłkownje 317 konserwatiwnych za­pósłancow delnjeje komory parlamenta dóstała. Tak móže jako předsydka strony a jako premierka dale dźěłać.

Najebać to ma wona z Europskej uniju wujednane zrěčenje wo wustupje kraja z EU přesadźić. Dyrbi pak z tym ličić, zo 117 zapósłancow jeje konserwatiwneje strony přećiwo tomu hłosuje. Hladajo na tak a tak snadne wjetšinowe poměry je to katastrofalny wuslědk. Jenički tróšt za Theresu May: Přichodne dwanaće měsacow njemóža zapósłancy dalši wotum njedowěry přećiwo njej přewjesć.

EU chce so dźensa a jutře w Brüsselu z brexitom zaběrać. Tam hotuja so mjeztym na to, zo budźe wustup chaotiski.

Němsko-danska pomjezna kónčina do lisćiny UNESCO zapisana

Flensburg/Berlin (SN/MkWj). Němsko-dansku pomjeznu kónčinu su w Němskej jako „imaterielne kulturne herbstwo“ připóznali. To zdźěla němska komisija UNESCO a konferenca kultusowych ministrow. „Komitej fachowcow ma namjet za přikład měrniweho zhromadneho žiwjenja wšelakich kulturow w pomjeznej kónčinje. Aktiwity mjeńšin su na přikładne wašnje w towarstwach a zwjazkach zakótwjene. Ze swojim čestnohamtskim dźěłom přinošuja wone bytostnje­ k spěchowanju demokratije a ciwilneje towaršnosće kaž tež k spěchowanju mjeńšinowych rěčow a jich tra­dicijow. Zhromadne požadanje je dobre znamjo dorozumjenja ludow a je model měrniweje zhromadnosće w pomjeznych kónčinach“, rěka w spisu němskich fachowcow UNESCO organizacijomaj danskeje mjeńšiny w Schleswigsko-Holsteinskej Sydslesvigsk Forening (SSF) a němskeje mjeńšiny w južnej Danskej Bund Deutscher Nordschleswiger (BDN).

Poněčim drje so tež ći posledni optimisća na to hotuja, zo budźe wustup Wulkeje Britaniskeje z Europskeje unije chaotiski. Na tym tež wčerawše „dobyće“ Theresy May w jeje konserwatiwnej frakciji ničo njezměni, hdźež njeběchu přećiwnicy premierministerki­ dosć hłosow nazběrać móh­li. Hłowny problem – njeje scyła jasne, hač móže May při wothłosowanju wo zrěčenju mjez Londonom a Brüsselom w parlamenće z wjetšinu zapósłancow ličić – ju takrjec dźeń a nóc přewodźa. Hdyž naši potomnicy raz w stawizniskich knihach wo brexiće čitaja, budu drje so prašeć: Čehodla­ su to činili? Dźensa wěmy, zo njebě to jeno zasłužba populistow, kotřiž su ludźom napowědali, zo budźe po wu­stupje wšo lěpje. Předewšěm chude a socialnje słabe woršty běchu za brexit hło­sowali, wotličejo z arogantnej politiku „tych tam horjeka“. To so hdys a hdys prašam, hač njeby tajke něšto tež pola nas móžne było.­ Marko Wjeńka

Praha (ČŽ/K/SN). Wulka čěska nowina Mladá fronta dnes je publikowała interview z ukrainskim nowinarjom Ruslanom Kocabu, hdźež podawa wón swoje nazhonjenja a widy nastupajo wuwiće, situaciju a perspektiwu kraja.

Na prašenje za jeho poziciju Kocaba praji, zo je spočatnje za Petra Porošenka hłosował. Widźeše w nim bohateho a wupruwowaneho čłowjeka z politiskimi nazhonjenjemi, a tuž njewotwisneho. A hłownje bě wón přilubił, zo postara so wo měr, kotryž su wšitcy Ukrainjenjo chcyli. „Nadźijachmy so, zo miliardar, přede­wzaćelacy tež w Ruskej, nańdźe snano wěste pućiki k Putinej. Ani w hroznych sonach so mi tehdy njeby wuzdało, zo přesłapi wón jónu miliony ludźi, zo wo­limy někoho hišće hóršeho, hač je to Janukowič był“, Kocaba powěda.

Podpěrani wot pilnych pomocnikow koparskeho ligista FC Energija Choćebuz su wčera tafli w delnjołužiskej metropoli dary přepodali. Při tym jednaše so zwjetša wo žiwidła, kotrež su dlěje wužiwajomne, ale tež hrajki běchu pódla. Sćelak Radijo Choćebuz bě w oktobru z podpěru patrona tafle Rolanda Kaisera mjeztym hižo druhi­ króć wobydlerjow namołwjał, dary přinošować. Na to njeběchu so jeno słucharjo sćelaka přizjewili, ale tež předewzaćeljo a fanojo koparskeho kluba, kotryž je akciju wuraznje podpěrał. Nětko trjebachu štyri transportery, zo bychu dary při­wjezli. Kai Noack (naprawo), nawoda Alberta Schweitzeroweho swójbneho skutka, bě jara wjesoły. Foto: Michael Helbig

Budyske spěchowanske towarstwo za technologije (TFV) wobsteji 20 lět. Ze swjedźenskim zarjadowanjom su minjeny pjatk na dotalnu dźěławosć zhladowali. Zdobom mytowaše towarstwo w přitomnosći sakskeje ministerki za wědomosć a wuměłstwo Evy-Marije Stange (SPD) wosebity wuknjenski wukon a najinowatiwnišich wučomnikow.

Budyšin (SN). Spěchowanske towarstwo za technologije stara so mjeztym dwaceći lět wo wšelake projekty dźěći a młodostnych, zajimowacych so za matematiku a přirodowědu, w Budyskim a Zhorjelskim wokrjesu. Na přikład su hižo wjace hač 300 lutowarjow energije wuznamjenili. Do bilancy runje tak słuša, zo je wjace hač 50 wučomnikow swoje inowatiwne projekty zapodało.

Dobyćerjo wubědźowanja „Najinowatiwniši wučomnik 2018“ su Florian Wagner z firmy ATN Hölzel we Wopakej, Tom Krügler z předewzaća Dimmel-Software w Budyšinje a Toni Bürger z firmy Miunske w Budestecach.

Přirodoškitny zwjazk Němskeje (Nabu) chce z ličenjom ptačkow spočatk januara 2019 jasnosć dóstać, kak su so jich wobstatki po lětušim horcym lěću wuwili. Nabu přećelow ptačkow w Sakskej tuž namołwja sobu činić. Dotal pobrachowacych datow dla hodźi so jeno spekulować, kak je so trajaca suchota na ptačinu wuskutkowała.

„Ćopłeho lěća dla maja dźiwje štomy a kerki lětsa wosebje wjele płodow, a zymske ptački změja na mnohich městnach bohaće kryte blido“, rěka ze stron zwjazka Nabu. Ličensku akciju „hodźina zymskich ptačkow“ wotměja wot 4. do 6. januara. Zo móhli so přećeljo ptačkow derje na ličenje přihotować, poskića Nabu­ pod adresu www.vogeltrainer.de prěni raz swójski wuknjenski program za akciju. dpa

Wobydlerski forum w Grodkowskim měšćanskim dźělu Konopotna nastupajo zerzawu Sprjewju strózby wuslědk wunjesł

Srjedźodobne naprawy, zadźěwać zerzawej wodźe Sprjewje, wostawaja optisce dale njeskutkowne. To rěka: 35procentowska redukcija škódnych maćiznow při wotpopadnjenju wody w Sprjejčanskej rynje wuchodnje Sprjewicy w tak mjenowanej modularnej rjedźenskej připrawje wody (Modulare Wasserbehandlungsanlage MWBA) w Nowej Wsy njedosaha. A to, byrnjež z tam rjedźeneje wody 90 procentow zerzawca wupłokali.

Sven Radigk, nawoda projektneje skupiny kwalita rěkow we Łužicy Łužiskeje a srjedźoněmskeje towaršnosće hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV), je mnohim zajimcam na forumje w Grodkowskim měšćanskim dźělu Konopotna (Cantdorf) wuswětlił, zo nimo toho woda Sprjejčanskeje ryny naraz njewočakowano dwójce telko železa wobsahuje a tuž w modularnej rjedźenskej připrawje techniske problemy zawinuje. Fachowcy nětko tele techniske ćeže wotstronjeja, zo móhła připrawa zaso bjez mylenja dźěłać.